شنبه, ۱۱ آذر, ۱۴۰۲ / 2 December, 2023
مجله ویستا
دویدن به سمت عقب، لاغر می‌کند!
بیشتر مردم می‌دانند كه یكی از اهداف اصلی رژیم‌های غذایی، دستیابی به اندامی متناسب و به‌ویژه در مورد افراد چاق، كاهش وزن است.
اما سؤالی كه هنوز هم پاسخ دقیقی برای آن پیدا نشده، این است كه بهترین رژیم غذایی و به عبارت دیگر، بهترین راه برای داشتن اندامی متناسب همراه با تغذیه‌ای كامل و سالم چیست.
دكتر ناصر رجب‌زاده- استاد نمونه و چهره ماندگار در رشته صنایع غذایی- به نكات جالبی در زمینه كاهش وزن و رژیم‌های لاغری اشاره می‌كند.
او معتقد است: می‌توان مقادیر طبیعی و كافی از غذاهای سالم و مناسب را برای دوره‌های طولانی‌مدت یا نامعین مصرف كرد، بدون آنكه وزن افراد افزایش یابد.
● آقای دكتر، شما هم معتقدید چاقی یك بیماری است؟
بله، این واقعیت را كه چاقی نوعی بیماری است، باید قبول كرد. البته در اینجا لازم است به نكته‌ای اشاره كنم و آن اینكه در حدود ۲۰ سال پیش اگر پروتئین خون فردی ۸/۸ – ۶/۶ گرم در دسی‌لیتر بود، طبیعی ارزیابی می‌شد، حال آنكه اگر امروزه پروتئین خون فردی بین ۲/۸ – ۶ گرم در دسی‌لیتر باشد، طبیعی است؛
یعنی حدود مرز استاندارد پروتئین خون كاهش یافته. مثلاً در مورد قند خون، اگر بیست سال پیش قند خون فردی ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بود، نرمال و طبیعی قلمداد می‌شد و امروزه قند خون تا حدود ۱۱۶ (حداكثر) میلی‌گرم در دسی‌لیتر طبیعی محسوب می‌شود.
نتیجه‌ای كه از آن می‌گیریم این است كه معیار ارزیابی قند خون كه موجب چاقی و ذخیره بیشتر چربی می‌شود، افزایش پیدا كرده، در حالی كه معیار ارزیابی پروتئین خون، كه موجب لاغری می‌شود، كاهش یافته. می‌خواهم بگویم به هر حال معیارهای لاغری و چاقی از نظر پزشكی در حال تغییر است.
● روزگاری بود كه مردم چاقی را یك ارزش می‌دانستند و حالا بر عكس شده است. چرا؟
ببینید، مطالعات نشان داده است اضافه وزن، موجب عدم برقراری ارتباط، افسردگی، احساس حقارت، اختلال در سوخت و ساز، دردهای عضلانی، بیماری دیابت و پیری زودرس می‌شود.
در واقع وزن اضافی و ناخواسته، كلسترول و تری‌گلیسرید خون را افزایش می‌دهد و موجب بروز بیماریهای قلبی – عروقی و سكته خواهد شد. همه اینها یعنی چاقی، صرف‌نظر از اینكه از نظر فرهنگی و اجتماعی ارزش است یا ضد ارزش، سلامت فرد را تهدید می‌كند.
● تب كاهش وزن همه جای دنیا را گرفته است. این طور نیست؟
مردم بسیاری از كشورها در چند دهه گذشته، به چاقی مردمان امروز نبودند و از قرص‌ها و روش‌های كاهش وزن هم استفاده نمی‌كردند اما حالا وضع فرق كرده. مثلاً در آلمان سالانه ۱۰۰ میلیارد یورو برای بیمه درمانی به ویژه برای بیماریهای كه به نحوی با كمبودهای غذایی در ارتباط‌اند، هزینه می‌شود.
