جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


شب های موسیقی ایران


شب های موسیقی ایران
انجمن موسیقی ایران در سال جاری دست به ابتکار جالبی زد تا هر شب یکی از استان ها به تشخیص خود، تمام یا بخشی از بضاعت موسیقایی اش را برای اجرای موسیقی در تالار وحدت، به تهران بیاورد. این تجربه که نتایج آن به هیچ عنوان قابل پیش بینی نبود، برای مدیریت موسیقی کشور و همینطور هنرمندان استان ها حاوی درس های آموزنده ای بود تا با نگاهی واقع بینانه تر در مسیر توسعه موسیقی ایران گام بردارند.
شب های موسیقی ایران که برای نخستین بار در تهران تجربه می شد صرف نظر از آمار شرکت کننده ها و بازدیدکننده ها، نگاه ها و افق های جدیدی را پیش روی فعالان موسیقی گشود. برخی از استان هایی که به موسیقی پروری شهره بودند، در این شب ها کم فروغ ظاهر شدند و در نقطه مقابل، استان هایی که هیچ انتظار نمی رفت، اساساً چیزی به نام موسیقی داشته باشند، خیلی باشکوه آمدند و هنرنمایی کردند. همچنین مسئله نخبه پروری پایتخت در حوزه موسیقی که به سبب تمرگز گرایی شدید کشور، به مانند یک اصل می مانست، با حضور ستاره های درخشانی از شهرستان ها در صحنه تالار وحدت با تردید روبرو شد. دست کم برای مدیریت موسیقی کشور مسجل شد که موسیقی فقط تهران نیست و در گوشه و کنار این سرزمین پهناور علی رغم کاستی های فراوان استعدادهای قابل توجهی نهفته است.
استان هایی مانند خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان و تا حدی خراسان رضوی و کهکیلویه و بویر احمد با تکیه تمام بر موسیقی بومی منطقه خود آمده بودند و حضورشان درخشش خوبی داشت. برخی دیگر از استان ها موسیقی بومی خود را در قالب های نوین ارکستری به نمایش گذاشتند که در این میان لرستان و بوشهر جزو برترین ها بودند و پس از آن می توان از کرمان، هرمزگان، گلستان، خراسان جنوبی نام برد که در کنار انواع بومی خود، جلوه هایی از موسیقی دستگاهی و کلاسیک هم به همراه داشتند. آذربایجان شرقی و غربی نیز با توجه به پشتوانه موسیقی آذری-کلاسیک شان، در حد خوبی توانستند ظاهر شوند.
حضور خیلی از استان ها همچون خوزستان، گیلان، زنجان، ایلام، همدان، مازندران، چهارمحال و بختیاری، فارس و تهران خیلی معمولی بود. کرمانشاه و کردستان به عنوان دو استان موسیقی خیز کشور نتوانستند، اعتبار پیشین خود را به نمایش بگذارند و از اصفهان هم با وجود آنکه برنامه خوبی به تهران آورده بود، انتظار بیشتری می رفت. دو استان مرکزی و سمنان فراتر از آنچه تصور می شد ظاهر شدند و در معرفی چهره های جوان نقش درجه اولی داشتند. اما چیزی که باعث حیرت علاقه مندان موسیقی شد، حضور مقتدرانه دو استان قم و قزوین در این شبه جشنواره بود. بر مصداق مثل فلفل نبین چه ریزه، هنرمندان این دو استان کوچک چنان ظاهر شدند که گویا از پایتخت نشینان جلوترند. شاید نزدیکی به تهران در این نقطه قوت موثر بوده باشد ولی در هر حال تنوع و کیفیت گروه های اعزامی آنها بسیار جالب و قابل تقدیر بود. در عوض دو استان یزد و اردبیل بسیار ضعیف آمدند و رفتند که اگر نمی آمدند شاید بهتر می بود.
اما برگزاری سی شب موسیقی استان ها در تالار وحدت خالی از حرف و حدیث نبود. غالب هنرمندان شهرستانی از یک سو ممنون بودند که چنین برنامه ای به آنها اختصاص یافته است و از سویی دیگر گله مند ضعف مدیریت استانی و کشوری بودند. سعید ارسلانی هنرمند جوان از ارومیه که لیسانس نوازندگی تار آذری خود را به تازگی از کنسرواتوار باکو دریافت داشته است، لب به شکایت می گشاید و می گوید "اعلان رسمی برای حضور در تهران شفاف نبود به طوری که خود من به طور اتفاقی برگ فراخوان را در اداره ارشاد ارومیه روی میز دیدم و نهایتاً به اتفاق کاروان هنری استان به تهران آمدم.
