میراث فرهنگی فارس، گنجینه‌ای برای توسعه توریسم و اقتصاد

به گزارش خبرنگار ایرنا، نزدیک به ۱۰ درصد مجموع میراث فرهنگی ثبت ملی ایران یعنی بیش از سه هزار و ۲۰۰ میراث تاریخی و فرهنگی، در فارس قرار دارد و به گفته مسئولان میراث فرهنگی فارس میراث نامنقول و منقول باستانی و پس از باستان بسیاری نیز در این استان شناسایی و مطالعه شده و در نوبت ثبت در این فهرست هستند.

فارس محل تلاقی سه تمدن هخامنشی، ساسانی و اسلامی است و آثار ثبت ملی برخی از شهرستان‌های این استان برابر با مجموع میراث ثبت شده در برخی استان ها است.

هفت شهرستان فارس از میراث جهانی مربوط به دوران هخامنشیان، ساسانی، صفوی برخوردار است و بخش هایی از میراث باستانی فارس نیز قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو در آینده را دارند.

اما با وجود برخورداری از این میراث شگرف، هم مسئولان و هم کارشناسان و فعالان میراثی و گردشگری بر این نکته اذعان دارند که آنطور که شایسته است، این گنجینه شگرف معرفی نشده و از آن برای رونق صنعت پاک گردشگری و توسعه اقتصادی فارس بهره برده نشده است.

آورده‌های اقتصادی فارس، متناسب با داشته‌های میراثی آن نیست

چنانکه معاون هماهنگی امور اقتصادی فارس نیز معتقد است که با وجود ظرفیت‌های گسترده گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی، آورده اقتصادی استان متناسب با این جاذبه‌ها نیست.

مسعود گودرزی در آخرین نشست شورای راهبردی میراث فرهنگی فارس گفت: برای افزایش آورده اقتصادی استان از این ظرفیت میراثی، باید آسیب‌ها و چالش‌های موجود شناسایی و برطرف شوند.

او ادامه داد: بر اساس آمارها فارس در صدر استان‌هایی است که جاذبه‌های میراثی و گردشگری فراوانی دارد اما از نظر آورده اقتصادی رتبه خوبی ندارد و این، نشان‌دهنده وجود ایراداتی است که باید شناسایی و رفع شود؛ چرا که جاذبه باید بتواند آورده اقتصادی ایجاد کند.

به اعتقاد گوردزی باید دید این آسیب‌ها و چالش‌ها چیست و متخصصان امر باید آن‌ها را بررسی کنند؛ شاید در حوزه گردشگری اجماع وجود ندارد یا فقدان تخصص آسیب زا است.

معاون استاندار فارس ادامه داد: باید موانع را برداریم زمینه برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری از جمله هتل‌سازی فراهم کنیم.

او با اشاره به آسیب هایی که به برخی میراث تاریخی فارس از جمله بازار ۵۰۰ ساله لارستان وارد شده، گفت: گردشگری میراث فرهنگی یک حوزه تخصصی است و باید اهل تجربه در این زمینه صحبت کنند چون ورود بدون تخصص به این عرصه، نتیجه‌ای جز آسیب نخواهد داشت.

معرفی مناسب ، حلقه مفقوده نقش‌آفرینی گنجینه میراثی در رونق گردشگری فارس

اگر از عموم مردم، حتی در فارس درباره میراث تاریخی استان بپرسیم، احتمالا تنها شمار محدودی از میراث شاخص فارس را می‌شناسند و حدود سه هزار میراث ملی فارس نه در سطح کشور که حتی برای مردم همین استان نیز ناشناخته است.

این در حالی است که معرفی شایسته میراث ملی فارس می‌تواند با فعال کردن سفرهای داخلی و حتی جذب جهانگردان، نیروی محرکه‌ای قوی برای رونق صنعت توریسم در این استان باشد.

همچنین با توجه به اینکه هم اکنون نیز برخورداری از میراث فرهنگی شناخته شده و میراث جهانی، فارس را از استان های گردشگر پذیر ایران کرده، معرفی دیگر جاذبه های میراثی به افزایش اقامت گردشگران در این استان منجر خواهد شد.

