انگور

انگور، از نظر ميزان توليد مهم‌ترين ميوه دنيا و ايران است. گياه مولد انگور مو يا تاک ناميده مى‌شود و بوته‌اى است با گل‌هاى کامل که به تيره تاک‌سانان -(Vitaceae (Ampelidaceae، وابسته است. تاک، يکى ازقديمى‌ترين گياهان اهلى به‌شمار مى‌رود و آثار آن به‌صورت فسيل از دوران سوم زمين‌شناسى باقى‌مانده است.

درجنس تاک، حدود ۶۰ گونه وجود دارد که در سراسر نيم‌کره شمالي، به‌ويژه مناطق سردسير، پراکنده هستند، تاک‌هاى تجارتى متلق به سه گروه اروپائى - .V. vinifera L، آمريکائى -.V. labrusca L و موسکادين - (.Muscadine (V. rotundifolia Michx مى‌باشند که نوع اروپائى از اهميت بيشترى برخوردار است. موهاى ايران، از نوع اروپائى هستند که موطن اصلى آنها آسياى غربى و اروپاى جنوبى مى‌باشد.

گياه‌شناسى

انگور گياهى است با نام علمى Vitis spp که از خانواده Vitaceae مى‌باشد اين گياه به‌صورت بوته‌اى است و گل‌هاى آن کامل مى‌باشد.

شرايط اقليمي و خاکی

مو، براى رسانيدن ميوه خود به فصل رشد گرم و طولانى نيازمند است. پايدارى انواع مختلف دربرابر سرماى زمستان متفاوت مى‌باشد، انگورهاى آمريکائي، در برابر سرما پايدارتر و انگورهاى موسکادين حساس‌تر هستند.

انگورهاى اروپائى مى‌توانند در زمستان تا ۱۵- درجه سانتى‌گراد را تحمل کنند. نياز سرمائى مو نسبتاً کم است و در اکثر ارقام با ۵۰۰-۱۰۰ ساعت دماى کمتر از هفت درجه سانتى‌گراد برآورده مى‌شود،ولى برخى از ارقام حدود ۲۰۰۰ ساعت نياز دارند. جوانه‌هاى انگور، در بهار، وقتى دماى ميانگين به ۱۰ درجه سانتى‌گراد برسد آغاز به رشد مى‌کنند. ولى گل‌ها، براى باز شدن، به متوسط ۱۶ درجه سانتى‌گراد و يا طول روز بلندتر از ۱۶ ساعت نيازمند هستند.

ريشه تاک، نسبتاً ژرف است و به اين دليل اين گياه در برابر کم‌آبى بسيار پايدار مى‌باشد و مى‌توان آن را در اکثر نقاط ايران، به‌صورت ديم، پرورش داد. از نظر خاک، تاک حساسيت ويژه‌اى ندارد و حتى در خاک‌هائى که حاوى بيش از ۵۰ % آهک مى‌باشند به خوبى رشد مى‌نمايند.

توليد ميوه

گل انگور، از سال دوم عمر نهال به‌بعد، هنگام تابستان در داخل جوانه‌هاى مرکب جانبى به‌وجود مى‌آيد. اين جوانه‌ها در سال بعد، تبديل به شاخه‌هائى مى‌شوند که از بند سوم الى دوازدهم خود داراى خوشه گل مى‌باشند. خوشه‌هاى گل در هر بند، در نقطه روبروى برگ آن بند رشد مى‌کنند. در انگور، براى تبديل شدن گل به ميوه بايد گرده‌افشانى انجام شود. در انگورهاى دانه‌دار علاوه بر گرده‌افشاني، انجام عمل تلقيح نيز ضرورى است، ولى در اغلب انگورهاى بى‌دانه نيازى به‌ آن ندارند. تنک کردن خوشه‌ها در جلوگيرى ازريزش دانه‌ها و بالا بردن کيفيت محصول بسيار مؤثر است.

نوع هرس

انگور از گياهانى است که به‌دليل رشد زياد ساليانه بايد هر سال هرس شود. هرس شکل‌هاى پهن داربستى دو بازوئى متداول‌ترين نوع هرس براى انگور است.

روش‌هاى تکثير

ازدياد تاک، به‌وسيله خوابانيدن، پيوند امکان‌پذير است ولى روش مرسوم، استفاده از قلمه مى‌باشد.

آفات

زنجره‌مو و کرم خوشه‌خوار انگور

بيمارى‌ها

سفيدک حقيقي، سفيدک دروغى و لکه سياه برگ مو

شرايط کاشت

فاصله کشت تاک در باغ‌هاى سنتى ۳X۳ متر ، و در (سيستم‌هاي) داربستى ۵/۲ متر روى رديف و سه متر بين رديف‌ها مى‌باشد. عمر اقتصادى يک بوته تاک در شرايط مناسب، به‌طور متوسط ۷۰-۶۵ سال است و هر هکتار تاکستان آبى مى‌تواند سالانه ۲۰ تن محصول توليد کند.

ارقام مهم

ارقام معروف ايران مى‌توان:

عسکرى و ياقوتى را که بى‌هسته هستند و ريش بابا، رجبى وشاهانى را که هسته‌دار مى‌باشند نام برد. انگور بى‌هسته تامپسون - Thompson seedless که در دنيا از معروفيت و اهميت ويژه‌اى برخوردار است در اصل همان رقم سلطانى ايران مى‌باشد.