ولی معتقدم این افراد نمایندگان موسیقی استان آذربایجان غربی نبودند، حتی خود من! انجمن موسیقی نباید به استان ها اختیار تام می داد تا سلیقه ای عمل کنند." وی در ادامه درد دل های خود می افزاید "نظیر این برنامه را شش سال پیش در شیراز شاهد بودم که از استان فارس یک هیئت ژوری به همه نقاط کشور سفر کرده و بهترین گروه ها را برای حضور در شیراز فراخوانده بودند." وحید رادفر نوازنده تنبور و سرپرست گروه مفتون از استان همدان نیز فرصت کم برای هماهنگی و آشنایی هنرمندان شهرستانی به تالار وحدت را نقطه ضعف دیگری عنوان می کند و می گوید "برنامه موسیقی استان ما با نیم ساعت فاصله از یک تئاتر به روی صحنه می رود و هیچ فرصتی برای تنظیم میکروفون ها و سامانه صوتی نداشتیم. در نتیجه کیفیت اجرا لطمه دید و از آنجا که هنر ما در صدابرداری خوب جلوه می کند، آنچنان که هست نتوانستیم برنامه خود را اجرا کنیم."
ایرج رحمانپور عضو گروه زاگرس خرم آباد هم که در حال حاضر شاخص ترین خواننده منطقه خود محسوب می شود، از زاویه دیگری شب های موسیقی ایران را مورد نقد قرار می دهد. او ضمن ارج نهادن به موسیقی شهرستان ها از سوی انجمن موسیقی ایران، می گوید "ما در تمام کنسرت های خارج از تهران وقتی از ضعف صدا برداری گله می کردیم، پاسخ می دادند مگر اینجا تالار وحدت است!؟ یعنی تالار وحدت از نظر کیفیت صدابرداری برایشان معیار بود. حال خود ما به این تالار آمدیم و کنسرت دادیم و دیدیم که خبری نیست. حتی اجازه ندادند ما نظرات خود را لحاظ کنیم.
تصور من این است که ایشان یک گروه محلی را خیلی دست کم می گیرند و احیاناً اعتقادی ندارند که گروه های محلی هم مانند گروه های شهری دغدغه صدابرداری دارند! " اما حسن ادیب نوازنده کمانچه و خواننده گروه موسیقی قومس از سمنان که معاونت هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خود را هم بر عهده دارد، بیش از آنکه انتقاد کند، سپاسگزار است و حضور گروه های موسیقی سمنان در تهران را فرصتی ارزشمند می داند و از مدیران موسیقی کشور نهایت سپاس را دارد. وی در عین حال نقد محتاطانه خود را چنین ابراز می دارد "برنامه ها خیلی متراکم بود. ما هفت گروه را با خود به تهران آورده بودیم که می بایست در دو ساعت برنامه خود را اجرا کنند ولی وقت به اندازه کافی نبود." بی توجهی به وضعیت رفاهی نوازندگان شهرستان ها نیز از جمله انتقادهایی است که احمد توحدی رئیس انجمن موسیقی بندرعباس وارد می داند و می گوید "هنرمندان ما مسیر بندرعباس تهران را با قطار آمدند و همان روز به صحنه رفتند که با توجه به خستگی ایشان، انتظار اجرای برنامه ای خوب را نداشتیم. گر چه آنها سنگ تمام گذاشتند. درست آن بود که یکی دو روز پیش از اجرای برنامه این هنرمندان در تهران اسکان یابند و به استراحت بپردازند."
در هر حال برگزاری شب های موسیقی ایران تجربه ای بود که شاید لازم بود دست کم برای یک بار صورت بگیرد. این کار با همه محاسن و معایبش یک پیام مهم داشت و آن اینکه موسیقی فقط تهران نیست و احیاناً اگر چنین تصوری در افکار عمومی وجود دارد، با گام هایی هدفمند می توان به سمتی رفت که همه فرزندان ایران به طور عادلانه از موسیقی هنری و هویتمند برخوردار باشند. در عین حال این تجربه به ظاهر کم هزینه پیام دیگری هم داشت و آن اینکه بار دیگر به همین شکل و با همین کیفیت نمی تواند تکرار شود.
http://hooshang-samani.blogfa.com


همچنین مشاهده کنید