زیست بوم دیجیتال؛ نسخه عبور از آشفتگی و تعدد سامانه‌ها

به گزارش ایسنا، استفاده از فناوری اطلاعات در بخش‌ها و لایه‌های مختلف دولت برای ارتقای سطح خدمات‌رسانی و افزایش بهره‌وری را دولت الکترونیک می‌گویند که مهم‌ترین نتیجه آن درصورتی که به صورت با موفقیت انجام شود، افزایش رضایت مردم و شهروندان جامعه خواهد بود.

دولت الکترونیکی به‌عنوان محوری حیاتی در ارایه خدمات بهتر و بهبود شفافیت به شمار می‌رود اما با مطرح شدن بحث اجرای دولت الکترونیکی طی سال‌ها در ایران، چالش‌هایی مانند نبود زبان مشترک میان مجری‌ها، فقدان منشور پروژه، کمبود زیرساخت‌های لازم در بعضی از سازمان‌های همکار در مسیر تحقق این امر مهم قرار گرفت.   

اما فراتر از شعارهای معمول دولت الکترونیک دارای پیامدهای بسیار عینی و مفیدی برای جامعه دارد. تصور کنید برای انجام بسیاری از امور اداری خود در حوزه‌های مختلف مربوط به دانشگاه، شهرداری یا سازمان‌های مختلف دیگر مجبور نباشید به آن سازمان‌ها مراجعه و احیانا با برخی کارمندان بداخلاق مواجه شوید؛ بلکه تنها با گوشی تلفن خود و از طریق اینترنت یا سامانه‌های تلفنی امور اداری خود را انجام دهید. در این راستا البته اقدامات بسیار خوبی در سال‌های گذشته انجام شده است اما به نظر می‌رسد هنوز تا رسیدن به معنای واقعی کلمه دولت الکترونیک راه زیادی باقی مانده است.  

با وجود سامانه‌های متعدد مردم با جنگلی از سامانه‌ها روبه رو هستند. با دستور  رئیس جمهور وقتی کار دولت را به زیست‌بوم‌ها افراز شود مردم به یک دستگاه مراجعه می‌کنند و اگر دستگاهی کار خود را به درستی انجام ندهد دولت نظارت می‌کند. پنجره ملی خدمات دولت هوشمند از مهم‌ترین طرح‌هایی بود که در سال‌های گذشته اجرایی شد تا به واسطه آن انجام روند اداری برای شهروندان را تسهیل شود. این درگاه جایی است که شناسنامه خدمات مورد تأیید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با آخرین ویرایش‌ها، اطلاعات و شرایطی که برای دریافت این خدمات مورد نیاز است، معرفی کانال‌های دریافت خدمت و اینکه برای اخذ خدمت به کجا مراجعه کنند و تمامی اطلاعات مورد نیاز ارائه خدمت را می‌توانند در این پرتال ملی دریافت کنند.

در راستای اجرا و تحقق دولت الکترونیکی سازمان‌ها بسیاری سامانه‌ای را در پنجره ملی خدمات دولت هوشمند یا به صروت مستقل راه‌اندازی کردند. با این حال با وجود آنکه تلاش می‌شود خدمات به صورت برخط و بدون مراجعه حضوری انجام شود بررسی‌ها و اعلام برخی شهروندان نشان از اختلال و تعدد سامانه‌ها در ارائه خدمت دارد.   

در این راستا تابستان امسال رئیس جمهور در ابلاغیه‌ای، وزارت ارتباطات را مأمور اجرای طرح زیست بوم‌های دیجیتال برای تحقق اهداف برنامه هفتم پیشرفت و پیشبرد دولت هوشمند کرد. طبق آخرین اظهارات مسئولان درحال حاضر هشت زیست بوم شروع و مطالعات فاز یک آن تمام و وارد فاز دوم شده است.  

بر اساس این تکلیف، کل دولت به تعدادی زیست بوم افراز (افراز یکی از شیوه های تقسیم مال مشاع به شمار می‌رود) و در نهایت کار مردم تسهیل می‌شود. از سوی دیگر سامانه‌های متعددی وجود دارد و مردم با جنگلی از سامانه‌ها رو به رو هستند. در این رویکرد جدید وقتی کار دولت را به زیست‌بوم‌ها افراز شود، مردم به یک دستگاه مراجعه می‌کنند و اگر دستگاهی کار خود را به درستی انجام ندهد دولت نظارت می‌کند. بنابراین با طرح گفته شده کار مردم تسهیل می‌شود. 

