فهم گفتگو؛ مقدم بر انجام آن

رضا صادقیان در همدلی نوشت: دعوت صاحبات قدرت به «گفت‌وگو» با معترضان، دل‌سوزان ایران و حتی منتقدان برای عبور از تنش‌های امروز بسیار لازم، اما کافی نیست. پرسش اینجاست؛ وقتی از گفت‌وگو سخن می‌گوییم، دقیقا چه چیزی مدنظرمان است؟بزرگ‌ترین گره گفت‌وگو به رویکردها بازمی‌گردد، چرا که همچنان تصویر مشخص و روشنی از گفت‌وگو و اهداف مرتبط با این مسئله برای طرفین قابل ترسیم نیست. در واقع مخاطب نمی‌داند قرار است درباره چه امری گفت‌وگو شود؟ هدف چیست؟ آیا منظور از گفت‌وگو همانند انجام دادن یک پروژه از نقطه صفر به صد است؟ آیا یک فرآیند تا رسیدن به نتیجه مطلوب و مشخص است؟ آیا گفت‌وگو روشی است تا میزان انتقادها نسبت به تصمیم‌گیری‌های قدرت و سیاست‌گذاری‌های هزینه‌زا کاهش یابد؟ آیا قرار است در گفت‌وگو تصویر مطلوب صاحبان قدرت به عنوان نهایی‌ترین تصویر و غیرقابل خدشه از شیوه حکم‌رانی معرفی گردد؟بهترین مسیر برای شکل‌گیری و انجام یک کنش معطوف به نتیجه فهم آن مفهوم است. در این‌جا و به صورت مشخص فهم مفهوم گفت‌وگو بسیار مهم‌تر از انجام گفت‌وگو است. تا زمانی که طرفین نسبت به امر گفت‌وگو فهمی مشخصی نداشته باشند، چه بسا گفت‌وگو به امری نازل، تک‌گویی و جدل‌گونه و با حاشیه‌های پرشمار در عرصه عمومی نمایان شود. از همین‌رو می‌توان گفت از امر گفت‌وگو دو برداشت بسیار متفاوت فهم می‌شود. ابتدا به شیوه‌ای می‌پردازیم که در کشور خودمان سابقه‌ای بس طولانی، ریشه‌دار و جان‌دار دارد. در این رویکرد؛ گفت‌وگو یعنی حرف زدن یک نفر برای چند نفر، یا سخن گفتن درباره یک موضوع مشخص و بدون کسب نتیجه‌ای معلوم. در واقع طرفین بدون آنکه برداشت مشخصی از امر گفت‌وگو داشته باشند دور یک میز جمع می‌شوند و ساعت‌ها مشغول حرف زدن، ارایه گزارش، گلایه و انتقاد از روش‌های حکمرانی می‌شوند و در نهایت پس از خاتمه جلسه هر کس مواضع گذشته خودش را تکرار کند! این همه نه تنها گفت‌وگو نیست، بلکه می‌توان آن‌را سخن گفتن، حرف زدن، جدل و خاطره‌گویی دانست. مانند گفت‌وگوی دولت با بخش خصوصی، شورای گفت‌وگوی دولت با هنرمندان، گفت‌وگوی سخنگوی دولت با دانشجویان، گفت‌وگوی اساتید دانشگاه با دولت، گفت‌وگوی رئیس دولت با مردم در تلویزیون، گفت‌وگوی وزیر راه با نخبگان فرهنگی، برگزاری جلسه هم‌اندیشی نخبگان با دولت و آخرین نمونه آن گفت‌وگوی وزیر کشور با اساتید دانشگاه