تهیه‌کننده مستند: قصه «روزی روزگاری تابستان» دل لحظه‌های واقعی شکل گرفت

مجتبی آرش‌نیا تهیه‌کننده مستند «روزی روزگاری تابستان» درخصوص طرح اولیه این اثر در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت: ایده اولیه ساخت «روزی روزگاری تابستان» از سوی کارگردان مطرح شد. احسان آجورلو پیشنهادی داشت که از همان ابتدا برایم جذاب بود؛ اینکه با نگاهی ساده، صمیمی و بی‌واسطه وارد دنیای کودکان شویم و اجازه بدهیم خودِ واقعیت، بدون دخالت و قالب‌گذاری، مسیر روایت را شکل دهد. همین نگاه انسانی و کم‌ادعا باعث شد تصمیم بگیرم تهیه‌کنندگی این پروژه را به عهده بگیرم.

وی افزود: روند تهیه فیلم بر پایه مشاهده، همراهی و ایجاد فضایی امن برای کودکان بنا شد. تلاش کردیم محیطی فراهم کنیم که بچه‌ها بتوانند آزادانه درباره تابستان، بازی‌ها و تجربه‌هایشان حرف بزنند. هیچ خط از پیش تعیین‌شده‌ای وجود نداشت؛ قصه در دل زندگی و از دل لحظه‌های واقعی شکل گرفت و همین طبیعی‌بودن به یکی از ارزش‌های اصلی فیلم تبدیل شد.

آرش‌نیا با اشاره به اینکه انگیزه من از حضور در این پروژه، ثبت صدای واقعی کودکانی بود که بخشی از رازهای تابستانی خود را با ما در میان می‌گذارند، بیان کرد: برای ما مهم بود که فیلم نگاهی صادقانه داشته باشد؛ بدون شعار، بدون بیان مستقیم موضوعات سنگین و بدون اینکه ضرورتی برای توضیح‌دادن هر چیز برای مخاطب وجود داشته باشد. هدف این بود که تماشاگر همراه روایت پیش برود و در ادامه، لایه‌های عمیق‌تر را خودش، به‌تدریج حس و کشف کند.

تهیه کننده «روزی روزگاری تابستان» گفت: مراحل ساخت مستند بیش از آنکه طولانی باشد، نیازمند دقت و حساسیت بود. از همان ابتدا می‌دانستیم که برای روایت این موضوع باید فضای امن و قابل اعتمادی برای کودکان ایجاد کنیم.

وی ادامه داد: هرچند مدت‌زمان تولید طولانی نبود، اما بخش مهمی از فرآیند به اعتمادسازی اختصاص یافت؛ اینکه بچه‌ها احساس کنند قرار نیست از آن‌ها چیزی «گرفته» شود، بلکه قرار است ما فقط شنونده باشیم. برای همین از همراهی روان‌شناس کودک استفاده کردیم تا روند گفتگوها سالم، محترمانه و بدون فشار پیش برود.

تضاد میان شادی و سکوت در طول مصاحبه‌ها قابل تامل بود

آرش نیا درخصوص روند تولید اثر گفت: صمیمیتی که میان گروه و کودکان شکل گرفت، فراتر از انتظار ما بود. همین صمیمیت باعث شد آن‌ها بدون اضطراب و با خیال راحت درباره تابستان و تجربه‌هایشان حرف بزنند. این نزدیکی، بخش مهمی از هویت فیلم را ساخت؛ زیرا روایت‌ها باید از دل خودِ کودکان بیرون می‌آمد، نه از پیش‌نوشته‌های ما.

این تهیه‌کننده درخصوص حضور کودکان در این مستند و استفاده از روایت های آنان بیان کرد: اما اینکه چرا برای روایت یک واقعه، سراغ کودکان رفتیم؛ دلیلش ساده است: کودک تحلیل نمی‌کند؛ حس می‌کند. در حالی که بزرگسالان وقایع را توضیح می‌دهند، کودکان آن را در جزئیات زندگی‌شان حمل می‌کنند. همین نگاه بی‌واسطه، واقعی‌ترین شکل روایت است.

وی افزود: در طول مصاحبه‌ها، چیزی که ذهن من را بیشتر از همه درگیر کرد، تضاد میان شادی و سکوت بود. این‌که کودکی با انرژی و شیطنت حرف می‌زند و می‌خندد، اما ناگهان مکثی کوتاه می‌کند که هزار معنا پشت آن پنهان است. برای من همین مکث‌ها، همین «نگفتن‌ها»، یکی از مهم‌ترین کشف‌های فیلم بود. هدف این بود که مخاطب خودش این لایه‌ها را به‌تدریج حس کند، نه اینکه ما از پیش همه‌چیز را توضیح داده باشیم.

آرش‌نیا درخصوص اکران فیلم در جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت گفت: بسیار خوشحالیم که «روزی روزگاری تابستان» موفق شد در بخش رقابتی ایران نوزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت پذیرفته شود. جشنواره سینماحقیقت، به عنوان معتبرترین رویداد مستند ایران و یکی از جشنواره‌های سطح یک جهان در حوزه مستند، همواره نگاه حرفه‌ای و دقیق به آثار دارد، بنابراین حضور فیلم در این جشنواره خودش یک افتخار و فرصت بزرگ است.

وی ادامه داد: انتظار ما این است که مخاطبان و داوران بتوانند با لایه‌های انسانی و طبیعی فیلم ارتباط برقرار کنند و آنچه فیلم می‌خواهد منتقل کند، یعنی نگاه واقعی به جهان کودکان، تجربه شود. از تیم تولید گرفته تا روان‌شناس کودک که همراه ما بود، همه کمک کردند فضایی امن و صمیمی برای فیلم و کودکان ایجاد شود. این همکاری‌ها و پشتوانه‌ها، به ما اطمینان می‌دهد که فیلم در جشنواره دیده می‌شود و فرصتی پیدا می‌کند تا با مخاطبان ارتباط برقرار کند.