۴۴ میلیون آلمانی اضافه وزن دارند كه ۶/۱۵ میلیون نفر آنها بیش از ۳۰ كیلوگرم اضافه وزن دارند. آمریكایی‌ها هم سالانه چیزی حدود ۳۲ میلیارد دلار به صورت مستقیم و حدود ۵۰ میلیارد دلار هم به صورت غیرمستقیم، برای كاهش وزن، هزینه میكنند.
در ایران هم كه یكی از دلایل باب شدن رژیم‌های غیرمنطقی و مراكز درمانی كاهش وزن با روش‌های گوناگون را می‌توان تمایل زیاد افراد به كاهش وزن برشمرد.
● افراد چاق و كسانی كه اضافه وزن زیادی دارند به شكل معمول بیشتر بیمار می‌شوند و اصطلاحاتی نظیر «فلانی چاقی‌اش، پف است و از نظر قوای بدنی ضعیف است» در بین افراد بسیار رایج است، آیا واقعاً همینطور است؟
ببینید مسئله این است كه افراد چاق، كمبودهای زیادی دارند و به همین دلیل هم چاق می‌شوند. شما می‌توانید بیشتر غذا بخورید و وزن كم كنید، ولی باید بدانید چه موادی را نباید بخورید.
انسان چاق به مقدار بسیار كمی مواد حیاتی لازم، مثل پروتئین‌ها، ویتامینها و املاح ضروری را دریافت می‌كند در حالی كه این مواد برای سوخت و ساز طبیعی و حفظ سلامت بدن، بسیار مفید و ضروری‌اند.
نكته بعدی اینكه در خون افراد چاق، پروتئین و اسیدهای آمینه كمتری وجود دارد. به همین سبب، چربی در بدن آنها نمی‌سوزد. پس به شكلی كه اشاره شد، فرد چاق، كمبودهای زیادی دارد و بدن او بیشتر با مواد مضر، چربی‌ها و مواد قندی و نشاسته‌ای تغذیه شده است.
● مواد غذایی آماده مصرف كارخانه‌ای كه این روزها مصرفشان بیشتر و بیشتر می‌شود چه تاثیری بر چاقی دارند؟
چندین دهه است كه مصرف مواد غذایی كه در كارخانه‌های صنایع غذایی تولید می‌شوند و كیفیت نامطلوبی هم دارند، بسیار افزایش یافته است. مثلا وقتی سوسیس، كالباس، كنسرو و غذاهای فاقد مواد حیاتی و ریزمغذی‌های لازم، گوشت چرب، نان سفید یا فاقد سبوس پیتزا و...می‌خوریم، هر روز چاق‌تر می‌شویم.
به طور كلی، سلو‌ل‌های انسان، مواد غذایی را كه در كارخانه‌های صنایع غذایی تولید می‌شوند، نمی‌شناسند. به همین دلیل، امروزه كمتر می‌توان در مورد غذاهای با ارزش و واقعی صحبت كرد. اصولاً در اثر عدم استفاده از مواد غذایی با ارزش و دریافت بیش از حد انرژی، هورمون‌های بدن انسان مختل شده و چربی در سلول‌ها ذخیره می‌شود كه نتیجه آن، چاقی است.
● بعضی از افراد هستند كه زیادی می‌خورند ولی چاق نمی‌شوند یا بر عكس آن هم صادق است. در مورد این افراد چه اتفاقی می‌افتد؟
طبیعت همیشه منصف است! بعضی از انسانها هستند كه بسیار پرخورند، با این حال، لاغر می‌مانند زیرا انرژی مصرفی آنها بسیار زیاد و حتی ۳ برابر بیشتر از افراد عادی است.
از سوی دیگر افرادی وجود دارند كه میزان سوخت و ساز پایه بدن آنها پایین است و در نتیجه به سرعت در پی دریافت مواد غذایی پركالری چاقی می‌شوند، ملاحظه میكنید كه طبیعت چقدر ظالم و بی‌رحم است! ولی این خصوصیت ژنتیكی افراد است و كاری هم نمی‌شود كرد.
● آقای دكتر، حال برویم سراغ این موضوع كه اصلاً چه اتفاقی می‌افتد كه آدم چاق می‌شود؟
عدم توازن بین انرژی دریافتی و انرژی مصرفی، منجر به چاقی فرد خواهد شد، نكته اینجاست كه اگر فردی به شكل مرتب از مواد غذایی غنی از كربوهیدرات تغذیه كند، چاق می‌شود.
بسیاری از متخصصان تغذیه هنوز هم توصیه میكنند كه رژیم غذایی افراد باید میزان بیشتری كربوهیدرات و مقدار كمتری چربی داشته باشد اما مسأله به این سادگی نیست.
در سال ۱۹۶۰ مردم آمریكا، ۴۲درصد از كالری خود را با خوردن چربی تأمین می‌كردند، طی یك تحقیق چربی رژیم گروهی از مردم به ۳۶ درصد از كل كالری تقلیل یافت، با این وجود چاق‌تر شدند! در آنجا محققان به مسأله‌ای غیر عادی برخورد كردند، یعنی با وجودی كه آنها چربی كمتری دریافت كردند، چاق‌تر شدند.
شاید به نظر نمی‌رسد كه عامل چاقی در انسان، كربوهیدرات باشد، اما دقیقا همینطور است. در اینجا بود كه سازمان بهداشت جهانی متوجه شد كه شكر و آرد سفید، سلامتی انسان را به شدت به مخاطره می‌اندازند.
● چرا با افزایش سن، استعداد چاقی بیشتر می‌شود و كاهش دادن وزن، سخت‌تر؟
همانطوری كه گفتم، طبیعت بی‌رحم است. با افزایش سن، هورمون‌ها تحلیل می‌روند و چشمه‌های جوانی از جریان و سیلان باز می‌ایستند. انسان پرتحرك به فرد خسته‌ای تبدیل می‌شود، عضلات تحلیل می‌رود و شكم بزرگ می‌شود و در بعضی افراد امید به زندگی به یأس و ناامیدی تبدیل می‌شود و در نهایت چربی، جای عضلات را پر می‌كند. اما باید بدانیم كه ما می‌توانیم جلوی همه آنها را بگیریم.علم پزشكی خلاف موارد گفته شده را اثبات می‌كند یعنی از طریق هورمون‌ها می‌توان جلوی بسیاری از نارسایی‌ها را گرفت و آنها را برطرف كرد. وقتی سن بالا می‌رود، بهتر است افراد به پزشك مراجعه كنند و میزان هورمون‌های خود را بسنجند تا مشخص شود كه چه كمبودهایی دارند.
با رفع این كمبودها، پوست صاف‌تر و شفاف‌تر می‌شود، عضلات تقویت می‌شوند و چربی‌ها آب می‌شود. در واقع تعادل هورمون‌ها باتوجه به نیازهای جسمی، سلامتی را به همراه می‌آورد.
كسانی كه درصدد كاهش وزن هستند معمولا به جای سؤال در مورد آنچه نباید بخورند، می‌پرسند، چی بخوریم تا لاغر شویم، پاسخ شما چیست؟!
برای كاهش وزن بهتر است غذاهای كم كالری نظیر سبزیجات و میوه‌ها خورده شود تا علاوه بر ایجاد احساس سیری، ویتامینها و موادمعدنی مورد نیاز را به بدن برسانند. همانطور كه گفته شد در بعضی مواقع كمبود موادمغذی باعث می‌شود تا وزن به خوبی كاهش نیابد.
همچنین مصرف پروتئین‌ها نیز بسیار توصیه می‌شود، انواع گوشت‌های كم‌چربی، ماهی و سفیده تخم مرغ، البته به شكل آب پز منابع خوبی از پروتئین به حساب می‌آیند. شیر، ماست و سایر مواد لبنی كم چرب هم در رژیم‌های كاهش وزن، جایگاه ویژه‌ای دارند.
● آیا با خوردن پروتئین بیشتر می‌توان لاغر شد؟
گرچه بدن انسان به كلسترول یا كربوهیدرات احتیاج دارد ولی بافت‌های بدن از این مواد تشكیل نشده است. عضلات، هورمون‌ها، پوست، سیستم‌های دفاعی، خون و آنزیم‌ها همگی از پروتئین تشكیل شده‌اند و بدن روزانه ۱۰نوع اسید آمینه را كه در بدن تولید نمی‌شوند، باید از طریق موادغذایی دریافت كند.
عدم و جود حتی یكی از آنها نه تنها انسان را دچار كمبود می‌كند، بلكه بدن را در مقابل بیماری‌ها و ویروس‌ها، آسیب‌پذیر می‌كند و عدم سوخت و ساز صحیح و اختلال در عملكرد هورمون‌ها، باعث بروز چاقی در افراد می‌شود، بنابراین با خوردن پروتئین، مواد مغذی ضروری بدن تامین می‌شوند، چربی می‌سوزد و فرد لاغر می‌شود.
● پروتئین در كدام غذاها به شكل سالم‌تر و قابل استفاده‌تری وجود دارد؟
به طور كلی دو دسته از موادغذایی حاوی پروتئین وجوددارند كه یك نوع از آنها را پروتئین ناخالص و نوع دیگر را پروتئین خالص می‌نامیم. كالباس، هات داگ و تخم‌مرغ كامل از دسته پروتئین‌های ناخالص به شمار می‌آیند، زیرا علاوه بر اسیدهای آمینه، حاوی مقادیر نسبتا زیادی چربی‌اند.
با مصرف این مواد، كلسترول خون افزایش می‌یابد كه منجر به گرفتگی عروق خواهد شد همچنین پورین موجود در آنها در شرایطی كه زیاد مصرف شوند درد مفاصل و بیماری نقرس را به وجود می‌آورد.
حال آنكه پروتئین خالص، هیچ مشكلی ندارد و فرد را چاق و بیمار نمی‌كند. سفیده تخم مرغ، ماهی، مرغ، غلات، سویا و عدس در گروه پروتئین‌های خالص قرار می‌گیرند.
● مصرف پودرهای مكمل پروتئینی چطور؟ آنها را توصیه میكنید؟
پروتئینی كه در پودرهای پروتئین وجود دارد، هورمون رشد را تحریك می‌كند(اسیدهای آمینه تریتپتوفان، فنیل‌آلانین و آرژرنین موجود در این پوردها مسئول این تحریك هستند) بنابراین مصرف پروتئین خالص(بدون چربی) با تحریك هورمون رشد و افزایش سوخت و ساز، باعث كاهش وزن می‌شود.
امروزه پودرهای پروتئین متنوعی در بازار عرضه می‌شوند. این پودرها غنی از اسید آمینه‌هایی مثل متیونین(عامل هوشیاری) و لیزین(افزایش دهنده قدرت ایمنی بدن)هستند. بنابراین مصرف ۴-۳ مرتبه از این پودرها در هفته به همراه آبمیوه‌های طبیعی به كاهش وزن كمك می‌كند.
● مصرف قرص‌های مختلف برای كاهش وزن چطور؟ تاثیر مثبتی در لاغری خواهند داشت؟
خیر، با خوردن قرص نمی‌توان به آسانی چربی بدن را از بین برد. وقتی فردی چاق شد نمی‌‌تواند به یكباره و با مصرف قرص لاغر شود، در حقیقت قرص‌های معجزه‌آسایی كه موجب لاغری انسان روی صندلی می‌شوند، مثل آن خودروی خیالی است كه بدون انرژی حركت می‌كند!
● افزایش میزان تحرك چقدر در كاهش وزن موثر است؟
قانونی در طبیعت وجود دارد مبنی بر اینكه در یك فرایند فیزیكی، نه انرژی تولید می‌شود و نه از بین می‌رود بلكه انرژی از حالتی به حالت دیگر تبدیل می‌شود. با خوردن نان، كره و مربا، انرژی در نقاط تجمع چربی در بدن(شكم، سینه، باسن و...) به چربی تبدیل می‌شود با تحرك زیاد می‌سوزد.
نكته حائز اهمیت اینكه باید بین خوردن و تحرك، تعادلی وجود داشته باشد. كسی لاغر می‌شود كه یا مقدار انرژی دریافتی خود را كاهش دهد یا آن را مصرف كند و بسوزاند.
فردی كه می‌خواهد روزی یك كیلوگرم وزن كم كند باید بجنگد. انرژی خود به خود مصرف نمی‌شود، بلكه در اثر ورزش ،چربی‌ها می‌سوزد و انرژی مصرف شده و فرد وزن كم می‌كند.
● و چه نوع تحركی و در چه مدت زمانی نتیجه بخش خواهد بود؟
شما حتما پدربزرگ‌ها را به خاطر دارید كه روزانه چندین كیلومتر را طی می‌كردند بنابراین اگر انسان مجبور باشد خیلی كارها را انجام می‌دهد. این را برای آنهایی می‌گویم كه می‌گویند حس و حال ورزش ندارند. به هر حال دویدن و راه رفتن موجب لاغری می‌شود برای راه‌رفتن و دویدن، هیچ وقت دیر نیست.
در هر سنی، می‌توان راه رفت یا دوید حتی در ۷۰سالگی! بنابراین سعی كنید ابتدا با راه رفتن شروع كرده و سپس گام‌ها را تندتر كنید و آرام بدوید(حداقل ۶ماه این روش را ادامه دهید) جالب است بدانید محققان آمریكایی دریافته‌اند كه افراد با دویدن به سمت عقب، سریعتر لاغر می‌شوند. زیرا فردی كه عقب عقب می‌دود، ۳۰درصد انرژی بیشتر می‌سوزاند.
● چرا؟
زمانی كه به سمت عقب می‌دویم، پا یا انگشتان به طرف پاشنه، خم نمی‌شود و بدن باید وزن خودش را به مدت طولانی‌تری حفظ كند. این مسأله به عضلات، فشار بیشتری وارد می‌كند و تلاش بیشتری می‌طلبد، در نتیجه انرژی بیشتری مصرف می‌شود.
البته باید توجه داشت كه به هنگام دویدن، از كفش مخصوص استفاده شود جلوی كفش(نوك كفش) باید انعطاف‌پذیر باشد و خم شود البته برخی از محققان معتقدند كه تفاوت چندانی بین دویدن به سمت عقب یا جلو وجود ندارد و از طرفی دویدن به سمت جلو، خطر كمتری هم دارد!
● چرا برخی از افراد، مدت زمان زیادی ورزش میكنند ولی كاهش وزن آنها در حد انتظار نیست؟
درست است افرادی كه به مدت زمان طولانی هر روز در پارك می‌دوند ولی وزن آنها كم نمی‌شود، به این دویدن، ورزش بدون مطالعه و حساب نشده می‌گویند. این نوع ورزش، سبب لاغر شدن نمی‌شود.
ورزش زمانی موثر است كه باعث شود نبض در محدوده معینی بزند. چرا كه نبض انسان محدوده مشخص و معینی دارد تا بتواند به نحو مطلوبی فعالیت كند میزان كمتر یا بیشتر از آن،به بدن صدمه می‌زند.
صدف كوه‌كن
منبع : روزنامه همشهری
همچنین مشاهده کنید
سایت اقتصادنیوزروزنامه توسعه ایرانیسایت دیدبان ایرانخبرگزاری ایرناسایت برترینهاسایت سلام نوروزنامه همشهریسایت فرادیدسایت انرژی پرسسایت تاپ ناز