يافتن خون آزاد يا آسيت عفونى يا کدر در پاراسنتز شکم در بيمارانى که مايع آزاد در پريتوئن دارند ارزش زيادى دارد.
بررسى‌هاى تصويربردارى
راديوگرافى ساده از قفسه سينه
در تمام موارد شکم حاد بايد راديوگرافى قفسه سينه در حالت ايستاده انجام شود، که نه تنها براى ارزيابى بيمار قبل از عمل ضرورى است، بلکه ممکن است بيمارى‌هاى بالاى ديافراگم را که به شکم حاد شباهت دارند نشان دهد (نظير پنومونى قاعده‌اى يا پارگى مري) بالارفتن نيمهٔ ديافراگم يا افيوژن پلور ممکن است توجه را به ضايعات التهابى زير ديافراگم جلب کند.
راديوگرافى ساده شکم
راديوگرافى سادهٔ شکم در حالت خوابيده، بايد فقط در بيماران انتخابى انجام شود. به‌طور کلى تصاوير ايستاده (خوابيده به پهلو) به‌جز در موارد مشکوک به انسداد روده، در موارد ديگر اطلاعات اندکى اضافه مى‌کنند. تصاوير ساده در بيمارانى توصيه مى‌شود که حساسيت يا اتساع شکم دارند و يا مشکوک به انسداد يا ايسکمى روده، پارگى احشاء، سنگ‌هاى کليوى يا حالب يا کوله‌سيستيت حاد هستند. در بيماران حامله، بيماران بدحالى که علائم فيزيکى واضح دال بر ضرورت لاپاراتومى دارند، و يا بيمارانى که درد ضعيف و غيراختصاصى دارند نبايد تصاوير راديوگرافى ساده را درخواست کرد.
نماى گاز منتشر همراه با گاز در درون آمپول رکتوم نشانهٔ ايلئوس فلجى است به‌خصوص اگر صداهاى روده نيز از بين رفته باشند. معمولاً در انسداد ديستال رودهٔ کوچک ديده مى‌شود. علاوه بر يافته‌هاى باليني، نماى راديولوژيک بارز ديلاتاسيون کولون در مگاکولون سمى يا ولولوس، تشخيصى را قطعى مى‌کند. ايلئوس آديناميک همراه با آپانديسيت حاد طولانى - مدت يا آتيپيک بودن محل آپانديس اغلب نمائى ايجاد مى‌کند که نشانهٔ ايلئوس لوکاليزهٔ ربع تحتانى راست است. تصوير اثر انگشت بر روى ديوارهٔ کولون در نيمى از بيماران کوليک ايسکميک ديده مى‌شود. جابه‌جائى سايهٔ گاز معده يا کولون ممکن است تنها نشانهٔ هماتوم ساب‌اسکاپولار طحال باشد.
گاز آزاد در زير نيمهٔ ديافراگم ممکن است از نظر مخفى بماند مگر آنکه مخصوصاً آن را جستجو کنيم.
وجود هوا در درخت صفراوى نشانهٔ وجود نوعى ارتباط بين مجارى صفراوى و روده، نظير فيستول کلدوک به دوازده يا ايلئوس ناشى از سنگ کيسه صفرا است. وجود هوا در سيستم وريدى پورت نشانهٔ پايلوفلبيت است.
محو شدن لبه‌هاى عضلهٔ پسواس يا بزرگ‌شدن سايهٔ کليه‌ها نشانهٔ بيمارى خلف صفاقى است.
آنژيوگرافى
آنژيوگرافى زمانى توصيه مى‌شود که به ايسکمى روده‌اى داخل شکمى يا خونريزى فعال از روده مشکوک شده باشيم. آنژيوگرافى بايد قبل از ساير تصاويرى که با مادهٔ حاجب از دستگاه گوارش تهيه مى‌شود انجام شود. آنژيوگرافى در تشخيص پارگى آنوريسم آئورت و يا در مواردى‌که علائم صفاقى واضح (پريتونيت) وجود دارند، ارزش زيادى ندارد. انجام آنژيوگرافى در بيماران بدحالى که دچار شوک شديد يا سپسيس هستند کنتراانديکه است و در مواردى‌که ساير يافته‌ها يا آزمايشات، ضرورت انجام لاپاروتومى يا لاپاروسکوپى را مشخص کرده‌اند، به‌ندرت انديکاسيون پيدا مى‌کند.
راديوگرافى با مادهٔ حاجب
در مواردى‌که احتمال پارگى مرى يا ناحيهٔ گسترودئودنال وجود دارد ولى هوا در داخل صفاق ديده نمى‌شود، بهتر است يک راديوگرافى با مادهٔ حاجب محلول در آب (نظير مگلومين دى‌آتريزوات [گاستروگرافين]) انجام شود. اگر شواهد بالينى دال بر پارگى روده وجود نداشته باشد، ممکن است با باريوم انما محل انسداد رودهٔ بزرگ تشخيص داده شود يا ولولوس يا درهم فرورفتگى سيگموئيد کاهش پيدا کند. تنها در صورتى مى‌توان ترانزيت رودهٔ باريک را با باريوم ارزيابى کرد که احتمال انسداد رودهٔ بزرگ اصلاً وجود نداشته باشد. ترانزيت رودهٔ باريک به‌منظور بررسى انسداد نسبى رودهٔ کوچک يا جستجوى هماتوم داخل ديواره‌اى در درون دوازده (ياژژونوم) که به صورت سرپائى درمان مى‌شود انجام مى‌شود.
