شنبه, ۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 20 April, 2024
مجله ویستا
خلاقپریشی شبههنری!
رصد جریانات کوچک و بزرگ در هنر بهویژه در ارتباط با تحولات اجتماعی لازمه شناخت کافی و برنامهریزیهای دقیق هنری است. این یادداشت، تلاشی است برای دعوت از اهل فن در نوعی بازشناسی
و آسیبشناسی حواشی هنر امروز و هنر مدرن در ایران.
در حوزهای از هنر و هنرمند که میشناسم، به قطع و یقین میتوانم بگویم؛ هیچ اثر هنری ـ در معنا و تعریف واقعی آن ـ توسط کسی که در شرایط طبیعی و مطابق هنجارهای معمول و پذیرفته اجتماعی، روانی، اقتصادی و... و به دور از تنشهای درونی و بیرونی زندگی میکند، خلق نمیشود. بیشک تولد یک اثر هنری نیاز به مجموعهای از این نوع علل اولیه، انگیزهها و بایدها دارد.
وجود اختلافات قابل تأمل در جهانبینی، شرایط زندگی و... و شاید اختلالات برونریز و یا بیرونی هنرمند در مرحله نخست، و در پی آن تأثیرپذیری آگاهانه و یا ناخودآگاه از این اختلالات و بالاخره فشار احساسات دردناک ناشی از این تأثیرات، اولین مجموعه انرژیزایی هستند که باید وجود بالقوه یک هنرمند را به سمت واکنشی انفجاری، غیرمعمول و خارج از عرف و ضوابط پیشین جامعه و انسان سوق دهند، که البته ممکن است محصول نهایی آن بهصورت اثری هنری ظهور نماید. (اگرچه گاهی در اشکال دیگر، حتی به شکل بزه اجتماعی و اخلاقی به نمایش درمیآید.)
احساس ضعف و یا قوت در هریک از شئون زندگی، سرگشتگی و پریشانی در مقابل سئوالات شخصی و بنیادی، عدم تعلقات روحی و اجتماعی معمول، بیماریهای خفیف روانی، احساسات اغراقآمیز در عواطف انسانی همچون نفرت یا عشق، نبوغ یا عزلت و تمایز، اتصال به منابع فرامادی و... همه و همه نمونههایی از اختلالات و اختلافات مورد اشاره میتوانند باشند.
انسان بههنجار، تولید بههنجار و طبیعی دارد. قانون و رفتارهای ضابطهمند، آثاری منضبط همچون گذشته دارند و همپای ثبات این قوالب، تکرار میشوند. و از آنجا که تکرار مغایر روح و ذات وجودی هنر است، نمیتوان ریشههای هنر را در آبشخور سکون، ثبات و تعادل فراگیر جستجو کرد. هنر مبتنی بر قانون و هنجاری قائم به خود است و از این جهت از منظر طبیعت یکنواخت و پذیرفته شده اجتماع، عین طغیان، اغتشاش و ناهنجاری است. هنرمند قدارهبند بیرحمی است که رشتههای دیرسال تکرار و آرامش ساکن شهر را ـ به فتوای لحظه ـ پاره میکند. به پایداری و دوام، به یکنواختی و همنواختی با « همه»، اعتراض میکند و با مدال « ناهنجار»ی که به گردنش میآویزند، فخر میفروشد. خواسته و یا ناخواسته فریاد میزند که « من» از این « همه» جداست و در انتخابی ناگزیر، نیروی خلق و آفرینش را به شعور تبعیت ترجیح میدهد.
از همین روست که در شناوری این تعاریف، برخی ـ ناکام و نامراد ـ گاه در رسیدن به این مقصود دیریاب، عجولانه و خام به دامن نوعی « خلاقپریشی» در میغلتند و در تکمیل نیمه نخست لوازم خلقت و بداعت، به صناعت میافتند. به تعبیری شاید سوزن به رگ میزنند تا فریادشان جانخراشتر باشد. انگشت در گلو فرو میکنند تا حاصل تهوع جانشان را در بازار هنر بفروشند. خلاقیت مصنوعی!
قرن حاضر به تناسب فشارها و تبعات زندگی مکانیکی و افزایش تقاضا برای کالای کیمیای هنر، چرخه عرضه را بیش از پیش برای تولید بیشتر تحریک و زمینه گرایش به دوپینگهای هنری را بیشتر مهیا کرده، سودای هنر قلب را رونق داده است. در حالی که روز به روز سرعت تحولات بر فرصت محک تجربه و زمان، برای تفکیک سره و ناسره بیشتر پیشی میگیرد. عمده هجوم معنادار هنرمندان و شبههنرمندان سرشناس و گمنام به سمت انواع داروهای توهمزا و آموزههای روانگردان و انشعابات افراطی بعضی ایسمها را باید متأثر از همین وضعیت برشمرد. حاصل این تحریکات ـ در مقاطعی ـ تولد کودکان عجیبالخلقهای است که غیرقابل پیشبینی مینمایند و چند صباحی با اتکا به اعجاب و شگفتی مفرط، فریبکارانه به عنوان جعلی هنر مفتخر میشوند. شبهخلق!
این شیوه را به کنایه باید « حشیشیسم» نامید. تولیدات این شیوه مبتنی بر نوعی مالیخولیای مصنوعی، تلقینی و ساختگی بوده و حاصل آن ـ فارغ از کیفیات تکنیکی و چند و چون اجرایی ـ رهآوردی است از دنیایی پریشان، غیرقابل هضم، بیمقصد و بیمارگونه .
