مهارت‌های سازگاری با روده‌های تحریک‌پذیر

روده تحریک‌پذیر یا اصطلاحا (IBS) یک اختلال شایع گوارشی است که روده‌های انسان را به انقباض‌های نامنظم و دردناک گرفتار می‌کند. شیوع این بیماری در سال‌های اخیر خصوصا با گسترش زندگی پر‌استرس و تنش‌آفرین شهری آنچنان بوده است که امسال از سوی انجمن جهانی گوارش، به نام این کسالت نامگذاری شده و تمامی برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی در حوزه بیماری‌های گوارش به این موضوع اختصاص پیدا کرده است.
مشکلات اقتصادی، استرس و اضطراب محیط کاری، فشار عصبی ناشی از یک تصمیم‌گیری بزرگ و سرنوشت‌ساز، شکست در یک رابطه عاطفی، مرگ عزیزان و نزدیکان و شکست اقتصادی، هر یک به تنهایی می‌تواند سیستم عصبی فرد را دچار اختلال‌های شدیدی کندکه IBS را باید یکی از شایع‌ترین نتایج این اختلال‌ها در دستگاه گوارش بنامیم.
تجربیات بالینی بر آن دلالت دارد که علامت اصلی IBS ، درد شکم و تغییر در اجابت مزاج (اسهال یا یبوست) است. این درد که اغلب ماهیتی مبهم دارد، ممکن است همراه با نفخ شکم، افزایش گاز، آروغ زدن، سیری زودرس و حالت تهوع بروز نماید و فرد را حتی دچار فوریت دفع کند. در تعدادی از خانم‌ها نیز رابطه‌ای معنادار میان این گونه درد‌ها و سیکل قاعدگی وجود دارد.
از دست رفتن نظم تحرکات روده و بروز تظاهرات بالینی این کسالت بیشتر در کمین افراد حساس، عصبی، زود رنج و وسواسی است؛ کسانی که هر روز به نوعی با فشار روحی و عاطفی، اضطراب و استرس یا افسردگی، سر و کار دارند.
هر چند تاکنون علت اصلی ابتلا به روده تحریک‌پذیر شناسایی نشده است اما باید گفت، خوشبختانه این کسالت به هیچ وجه زمینه‌ساز بیماری وخیم و یا عارضه مزمنی همچون سرطان روده نمی‌شود. در واقع حتی نمی‌توان IBS را یک بیماری محسوب کرد، بلکه به تعبیر دکتر رضا ملک‌زاده، دبیر انجمن متخصصان گوارش و کبد کشور، IBS صرفا یک کسالت و یا یک اختلال کارکردی در دستگاه گوارش است که نشان از وجود هیچگونه ناهنجاری ساختاری در روده ندارد.
اما به هر حال دست و پنجه نرم کردن با علائم دردناک و آزاردهنده IBS که اغلب تداخلات زیادی با فعالیت‌های اجتماعی و میزان حضور فرد در جامعه دارد و گاه اسباب شرمندگی فرد را نیز در معاشرت‌ها فراهم می‌سازد، نه تنها ممکن است برنامه‌های شغلی فرد را دستخوش دگرگونی‌های ناخوشایند نماید، بلکه حتی می‌تواند منجر به اختلافات خانوادگی عمیق گردد.
● اصلاح باورهای نادرست
مهم‌ترین شیوه کمک به این افراد،اصلاح باورهای نادرست آنها در خصوص این کسالت است. اول آن که در صورت استمرار علائم IBS بزرگ‌ترین اشتباه، انکار صورت مساله است. برخی افراد به‌دلایل مختلف مایل نیستند در مورد IBS صحبت کنند. این موضوع علاوه بر آنکه ایشان را از یک درمان اصولی و ریشه‌ای باز‌می‌دارد، ممکن است به استفاده خودسرانه از برخی دارو‌ها نیز برای درمان موقت علائمIBS منجر شود. در صورتی که استفاده از داروهایی که روی دستگاه گوارش تاثیرگذار هستند، حتما باید تحت نظر پزشک صورت گیرد. دومین باور غلط آن است که بسیاری از افراد تصور می‌کنند. IBS درمان ندارد. البته این باور چندان نادرست هم نیست. اما نکته‌ای در آن نهفته است که می‌تواند نقش بسزایی در بهبود شرایط و کیفیت زندگی مبتلایان داشته باشد. درست است که تاکنون برایIBS درمانی شناخته نشده است، ولی برای کنترل علائم آزاردهنده آن شیوه‌های موثری بررسی شده و مورد تایید علمی قرار گرفته است.
اولین رکن برای کاهش علائم آزاردهندهIBS رعایت یک رژیم غذایی مناسب است. اکثر افراد مبتلا بهIBS حساسیت‌های غذایی خاص خود را دارند. پرهیز از غذاهای چرب، غذاهای محرک، غذاهای باد دار و نفخ‌زا، غذاهای پر حجم، ادویه‌جات، پرخوری و تند خوری می‌تواند گام موثری در کنترل علائمIBS محسوب شود.
رکن دوم، دوری از فشار روحی و استرس است. فشار عصبی، استرس و اضطراب موجب تشدید علائمIBS می‌شود. در واقع به جرات می‌توان گفت هر چقدر مبتلایان بهIBS در کنترل استرس خود موفق باشند، به همان میزان نیز می‌‌توانند درد و علائم گوارشی خود را کاهش دهند.
البته گاهی اوقات به جهت کنترل بهتر این علائم، دارو درمانی نیز توصیه می‌شود که حتما باید براساس نظر پزشک انجام شود.
در پایان باید گفت امروزه برخورداری از یک زندگی پر از نشاط و شادی و همراه با انجام فعالیت‌های اجتماعی، تنها به سعی و کوشش پزشکان بستگی ندارد، بلکه بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بخش درمان در دست خانواده‌های هوشیار و آگاهی است که از هر فرصتی برای تقویت روحیه افراد و ایجاد آمادگی در ایشان برای پذیرش مهارت‌های سازگاری باIBS استفاده می‌کنند.

منبع : روزنامه جام‌جم