لیگ برتر از نگاهی دیگر

ارزش لیگ را زمانی فهمیدیم كه فوتبال آسیا را ازدست دادیم. اوایل دهه پنجاه بود كه فوتبال ایران در سطح اول آسیا قرار داشت. پس از آزمون های بسیار، لیگ حرفه ای شكل گرفت كه ماهیت نیمه حرفه ای و نیمه آماتور داشت، اما در آسیا نمونه بود. از نامش كه بگذریم - جام تخت جمشید _سكوی پرتابی بود بسوی فتح جامهای آسیا كه باز تكرار می كنیم تك بود و نمونه و مانندی نداشت، نه در غرب آسیا و نه در شرق كه آن اینچنین دسته بندی هایی هم نبود. اما آن لیگ در نیمه راه به بن بست رسید و فوتبال ما نیز پله به پله پایین آمد و شد از تیم های درجه دوم آسیا و از دسته بندی قدرتهای برتر این قاره خارج گشت. راه های غلط بسیار آزمایش شد، فقط به بهانه اینكه ما مثل بقیه نیستیم، از طرح ۲۷ ساله ها تا نابودی لیگ و برگزاری مسابقات منطقه ای در قالب تیمهای استانی كه مثلا فوتبال در سراسر كشور گسترده شود و افسوس كه نمی دانستند با لیگ می توان به گستره جغرافیایی به پهنای ایران خدمات داد. این كج سلیقگی تا اواخر دهه شصت هم ادامه پیدا كرد كه بار دیگر لیگ ارزش خود را نشان داد. ابتدا می بایست سهمیه بندیها شكل می گرفت و به ارزیابی توانایی و پتانسیل استانها پرداخته می شد و فوتبال باشگاهی، جام آزادگان نام گرفت. با اشكال مختلف كه باز هم بدون ضابطه و براساس روابط جدول بندی و در دسته های مختلف مسابقاتی برگزار می شد. اما فوتبالی كه لیگ آن در آسیا نمونه بود به روزی افتاد كه با اولتیماتوم فیفا و كنفدراسیون فوتبال آسیا مواجه گشت. این هشدار كه در سال ۱۹۹۷ مانند تلنگری به فوتبال ما وارد شد، این چنین بود: اگر در عرض ۳ سال لیگ حرفه ای در ایران اجرایی نشود، فوتبال ایران در سطح بین المللی دچار محرومیت می شود.
اینچنین بود كه لیگ حرفه ای حركت خود را آغاز كرد. با تمام كاستیها و موانعی كه امروز هم شاهدش هستیم اما حركت لیگ حرفه ای فوتبال ما را بسوی ابعاد بین المللی سوق داد و در سطح جهانی مطرح كرد. فوتبال ایران اگر امروز قدرت اول آسیاست و اگر اینگونه آسان نماینده برتر این قاره در جام جهانی لقب می گیرد، به دلیل بافت محكمی است كه با برپایی لیگ حرفه ای گره هایش محكم شده است.
لیگ آئینه تمام نمای فوتبال است و امروز در جایگاه اصلی اش قرار گرفته است، با ضعفها، مشكلات و خط قرمزهایی كه مختص ماست و گریزی از آن نیست.
برگزاری پنج دوره لیگ دستاوردهای مثبتی را برای فوتبال ما به ارمغان آورد كه مهمترینش جذب سازمانهای دولتی به سمت فوتبال بود.نقش دولت در نگرش تازه به فوتبال حرفه ای را نیز نباید نادیده گرفت. سازمان ورزش با پذیرش آگاهانه فوتبال حرفه ای زمینه را برای سرمایه گذاری در این پدیده كه امروزه در اقتصاد كشورها نیز تاثیر گذاشته است فراهم نموده است.
لیگ برتر كه لباس حرفه ای به تن كرده است، جز درگیر شدن با مسابقات و آزمون برگزاری، نمی توانست نقاط ضعف خود را پیدا كند. پنج دوره برگزاری تجارب ارزشمندی داشت كه در سیستم كلی برنامه ریزی مسابقات، كمبودهایی را حس كردیم؛ كمبود ورزشگاه اختصاصی برای تیمهای بزرگ، ضعف برگزاری مسابقات و ترویج فرهنگ فوتبال حرفه ای در بین تماشاگران از آن جمله بود. لیگ برتر در بعد تبلیغاتی و به دست آوردن دستاوردهای اقتصادی هنوز دوران آماتوری را پشت سر می گذارد. نیمی از درآمد باشگاههای حرفه ای جهان از راه پخش و فروش رایت تلویزیونی بازیها به دست می آید، اما در لیگ برتر ما هنوز این مساله لاینحل باقی مانده است. در مطلب امروز به آمار و ارقام رجوع كرده ایم تا بتوانیم با استناد به آن موقعیت تیمها را ارزیابی كنیم. نگاه آماری به لیگ برتر، سندی است تا تیمهایی كه بدنبال دلایل قهرمانی یا سقوط خود از لیگ برتر می گردند، به آن برسند. از منظر ارقام و نمودارهای ترسیم شده می توان گفت چرا استقلال قهرمان شد یا پاس با وجود رقابت نزدیك به این مهم نرسید و یا شموشك و قندی سقوط كردند.
برای دستیابی به اصول علمی فوتبال هر سازمان لیگی و هر تیمی به آمار صحیح نیاز دارد تا بر اساس آن و استناد به ارقام درج شده در آن بتواند، اشكالات خود را برای دوره آینده و مرتفع گرداند و اصول علمی در فوتبال یاری رساننده مربیان و مسئولین نیز خواهد بود. لیگ پنجم هم با آمار و ارقام ارائه شده در نوع خود خاص بود.

حسن حیدری

منبع : روزنامه همشهری