به گفته فرماندار شیراز، این گمنامی در عصر حاضر نابخشودنی است؛ متاسفانه حتی در داخل کشور نیز شناختی مبهم و سطحی از ایران وجود دارد و این کج‌سلیقگی‌ها موجب شده اصالت ایران کمتر شناخته شود.

کراماتی با نگاهی چند بعدی به ضرورت معرفی شایسته میراث فرهنگی، معتقد است که ایران به‌عنوان عنصر اصلی همه مسائل، با وجود تمدن کهن خود نباید در گمنامی قرار گیرد و باید نسل آینده با عشق و شناخت عمیق نسبت به این سرزمین پرورش یابد.

او تاکید کرد: باید کاری کنیم که عشق به ایران در دل نسل آینده نهادینه شود و آنان این سرزمین را بشناسند و برای آن جان دهند.

همین شناخت، سبب می شود تا ضمن ایجاد احساس تعلق به میهن، انگیزه سفر و بازدید از میراث ملی نیز افزایش یابد؛ چنانکه در آمار بازدیدها از میراث شاخصی چون حافظیه، تخت جمشید، سعدیه و پاسارگاد شاهد هستیم.

ضرورت هم‌افزایی دانشگاه‌ها و دولتمردان برای پویایی میراث فرهنگی فارس

هم در عرصه حفاظت و مرمت از میراث فرهنگی و هم در سیاستگذاری دانش محور و تخصصی گردشگری، و هم شناسایی موانع و حلقه های مفقوده پیوند این دو، جامعه دانشگاهی می‌تواند نقشی اثرگذار داشته باشد.

از سویی، شیراز شهر دانشگاهی است و متخصصان تاریخ، باستان‌شناسی و مرمت و مدیریت گردشگری بویژه در دانشگاه های شیراز و هنر شیراز، ظرفیت بزرگی برای گنجینه میراثی و رونق گردشگری استان به شمار می‌روند.

آنطور رئیس دانشگاه هنر شیراز در شورای راهبردی میراث فرهنگی فارس گفت، دانشگاه‌ها رقیب یکدیگر نیستند و می‌توانند با هم‌افزایی علمی و ورود هدفمند به عرصه‌های تاریخی، در حل چالش‌های حوزه میراث فرهنگی نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشند.

ستار خالدیان با تاکید بر نقش دانشگاه‌ها در حفاظت و پژوهش میراث فرهنگی، ادامه داد: استان فارس از ظرفیت بالایی در حوزه باستان‌شناسی برخوردار است و حضور پژوهشگران توانمند می‌تواند پشتوانه‌ای جدی برای فعالیت‌های علمی و پژوهشی در این حوزه باشد.

به گفته او دانشگاه‌ها وظیفه دارند از ظرفیت‌های علمی، پژوهشی و شهری در رشته‌های مختلف بهره ببرند.

رئیس دانشگاه هنر به نمونه های موفقی از ارتباط دانشگاه و میراث فرهنگی فارس نیز اشاره کرد که می تواند الگوی برای ادامه راه باشد؛ نمونه آن اجرای پژوهش‌های علمی در مجموعه باستان قصر ابونصر شیراز که با حمایت مالی دانشگاه انجام شد و به اعتقاد خالدیان، نمونه‌ای موفق از اعتماد به دانشگاه‌ها است که نتایج ارزشمندی به همراه داشته است.

او با اشاره به نگاه مثبت استان نسبت به همکاری‌های بین‌دانشگاهی تصریح کرد: این تعامل و هم‌افزایی می‌تواند زمینه ورود جدی‌تر دانشگاه‌ها به عرصه‌های تاریخی و مطالعات میراث فرهنگی را فراهم کند.

رئیس دانشگاه هنر شیراز پس از آنکه آمادگی این دانشگاه را برای همکاری با مسئولان میراث فرهنگی فارس اعلام کرد، بار دیگر تاکید کرد که پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها توانایی حل بسیاری از مشکلات موجود در حوزه میراث فرهنگی را دارند.

هم افزایی نهادهای دولتی برای یک هدف مشترک

یکی دیگر از اعضای شورای راهبردی میراث‌فرهنگی فارس هم معتقد است که دو وزارتخانه میراث‌فرهنگی و فرهنگ و ارشاد اسلامی باید موتور توسعه کشور باشند و در استان فارس نیز مزیت برجسته گردشگری و فرهنگی می‌تواند موتور توسعه استان باشد.

