پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


سلاخی ادبیات توسط سینما


سلاخی ادبیات توسط سینما
تاریخ بار دیگر خودش را تکرار می کند... و این بار این کار را با فاصله یی سه ساله انجام می دهد.
در سال ۲۰۰۶ فیلمی به کارگردانی ران هاوارد و با بازی تام هنکس، با فیلمنامه یی از آکیوا گلدزمن بر مبنای کتاب پرفروشی از دن براون به نمایش درآمد و بار دیگر نشان داد یک جمع حرفه یی و معتبر می توانند از یک کتاب بسیار جذاب، فیلمی بسیار ضعیف بسازند. حالا همین اتفاق دوباره تکرار شده است. تنها تفاوت در این است که نام فیلم سه سال قبل «رمز داوینچی» بود و نام فیلم امسال «فرشتگان و شیاطین» است. دن براون رمان «فرشتگان و شیاطین» را در سال ۲۰۰۰ نوشت؛ یعنی سه سال قبل از «رمز داوینچی». در این کتاب برای اولین بار رابرت لنگدان زرنگ و ماجراجو که استاد نشانه شناسی و رمزگشایی دانشگاه هاروارد است، در دل ماجرایی فرومی رفت که سراسر توطئه و نیرنگ بود. او با استفاده از مهارتش در رمزگشایی، اسرار واتیکان را آشکار می ساخت و رازهای سر به مهر را افشا می کرد. هرچند که این کتاب با استقبال و فروش خوبی مواجه شد، اما براون در کتاب بعدی اش، «نقطه فریب»، شخصیت رابرت لنگدان و دنیای انجمن های سری و رمزهای ناگشودنی را کنار گذاشت و به سراغ موضوعی متفاوت رفت. هر چند که سه کتاب اول دن براون با فروش نسبتاً خوبی مواجه شده و نام او را مطرح کرده بودند اما چاپ «رمز داوینچی» در سال ۲۰۰۳، او را به اوج جدیدی رساند و فروش کتاب بسیار فراتر از آثار قبلی او رفت. «رمز داوینچی» دومین کتاب پرفروش سال ۲۰۰۴ (بعد از «هری پاتر و محفل ققنوس») بود و تا به حال بیشتر از ۶۰ میلیون نسخه از آن به فروش رفته است. ضمن اینکه کتاب با استقبال ادبی خوبی مواجه شد و جوایزی هم دریافت کرد.
در اینجا بود که هالیوود به سراغ دن براون رفت و با پرداخت شش میلیون دلار، امتیاز ساخت فیلمی بر مبنای این کتاب را خرید. کمپانی سونی برایان گریزر را به عنوان تهیه کننده مامور تولید این فیلم کرد و او هم به خاطر سابقه طولانی و موفق همکاری اش با ران هاوارد، از او برای کارگردانی دعوت کرد. نوشتن فیلمنامه هم به آکیوا گلدزمن سپرده شد. تا اینجای کار همه چیز خوب به نظر می رسید. تیم قدرتمندی که هر سه به خاطر «یک ذهن زیبا» جایزه اسکار گرفته بودند، به سراغ یک رمان جذاب و تحسین شده می رفتند. اما اولین مشکلات در زمان انتخاب بازیگر به چشم آمد. کسانی که پیش از دیدن فیلم، «فرشتگان و شیاطین» و «رمز داوینچی» را خوانده بودند، ذهنیتی از رابرت لنگدان داشتند که چیزی بین ایندیانا جونز و جیمز باند بود (در کتاب «رمز داوینچی» صراحتاً به شباهت او به هریسون فورد اشاره شده است). از بین کسانی که برای این نقش در نظر گرفته شده بودند، جرج کلونی و هیو جکمن انتخاب های ایده آلی به نظر می آمدند و شاید راسل کرو و رالف فاینس هم می توانستند از پس آن بربیایند. اما در کمال تعجب، این تام هنکس بود که برای این نقش انتخاب شد. از همین جا مشخص بود که بخش عمده یی از جذابیت فیزیکی و روابط شخصی لنگدان و حتی بخشی از زیرکی و شوخ طبعی او قربانی فیزیک و ظاهر تام هنکس خواهد شد. برای نقش کلیدی سوفی