معاشرت در وقت مبارک! | کارکرد اجتماعی طولانی ترین شب سال چیست؟

به گزارش همشهری ‌آنلاین کارکرد اجتماعی طولانی‌ترین شب سال از اسطوره‌ها تا کنون، تمرین همین گفت و گوهاست؛ تمرینی که یاریگر حفظ اصالت و معنای آن در جامعه امروز خواهد بود.

سخنی بگو و بشنو

شب یلدا، تولد نور و روشنایی از پس طولانی‌ترین شب تاریکی سال، بلندترین فرصت با هم بودن است. ایرانیان همین تاریکی طولانی را بهانه کرده‌اند تا دور هم باشند و از پس گپ و گفت‌ها قصه‌ها جان بگیرد. گفت و گو رکن اصلی این آیین است؛ موضوعی که عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از آن به عنوان فرصتی برای معاشرت نام می‌برد.

• بیشتر بخوانید: باران ستاره‌ها در بلندترین شب سال | شگفتی نجومی شب یلدا که کمتر درباره آن شنیده‌ایم

سید محمد بهشتی در نگاهی کلان به آیین‌های کهن ایرانی، اصل مشترک همه آن‌ها را معاشرت می‌داند. بهشتی در توضیح بیشتر به همشهری می‌گوید: «گفت و گو یکی از اجزای معاشرت است، پس در همه آیین‌های ایرانی گفت و گو برای ما اصل بوده، زیرا پیوندهای ما عمیق می شده و به دنبال آن می‌بینیم که اصول و اجزای جامعه با الفت و انس با هم پیوند پیدا می‌کند و یک ارگانیزم به هم پیوسته را تشکیل می‌دهد.»

• بیشتر بخوانید: آشنایی با آداب و رسوم شب یلدا در ایران باستان

بهشتی معتقد است ۲ آیین نوروز و شب یلدا از آیین‌های کهن ایرانی بر اساس تقویت پیوندهای اجتماعی بوده که بر اساس گفت و گو شکل می‌گیرد. او ادامه می‌دهد: «یکی از مزایای گفت وگوی حاصل از این آیین‌ها این است که جامعه را به سمت یکپارچگی پیش می برد.»

تفاوت وقت و زمان

ایرانیان با برپایی رسوم کهن به زمان خود معنا می‌دادند. معنابخشی از دیدگاه سید محمد بهشتی ارزش و اهمیت بالایی دارد. او در توضیح تفاوت وقت و زمان می‌گوید: «زمان به مفهوم تقویم می‌گوید که امروز یکشنبه ۳۰ آذر است، اما در ادبیات موضوعی داریم به نام وقت. وقت یعنی زمانی که واجد معناست مثل نوروز که فقط اول فروردین نیست. ابعاد غنایی عمیقی دارد و ما از یک ماه قبل می‌گوییم شب عید است و این‌گونه به زمان معنا می‌بخشیم. وقت همان زمان واجد ارزش و معناست.»
عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ادامه به بیتی از لسان‌الغیب استناد می‌کند و می‌گوید: «دریاست مجلس او، دریاب وقت و دُر یاب/ هان ای زیان‌رسیده وقت تجارت آمد. پس ما این هنر را داشته‌ایم که زمان تقویمی را با معنابخشی به وقت تبدیل کنیم و این اوقات را با رویدادهایی گرامی بداریم. در این اوقات ارزشمند مثل شب یلدا به معنا معرفت پیدا می‌کردیم.» راه رسیدن به معرفت حاصل از این اوقات از گفت و گو می‌گذرد تا در این تجارت در بیابیم.

مهربانی در تنگنای اقتصادی

در روزگار کنونی شرایط اقتصادی در جشن گرفتن رسوم کهن از سوی خانواده‌ها تاثیر مستقیم دارد. حذف آیین‌ها از زندگی روزمره به معنای حذف کارکردهای اجتماعی آن هم هست. سید محمد بهشتی اما معتقد است در توجه به این اوقات، معاشرت و گفت و گو وجه معنوی اهمیت دارد نه مادی.
عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادامه می‌دهد: «یک لبخند هم می‌تواند وقت را رنگین و زمان تقویمی را به وقت تبدیل کند. معاشرت در اصل به معنای محیت و توجه به دیگری است که ابعاد و وجوه مختلفی دارد. راه به دل بردن همیشه پر هزینه نیست. هر کسی در وسع خودش می‌تواند به دل دیگری راه پیدا کند.»
او با تاکید بر سختی شرایط اقتصادی برای بخش اعظم جامعه ایران در پایان یادآور می‌شود: «پس چه بهتر که سختی را با فرصت مغتنم شب یلدا و معاشرت و گفت و گو با هم تحمل کنیم و در سختی با هم مهربان باشیم.»