به‌ندرت ممکن است براى ارزيابى علل غيرتروماتيک هماچورى انجام يک اوروگرام داخل وريدى اورژانس ضرورت پيدا کند.
اولتراسونوگرافى و CTاسکن
اولتراسونوگرافى در ارزيابى درد قسمت فوقانى شکم که به درد زخم پپتيک يا درد ناشى از انسداد روده شباهت ندارد و در بررسى توده‌هاى شکم ارزش زيادى دارد. حساسيت تشخيصى اولتراسونوگرافى براى آپانديسيت حاد حدود ۸۰% است. اگر وجود گاز اضافى در روده باعث پائين‌آمدن کيفيت اولتراسونوگرافى شود، CTاسکن ضرورت پيدا مى‌کند. CTاسکن به‌ويژه در پانکراتيت يا ضايعات خلف پانکراس و يا هر نوع عفونت لوکاليزه شديد (نظير ديورتيکوليت حاد) بسيار کمک‌کننده است. CTاسکن ممکن است وجود گاز در داخل ديوارهٔ روده و يا داخل وريدها (مزانتريک يا پورت) را نشان دهد که نشانهٔ مهمى براى انفارکتوس روده محسوب مى‌شود.
اسکن‌هاى راديونوکلئيد
اسکن‌هاى کبد - طحال، اسکن‌هاى HIDA، و اسکن‌هاى گاليوم براى تعيين محل آبسه‌هاى داخل شکم بسيار مفيد هستند. اسکن‌هاى تکنتيوم پرتکنتات مى‌توانند مخاط معدى نا به‌جا در ديورتيکول مکل را نشان مى‌دهند.
پروکتوسيگموئيدوسکوپى
در هر بيمار مشکوک به انسداد رودهٔ بزرگ، مدفوع خوني، يا تودۀ رکتوم توصيه مى‌شود.
بررسى آزمايشگاهى
بررسى‌هاى خوني: هموگلوبين، هماتوکريت و شمارش گلبول سفيد و شمارش افتراقى هنگام پذيرش بايد انجام شوند. لکوسيتوز تنها در صورتى نشانهٔ عفونت جدى است که در حال افزايش و يا بسيار شديد باشد (۱۳۰۰۰) مشخصهٔ عفونت‌هاى ويروسى نظير آدنيت مزانتر يا گاستروانتريت و درد غيراختصاصى شکم است.
اندازهگيرى الکتروليت‌هاى سرم، اوره و کراتى‌نين از اهميت زيادى برخوردار است، به‌ويژه اگر بيمار مشکوک به هيپوولمى باشد. گازهاى خون شريانى بايد در بيمارانى که دچار هيپوتانسيون پريتونيت ژنراليزه، پانکراتيت، احتمال ايسکمى روده، و سپتى‌سمى اندازهگيرى شوند. اسيدوز متابوليک قطعى ممکن است اولين سرنخ تشخيصى در يک بيمارى جدى و خطرناک باشد.
افزايش متوسط سطح آميلاز بايد با احتياط تفسير شود، چون مقادير غيرطبيعى آن در پيچ‌خوردگى يا ايسکمى روده، پيچ‌خوردگى تخمدان يا پارگى زخم پپتيک نيز ديده مى‌شود. علاوه بر اين ممکن است در پانکراتيت هموراژيک يا سودوکيست، مقادير آميلاز طبيعى و يا حتى پائين باشد. سرم کدر (شيرى‌رنگ) در بيمارى که با درد شکم مراجعه کرده است نشانهٔ پانکراتيت محسوب مى‌شود حتى اگر آميلاز سرم طبيعى باشد.
اگر با توجه به‌شرح حال احتمال يک ناهنجارى خونى وجود داشته باشد (سيروز، پتشى و غيره) بايد تست‌هاى انعقادى (شمارش پلاکت؛ زمان پروترومبين (PT) و زمان نسبى ترومبوپلاستين [(PTT)] و يک لام خون محيطى درخواست شود. ميزان رسوب اريتروسيت (ESR) غالباً در شکم حاد به‌صورت غيراختصاصى افزايش پيدا مى‌کند و ارزش تشخيصى قاطعى ندارد؛ طبيعى بودن ESR بيمارى جدى و خطرناک جراحى را رد نمى‌کند.
- آزمايش ادرار
- آزمايش مدفوع: جهت بررسى خونريزى از دستگاه گوارش.
لاپاروسکوپى
در زنانى که تشخيص آپانديسيت در آنها غيرطبيعى است، لاپاروسکوپى بر لاپاروتومى ارجحيت و تقدم دارد. پارگى فوليکول گراآف، بيمارى التهابى لگن يا ساير بيمارى‌هاى لوله‌اى - تخمدانى به آسانى تشخيص داده مى‌شوند و در نتيجه از انجام لاپاروتومى غيرضرورى پيشگيرى مى‌شود. لاپاروسکوپى هم‌چنين در بيماران مسن يا بسيار بدحالى که تظاهرات بالينى شکم حاد در آنها ناچيز است، روش تشخيص خوبى محسوب مى‌شود.
