نورالدین حمزهٔ بن علی ملک اسفراینی آذری طوسی

جنسیت: مرد
تخلص: آذری
تولد و وفات: (۷۸۴ -۸۶۴/۸۶۶) قمری
محل تولد: اسفراین
شهرت علمی و فرهنگی: عارف و شاعر
از پیشوایان تصوف که نسبت او به خاندان سربداران می‌رسید. آذری در اسفراین در ماه آذر متولد شد و به همین جهت آذری تخلص می‌کرد. او تیمور و پسر او شاهرخ را مدح می‌گفت تا آنکه به درک محضر شیخ‌
محئی‌‌الدین نائل گردید و سپس به صحبت شاه‌نعمت‌الله ولی رسید و دوبار پیاده به حج رفت و یک‌‌سال مجاور بیت‌‌الله الحرام شد ، و چندبار به هند سفر کرد. در سال ۸۳۲ق ملازم احمد شاه بهمنی در دکن شد و منصب ملک‌الشعرائی یافت ، و به خواست او سرودن "بهمن‌نامه" را آغاز کرد و چون به اسفراین بازگشت سروده‌های خود را برای اتمام "بهمن‌نامه" به دکن می‌فرستاد. سپس انزوا را برگزید و بر در خانهٔ هیچ‌‌کس نرفت و تنها به مدح پیامبر (ص) و بیان مناقب اهل بیت (ع) پرداخت. آذری در اسفراین بقاع و رباط‌‌ها ساخت. مزار وی در اسفراین است. از آثار او: "جواهر‌الاسرار" ، مشتمل بر چند علم؛ "طغرای همایونی"؛ "عجایب‌الدنیا"؛ مثنوی "سعی‌الصفا" در مناسک حج "دیوان" اشعار که اکثراً قصایدی است در منقبت عترت پیامبر (ص).

منبع : مطالب ارسالی