فراوانی و استقبال از تولیدات حشیشیسم، گروهی دیگر را به میدان عرضه و رقابت کشانده است. این گروه ـ مرعوب، شیفته و فریفته قدرت ظاهرا" خلاقه حشیشیسمها ـ مسیر هنری خود را به سمت قلههایی اینچنین ترسیم کرده و تلاش میکنند تا سرحد ممکن، نامتعارف جلوه نمایند تا تردیدی برای تعلق و حضور ایشان در فهرست هنرمندان باقی نماند. اگرچه از قوای تمایز اجتماعی و انسانی ـ چنان که رفت ـ بهره کافی نبردهاند. این گروه به دلایل مختلف بهطور مستقیم وارد دنیای توهمزای القائات، محرکها و داروهای مرسوم نمیشوند و این تلاطم مصنوعی را نیز در توهم ناشیانه خود و یا حتی به واسطه اثری دیگر از گروه نخست، تصور و بازسازی میکنند. با این وصف این گروهها را باید « شبهحشیشیسم» قلمداد کرد که ـ ندانسته و گنگ ـ تظاهر به برگشت از دنیای حشیشیسمها (و حتی تمارض به جنون) میکنند! [امروزه این گروه توانسته است با شتاب زیادی، جانشین جریانات انحرافی دیگری مثل « عسس منو بگیر» شود.]
حاصل فعالیت این گروهها (که بهطور عمدی نقش غیرعمد میزنند و آگاهانه و هوشیار، هذیان میبافند!) معمولا" آثاری است سفارشی که بهطور سطحی، ترحمبرانگیز و آزاردهندهای غریب و آشناییگریز بوده و از زیبائیهای عمیق اصالتهای هنری تهی مینماید. عمدتا" داعیه پوچ کشف، تحیر اغراقآمیز و سردرد، بزرگترین آرزوی این گروه برای مخاطبان خود خواهد بود.
سعید فلاح فر
۱ـ نمونههای متعددی از این موجودات را به راحتی میتوان در اکثر شاخههای موسیقی، ادبیات، نقاشی و... سراغ گرفت که البته به نظر میرسد ـ علیرغم هر نوع تلاش برای یافتن شباهتها ـ نسبتی با مکاتب جوششی همچون فوویسم و اکسپرسیونیسم هیجانی و... نخواهند داشت. صاحبان این نوع آثار معمولا" در کوتاه مدت بسیار پرکار و تأثیرگذار جلوه میکنند.
۲ـ با نگاهی به حشاشیون (حشیشیون) قلعه صباح که از جهتی فرمول مشابه سیاسی این موضوع بودند.
۳ـ در مقابل دنیای تخیل، رها و توسعهپذیر هنرمندانه
۴ـ به تعبیر دکتر رضا براهنی، که برای خطاب هنرمندان شبهسیاسی و شعارزدهای که از زندان، دستگیری و مخالفتهای سیاسی سطحی خود بهعنوان وسیلة کسب محبویت و مخاطب استفاده میکنند، به کار رفته است./ طلا در مس
۵ـ گیریم به سفارش خود سازنده
۱ـ نمونههای متعددی از این موجودات را به راحتی میتوان در اکثر شاخههای موسیقی، ادبیات، نقاشی و... سراغ گرفت که البته به نظر میرسد ـ علیرغم هر نوع تلاش برای یافتن شباهتها ـ نسبتی با مکاتب جوششی همچون فوویسم و اکسپرسیونیسم هیجانی و... نخواهند داشت. صاحبان این نوع آثار معمولا" در کوتاه مدت بسیار پرکار و تأثیرگذار جلوه میکنند.
۲ـ با نگاهی به حشاشیون (حشیشیون) قلعه صباح که از جهتی فرمول مشابه سیاسی این موضوع بودند.
۳ـ در مقابل دنیای تخیل، رها و توسعهپذیر هنرمندانه
۴ـ به تعبیر دکتر رضا براهنی، که برای خطاب هنرمندان شبهسیاسی و شعارزدهای که از زندان، دستگیری و مخالفتهای سیاسی سطحی خود بهعنوان وسیلة کسب محبویت و مخاطب استفاده میکنند، به کار رفته است./ طلا در مس
۵ـ گیریم به سفارش خود سازنده
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
اسرائیل ایران اصفهان انفجار ایران و اسرائیل استان اصفهان حمله ایران به اسرائیل حجاب حسین امیرعبداللهیان ارتش جمهوری اسلامی ایران وعده صادق جنگ ایران و اسرائیل
فراجا طرح نور پلیس سیل تهران هواشناسی قتل فضای مجازی قوه قضاییه سیلاب شهرداری تهران سازمان هواشناسی
بانک مرکزی قیمت خودرو چین فرودگاه قیمت طلا دولت خودرو بازار خودرو قیمت دلار ایران خودرو حقوق بازنشستگان قیمت سکه
تلویزیون سینمای ایران احسان علیخانی کتاب دفاع مقدس موسیقی تئاتر
اینترنت
رژیم صهیونیستی فلسطین غزه آمریکا جنگ غزه سازمان ملل روسیه امیرعبداللهیان شورای امنیت حماس اسراییل ترکیه
استقلال فوتبال شمس آذر قزوین پرسپولیس باشگاه استقلال لیگ برتر صنعت نفت آبادان لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید بازی بارسلونا لیگ برتر فوتبال ایران
هوش مصنوعی گوگل تلگرام فناوری سامسونگ ناسا اپل وزیر ارتباطات عیسی زارع پور
خواب گیاهان دارویی