سه شنبه, ۲۸ فروردین, ۱۴۰۳ / 16 April, 2024
مجله ویستا

کاغذ‌‌بران ایران


  شيخ عبدالله کاتب هروى
نخستين هنرمند ايرانى که در ردهٔ کاغذبران از او نام برده شده کاتب هروى است. اين استاد خوشنويس، در کاغذبرى بلند آوازه بود و سر سلسلهٔ کاغذبران ايران محسوب مى‌شود. اين هنرمند سدهٔ نهم هجري، قطعايت ساخته است، که در مرقع‌هاى بهرام ميزا و کتابخانهٔ توپ قاپو استانبول موجود است.
  دوست محمد مصوّر قاطعى هروى
دومين هنرمندى است که بنام کاغذبر ياد شده است. او هم زبان با سلطان على مشهدي، خوشنويس معروف بوده است. او احتمالاً در ۸۷۵ هـ . ق در هرات متولد شده و در ۹۳۱ هـ . ق هفت مجلس از تصاوير 'گوى و چوگان' عارفى را که به خط ستا، تهماسب دوازده ساله بوده، مصور ساخته؛ اين نسخه هم اکنون در کتابخانه سن‌پطرز بورگ نگاهدارى مى‌شود.
  ميرمحمد باقر قاطع هروى
از کاغذبران قرن دهم هجرى در روزگار پادشاهى گورکانيان است. وى فرزند ميرعلى کاتب، خوشنويس معروف هراتى و پدر محمد جعفر خطاط است. از بريده‌هاى رقم‌دار ميرمحمدباقر تنها يک قطعه باقى مانده که با رقم 'الفقير على‌الحسيني' در يک مجموعهٔ خصوصى نگاهدارى مى‌شود که به خط ميرعلى هروى و قطع محمد باقر است.
  دوست مصور
از کاغذبران سدهٔ دهم هجرى است که جز هنر کاغذبري، در نگارگرى و تذهيب و تحريز نيز استاد بوده است. وى چندى در دربار شاه‌تهماسب و کتابخانهٔ او به نگارگرى مى‌پرداخت. وى معروف به 'استاد دوست ديوانه' يا 'ملادوست مصوّر' است.
  ميرمحمد طاهر مجلّد
وى از خوشنويسان و جلدسازان و قاطعان سدهٔ دهم هجرى است.
  يارى مذهّب هروى
وى از هنرمندان روزگار سلطان حسين ميرزاى باى‌قرا و به چند هنر آراسته بوده است. از آثار او قطعه بريده‌اى است به خط نستعليق، در مجموعهٔ کتابخانهٔ دانشکدهٔ ادبيات استانبول موجود است که زير آن نوشته شده: 'تحريز اين قطعه مولانا يارى مذهب به ابريشم نمود.'
  مظفر على تربتى ( نقاش شاهى )
وى از چهره‌هاى درخشان هنر ايران در سدهٔ دهم هجرى است. او خواهرزادهٔ کمال‌الدين بهزاد بود و پدرش حيدرعلى نگارگر بود. مظفر على در نگارگري، تک چهره‌سازي، خوشنويسي، کاغذبري، تحرير خط، تذهيب، نقاشى رنگ روغن، شعر و شطرنج دست داشت و هنرمندى جامع و کامل بود. وى از پنج تن نگارندگان خمسهٔ نظامى شاه تهماسبى است که به خط شاه محمود نيشابورى است که اينک در موزهٔ بريتانيا نگهدارى مى‌شود.'
  نذرعلى قاطع بدخشى
وى نيز از کاربران سدهٔ دهم هجرى است. وى شاگرد دوست محمد مصور قاطع است.
  ميرقاسم مذهّب
وى از کاغذبران نيمهٔ سدهٔ دهم هجرى است که گفته مى‌شود به هند رفته و در دربار همايون و اکبر بوده است.
  بيانى تبريزى
او نيز از کاغذبران قرن دهم هجرى است.
  کمال
از خوشنويسان، کاغذبران و محرّران قرن دهم هجرى است.
  محمد جعفر
وى کاغذبر و خوشنويس گمنامى است. قطعه‌اى از بريده‌هاى او در موزهٔ هنرهاى تزيينى تهران نگهدارى مى‌شود. او از هنرمندان سدهٔ ده و يازده مى‌باشد.
  ملاقاطعى هروى
او از کاغذبران سدهٔ دهم و آغاز سده يازدهم هجرى است، تاکنون اثرى از او به نظر در نيامده است.
  بنياد تبريزى
بنياد تبريزى از خوشنويسان و کاغذبران گمنام سدهٔ يازده هجرى است. قطعه‌اى از اين هنرمند به خط نستعليق با رقم 'قاطع‌ها، بنياد تبريزى ۱۰۵۹' در مجموعهٔ خانم شيبانى در تهران نگاهدارى مى‌شود.
  عليرضا تبريزى
وى در قرن يازده هجرى فعاليت مى‌کرده است.


همچنین مشاهده کنید