نووو هم که صحبت از کیت بکینسل و سوفی مارسو بود، در نهایت ادری توتو انتخاب شد و عملاً تیر خلاص را به فیلم شلیک کردند. حتی انتخاب بجای ژان رنو برای نقش بزو فاش- که اساساً دن براون هم این شخصیت را با در نظر داشتن او خلق کرده بود- نتوانست اشتباهات مهلک قبلی در انتخاب بازیگران را جبران کند. از طرف دیگر فیلمنامه نویس و کارگردان، لحن فیلم را بسیار جدی تر از کتاب کردند و اثری از شوخ طبعی و بی خیالی لنگدان باقی نگذاشتند. به این ترتیب «رمز داوینچی» تبدیل به فیلمی شد که هیچ نشانی از جذابیت های کتاب نداشت. اما در هالیوود پول است که حرف اول را می زند و شهرت و محبوبیت کتاب آنقدر بود که بیننده های زیادی را به دیدن فیلم بکشاند و آن را تبدیل به فیلمی پرفروش کند. به این ترتیب ساخت فیلمی بر اساس «فرشتگان و شیاطین» هم در دستور کار قرار گرفت و حقوقش از دن براون خریداری شد. هرچند که این کتاب قبل از «رمز داوینچی» نوشته و چاپ شده و داستانش هم قبل از وقایع آن می گذرد، اما فیلمنامه «فرشتگان و شیاطین» طوری نوشته شده که تبدیل به دنباله یی بر «رمز داوینچی» شده است. متاسفانه مشکلات قبلی بار دیگر در این فیلم تکرار شده اند. تیم گریزر- هاوارد-گلدزمن یک بار دیگر در کنار هم قرار گرفته اند تا تام هنکس را در قالب رابرت لنگدان به بینندگان بقبولانند که کاری تقریباً غیرممکن است. برای بازیگر زن هم در حالی که صحبت از نائومی واتس بود، در نهایت یک بازیگر کمتر شناخته شده به نام آیًلت زورر انتخاب شد که حداقل ظاهرش ارتباط چندانی با شخصیت کتاب پیدا نمی کند. با این اوصاف بعید است که یوان مک گرگور در نقش پاتریک مک کنا به تنهایی بتواند جور بازیگران به اشتباه انتخاب شده فیلم را بکشد و آن را نجات بدهد. هرچند که این بار فیلمنامه نویس خلاق و خوش قریحه یی مثل دیوید کوئپ در کنار آکیوا گلدزمن قرار گرفته اما اگر همان دیدگاه قبلی در فیلمنامه جدید هم غالب باشد، نمی توان امید زیادی به «فرشتگان و شیاطین» داشت.
در حالی که نمایش فیلم چند روز است شروع شده، منتقدان اکثراً ارزیابی متوسطی از آن داشته اند و با اینکه به نظر می آید به اندازه «رمز داوینچی» ضعیف نباشد، اما باز هم بعید است که جذابیتی در حد کتاب داشته باشد. با این حال فروش فیلم تقریباً تضمین شده است و نگرانی زیادی در گیشه ندارد. حتی تقریباً می توان مطمئن بود که کتاب بعدی دن براون هم تبدیل به فیلم سینمایی خواهد شد.
براون در حال آخرین بازنویسی های رمان جدیدش به نام «نماد گمشده» است که در آن رابرت لنگدان را به سراغ فراماسونرها و رازهای مخفی آنها می فرستد. این کتاب چهار ماه دیگر چاپ خواهد شد و چنان فروش بالایی برای آن پیش بینی می شود که تیراژ چاپ اولش پنج میلیون نسخه خواهد بود که یک رکورد برای انتشارات رندوم هاوس است.
به این ترتیب یک کتاب پرفروش و- با کمی تاخیر- یک فیلم دیگر از ماجراهای رابرت لنگدان در راه است. طرفداران این مجموعه کتاب فقط می توانند امیدوار باشند که در فیلم سوم شاهد وفاداری بیشتر فیلمنامه نویس ها به لحن و فضای کتاب و همچنین تعویض بازیگر نقش پروفسور لنگدان باشند.
افشین ابراهیمی
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید