جدال دو نسل‌

اگر به ترکیه سفر کنید یک واقعیت را به خوبی احساس می‌کنید. با عبور از مناطق شرقی ترکیه و حرکت به سمت غرب این کشور همگرایی با رویکردهای غرب‌گرایانه و سکولار افزایش می‌یابد اما با این حال بسیاری از ترک‌های غرب‌گرا به وضوح می‌گویند مشکلی با اسلام و اسلام‌گرایی ندارند.
هرچند وقتی ناظران سیاسی از بیرون به بحران سیاسی ترکیه می‌نگرند آن را جدالی بین سکولاریسم و اسلامگرایی می‌بینند اما جنگ واقعی در ترکیه نه فقط بین تفکرات اسلامگرایانه و سکولاریستی که بین نسل در حال کمرنگ شدن سیاستمداران قدیم ترکیه و نسلی نوظهور از سیاسیونی است که گرایشاتی اسلام‌گرایانه دارند. محتوای این جدال به همان اندازه که نبردی ایدئولوژیک بر سر رویکردها و اعتقادات است برای حفظ قدرت نیز هست.
سکولارها که برای دهه‌ها با اتکا به نهادهای غیرانتخابی و قدرتمندی چون ارتش و دستگاه قضایی سکان کنترل جامعه ترکیه را در دست داشتند با ظهور نسلی از سیاستمداران جوان و نخبه‌ای که صادقانه‌تر عمل می‌کردند، به سنتها و اعتقادات مردم وفادارترند، واقع‌گراتر بودند و با اتکا به دانش مدیریتی نوین کشور را به سوی توسعه، پیشرفت و همگرایی بیشتر با جامعه بین‌المللی هدایت کردند گام به گام به گوشه عزلت رانده شدند.
این روند موجب شد در عمل نوعی تعارض بین طبقه قدرتمند سکولار که در عمق نهادهای قانونی و اجرایی کشور ریشه دوانیده‌اند و به یمن همین ریشه‌ها منافع اقتصادی کلان به جیب می‌زدند و نسل نوظهور سیاستمدارانی که برای جلب حمایت توده‌ها عملکرد مردمی‌تر داشتند به وجود آید.
نسل کهن به طور طبیعی برای حفظ قدرت دست و پا می‌زند و برای جلوگیری از افزایش قدرت و نفوذ رقیب چاره‌ای جز مستمسک قرار دادن بهانه‌هایی چون اسلامگرایی پیش روی خود ندارد. احزاب اسلامگرا و به ویژه حزب عدالت و توسعه (AKP) برخلاف جناح رقیب عملکرد شفاف‌تری دارد و به لحاظ اخلاقی و مالی سالم‌تر است. حزب عدالت و توسعه (AKP) در سال ۲۰۰۱ میلادی به عنوان جایگزین حزب رفاه پا به عرصه حیات گذاشت.
AKP در زبان ترکی به معنای سفیدی و پاکی است و انتخاب این نام و وجه تسمیه آن در زبان ترکی برای تاکید بر عزم رهبران این حزب برای اجتناب از رویکردهای منفعت‌طلبانه اقتصادی در فعالیت‌های سیاسی بوده است.
رهبران AKP طی ۵ سالی که قدرت را در دست داشته‌اند ضمن داشتن تمایلات اسلامگرایانه پیش از هر حزبی در تاریخ ترکیه به نزدیکی ترکیه به دروازه‌های اروپا، رشد اقتصادی این کشور و اشاعه دمکراسی کمک کرده‌اند و دقیقا به همین دلیل بود که مردم ترک در انتخابات پارلمانی ژوییه گذشته با حمایت خود موجب شدند این حزب ۳۴۱ کرسی از مجموع ۵۵۰ کرسی پارلمانی را فتح کند.
اگرچه کشش و تمایل مردم ترکیه به اسلام و اسلام‌گرایی در حمایت آن‌ها از حزب حاکم این کشور تاثیر بسزایی داشته اما موفقیت این حزب تابعی از سلامت اخلاقی، مالی و سیاسی نیز بوده است. به هرحال مردم ترکیه مسلمان هستند و به طور طبیعی به احزابی که گرایشات اسلام‌گرایانه دارند اقبال و گرایش نشان می‌دهند. از صحنه راندن چنین حزبی کار ساده‌ای نیست و این دقیقا همان درسی است که احزاب اپوزیسیون دولت اردوغان در زورآزمایی اخیر با AKP گرفتند.

رضا سادات‌

منبع : روزنامه جام‌جم