دموکراسی حضرت علی (ع)

امیرالمؤمنین با خوارج در منتهی درجه آزادی و دموکراسی رفتار کرد . او خلیفه است و آنها رعیتش ، هر گونه اعمال سیاستی برایش مقدور بود اما او زندانشان نکرد و شلاقشان نزد و حتی سهمیه آنان را از بیت المال قطع‏ نکرد ، به آنها نیز همچون سایر افراد می‏نگریست . این مطلب در تاریخ‏ زندگی علی عجیب نیست اما چیزی است که در دنیا کمتر نمونه دارد . آنها در همه جا در اظهار عقیده آزاد بودند و حضرت خودش و اصحابش با عقیده‏ آزاد با آنان روبرو می‏شدند و صحبت می‏کردند ، طرفین استدلال می‏کردند ، استدلال یکدیگر را جواب می‏گفتند .
شاید این مقدار آزادی در دنیا بی‏سابقه باشد که حکومتی با مخالفین خود تا این درجه با دموکراسی رفتار کرده باشد . می‏آمدند در مسجد و در سخنرانی‏ و خطابه علی پارازیت ایجاد می‏کردند . روزی علی امیرالمؤمنین بر منبر بود . مردی آمد و سئوالی کرد . علی بالبدیههٔ جواب گفت . یکی از خارجیها از بین مردم فریاد زد : قاتله الله‏ ما افقهه ( خدا بکشد این را ، چقدر دانشمند است ) ، دیگران خواستند متعرضش شوند اما علی فرمود رهایش کنید او به من تنها فحش داد .
خوارج در نماز جماعت به علی اقتدا نمی‏کردند زیرا او را کافر می‏پنداشتند . به مسجد می‏آمدند و با علی نماز نمی‏گذاردند و احیانا او را می‏آزردند . علی روزی به نماز ایستاده و مردم نیز به او اقتدا کرده‏اند . یکی از خوارج به نام ابن الکواء فریادش بلند شد و آیه‏ای را به عنوان‏ کنایه به علی بلند خواند :
« و لقد اوحی الیک و الی الذین من قبلک لئن اشرکت لیحبطن عملک و لتکونن من الخاسرین ». (زمر/۶۵)
این آیه خطاب به پیغمبر است که به تو و همچنین پیغمبران قبل از تو وحی شد که اگر مشرک شوی اعمالت از بین می‏رود و از زیانکاران خواهی بود . ابن الکواء با خواندن این آیه خواست به علی گوشه بزند که سوابق تو را در اسلام می‏دانیم ، اول مسلمان هستی ، پیغمبر تو را به برادری انتخاب کرد ، در لیلهٔ المبیت فداکاری درخشانی کردی و در بستر پیغمبر خفتی ، خودت‏ را طعمه شمشیرها قراردادی و بالاخره خدمات تو به اسلام قابل انکار نیست ، اما خدا به پیغمبرش هم گفته اگر مشرک بشوی اعمالت به هدر می‏رود ، و چون تو اکنون کافر شدی اعمال گذشته را به هدر دادی .
علی در مقابل چه کرد ؟ ! تا صدای او به قرآن بلند شد سکوت کرد تا آیه‏ را به آخر رساند . همین که به آخر رساند ، علی نماز را ادامه داد . باز ابن الکواء آیه را تکرار کرد و بلا فاصله علی سکوت نمود .
علی سکوت می‏کرد چون دستور قرآن است که : « اذا قری‏ء القرآن فاستمعوا له و انصتوا ». (اعراف ۲۰۴)
&#۰۳۹; هنگامی که قرآن خوانده می‏شود گوش فرا دهید و خاموش شوید &#۰۳۹; .
و به همین دلیل است که وقتی امام جماعت مشغول قرائت است مأمومین‏ باید ساکت باشند و گوش کنند .
بعد از چند مرتبه‏ای که آیه را تکرار کرد و می‏خواست وضع نماز را به هم‏ زند ، علی این آیه را خواند : « فاصبر ان وعد الله حق و لا یستخفنک الذین لا یوقنون ». (روم/۶۰)
&#۰۳۹; صبر کن وعده خدا حق است و خواهد فرا رسید . این مردم بی‏ایمان و یقین ، تو را تکان ندهند و سبکسارت نکنند &#۰۳۹; .
دیگر اعتنا نکرد و به نماز خود ادامه داد .
تا هنگاهی که خارجیها آرام بودند و فقط به اظهار عقیده ، انتقاد و بحثهای آزاد اکتفا می‏کردند ، رفتار علی نیز درباره آنان همانطور بود که گفتیم ، یعنی به هیچ‏ وجه مزاحم آنها نمی‏شد و حتی حقوق آنها را از بیت المال قطع نکرد .

استاد مطهری/جاذبه و دافعه علی (ع)
کیوان داور

منبع : مطالب ارسال شده