نقش «دیده‌بان» در تحقق اهداف دولت هوشمند

دیده‌بان بستری است که در آن وضعیت دسترس‌پذیری، قطعی و اختلال سرویس‌های دستگاه‌ها به‌ویژه سرویس‌هایی که از طریق مرکز ملی تبادل اطلاعات (GSB) ارائه می‌شوند به صورت شفاف و لحظه‌ای منتشر می‌شود. این اطلاعات شامل قطعی سرویس‌ها، تعداد اختلالات شدید، گزارش مشکلات ۲۴ ساعت گذشته و فهرست مشکلات رفع‌ شده است.  

دیده بان صرفا یک داشبورد نمایش اختلال نیست، بلکه در این سامانه، گزارش‌های مربوط به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند نیز ارائه می‌شود. از جمله تعداد کاربران در سطوح مختلف احراز هویت که شامل سطوح OTP، اطلاعات پایه هویتی، زنده‌سنجی و امضای دیجیتال است و همچنین روند ورود کاربران در ماه‌های مختلف.  

در جریان تحقق دولت الکترونیک ارتقای امنیت شبکه های ارتباطی و حفاظت از اطلاعات و داده‌ها در برابر نفوذها و حملات سایبری نیز مهم است.

نمایش گزارش‌های مردمی از مهم‌ترین ویژگی‌های مهم این سامانه محسوب می‌شود. به واسطه این سامانه کاربران می‌توانند از طریق پنجره ملی، مشکلات سامانه‌های مختلف را شامل مواردی مانند نیاز به ورود مجدد، عدم دسترسی به خدمات، مشکلات ورود، بارگذاری مدارک یا عدم امکان ویرایش اطلاعات ثبت کنند. این گزارش‌ها، پس از تجمیع، به‌صورت شفاف در دیده‌بان منتشر می‌شود تا دستگاه‌ها در کوتاه‌ترین زمان نسبت به رفع مشکل اقدام کنند.

به تأکید مسئولان این سامانه با ارائه اطلاعات دقیق، به مدیران دستگاه‌ها کمک می‌کند نقاط ضعف، اختلالات پرتکرار و نیازهای بهبود را شناسایی کنند و در نتیجه اقدامات اصلاحی سریع و مبتنی بر داده انجام دهند.  

مسعود پزشکیان - رئیس جمهور  اخیرا در جلسه شورای اجرایی فناوری اطلاعات بر اهمیت طرح ملی دولت الکترونیک به عنوان ابزار کلیدی برای تسهیل ارائه خدمات به مردم و افزایش رضایتمندی عمومی تأکید کرده است.

رئیس جمهور گام نخست و بسیار مهم در تحقق واقعی دولت الکترونیک را تکمیل و به‌روزرسانی اطلاعات «شناسه خدمات» دانست و گفته است دستگاه‌های اجرایی باید تعریف دقیق، شفاف و استانداردی از خدمات قابل ارائه خود ارائه دهند تا اجرای دولت الکترونیک از پایه و به‌صورت اصولی و ریشه‌ای محقق شود. این اقدام موجب خواهد شد کارآمدی و اثربخشی دولت الکترونیک برای مردم ملموس‌تر شده و از سوی دیگر، آمارها و گزارش‌های عملکردی دستگاه‌ها در این حوزه به واقعیت نزدیک‌تر شود.

 البته در جریان تحقق دولت الکترونیک ارتقای امنیت شبکه های ارتباطی و حفاظت از اطلاعات و داده ها در برابر نفوذها و حملات سایبری نیز مهم است. به عبارتی تحقق دولت الکترونیک باید به‌گونه‌ای پیش برود که حتی در صورت بروز حملات سایبری، کل سیستم کشور دچار اختلال نشود و برای تداوم خدمات، راهکارهای جایگزین و پشتیبان پیش‌بینی شده باشد.

منبع : ایسنا