جلیل سازگارنژاد گفت: اما تحقق این امر نیازمند هزینه و سرمایه‌گذاری است و نیازمند شکل گیری اندیشکده های تخصصی در کنار پژوهشکده‌ها است.

اما به اعتقاد او، بدون دوری از نسخه‌های سیاسی راه‌اندازی اندیشکده‌ها امکان‌پذیر نیست و باید سرمایه‌ها و ثروت‌های فراوان کشور، به‌ویژه میراث فرهنگی که بزرگ‌ترین ثروت ملی است، مورد استفاده قرار گیرد.

او گفت: همه این اقدامات باید با دو هدف اصلی بازآفرینی چهره باعظمت ایران و نقش‌آفرینی میراث فرهنگی در توسعه کشور انجام شود.

جایگاه نامتناسب فارس متفاوت، در سیاستگذاری‌های میراثی کشور

هم مسئولان و هم فعالان میراث فرهنگی فارس، همواره بر بی‌توجهی به جایگاه متفاوت و شاخص فارس در سیاستگذاری ها و اختصاص بودجه و امکانات گلایه داشته‌اند.

چنانکه مصیب امیری عضو شورای راهبردی میراث فرهنگی استان فارس گفت: استان فارس با داشتن هزاران اثر تاریخی و ظرفیت‌های گسترده در صنایع دستی و گردشگری، جایگاهی ویژه در میراث فرهنگی کشور دارد و باید شرایط خاص آن در سیاست‌های دولت مورد توجه قرار گیرد.

او با اشاره به میراث ملی فارس، گفت: از نظر کمی، ۱۰ درصد میراث ملی ایران در فارس است اما اگر از منظر اهمیت نگاه کنیم، بیش از ۴۰ درصد آثار ارزشمند کشور در این استان قرار دارد.

امیری ادامه داد: در زمینه گردشگری نیز، فارس دارای مجموعه‌های متنوع از جمله، بیش از ۱۰۰ هتل، حدود ۲۰۰ اقامتگاه بوم‌گردی و ۲۲ هزار مجموعه اقامتی با سه هزار تخت است که نسبت به کشور و حتی پایتخت از کیفیت بالاتری برخوردارند.

او تاکید کرد: باید جایگاه ویژه استان فارس در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها مورد توجه جدی قرار گیرد.

شورای راهبردی میراث فرهنگی یک نسخه راهگشا

شورای راهبردی که با خلاقیت وزارت میراث فرهنگی دولت وفاق تشکیل شده، می‌تواند بستری برای دور یک میز گردآمدن و هم افزایی همه سرمایه های فکری برای حفاظت از این گنجینه کهن و پویایی اقتصادی آن باشد.

به گفته معاون گردشگری و زیارتی استاندار فارس، تشکیل این شورا اقدامی ارزشمند است که کمک می‌کند سرمایه عظیم انسانی که طی سال‌ها در این حوزه تخصصی شکل گرفته، حفظ شود و با تغییر دولت‌ها از دست نرود.

مهدی پارسایی معتقد است که شورای راهبردی می‌تواند در فرآیند تصمیم‌سازی مؤثر باشد و مانع از هدررفت تجربه‌ها و دانش انباشته در حوزه میراث فرهنگی شود.

او گفت: این شورا برای پایداری حوزه میراث فرهنگی شکل گرفته تا علم با بحث و گفت‌وگو تقویت و نقد و هم‌اندیشی در استان‌ها و سطح کشور به انباشت دانش و تجربه منجر شود.

معاون استاندار فارس گفت: شورای راهبردی اتاق فکری خواهد بود که به سیاست‌گذاران در حوزه‌های مختلف یاری می‌رساند.

نشست شورای راهبردی میراث فرهنگی استان فارس با تاکید بر نقش این شورا در حفظ سرمایه انسانی، تقویت گفت‌وگو و نقد سازنده و کمک به سیاست‌گذاران برگزار شد تا به شناسایی موانع ناشناخته و رفع چالش های شناخته شده در پایتختی تمدنی ایران و استان گردشگرپذیرفارس یاری برساند.