تنش‌های اجتماعی مرتبط با آب و هوا، خوزستان را به سمت بحران‌های حاد می‌برد

دکتر مهدی قمشی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به وضعیت مشکلات زیست محیطی در خوزستان اظهار کرد: بیشتر مسائل اجتماعی و نابسامانی‌های موجود در خوزستان به دلیل مساله آب و هوا است. 

وی افزود: یکی از مسائلی که موجب شده است مسائل و چالش‌ها و تنش‌های اجتماعی آن‌طور که باید و شاید بروز داده نشود و شنیده نشود، این است که با خوزستان به عنوان یک استان امنیتی و مرزی برخورد می‌شود در حالی که در استان‌های دیگر اینگونه نیست.

وی با اشاره به ویژگی‌های استان خوزستان بیان کرد: وابستگی شدید استان خوزستان به منابع آب سطحی و رودخانه‌ها، وسعت زیاد زمین‌های قابل کشت، وسعت زیاد تالاب‌ها و وجود حدود ۲۰ درصد تالاب‌های کشور در استان خوزستان، رشد بیش از حد کانون‌های ریزگرد، تحت تاثیر بودن استان خوزستان از ریزگردهای خارج از کشور و پایین‌دست بودن استان در مسیر رودخانه‌ها برخی از ویژگی‌های خوزستان است.

استاد تمام دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به احساس محرومیت در خوزستان نسبت به درآمدهای ملی که استان به کشور عرضه می‌کند، گفت: در پی شرایط آب و هوایی و مشکلات زیست محیطی، مردم دچار آسیب‌ها و بیماری‌هایی شده‌اند اما معمولا مسئولان توجهی به آن نمی‌کنند هرچند دانشگاه علوم پزشکی اهواز آمارها را ارائه می‌کند. 

قمشی با اشاره به تنش‌های اجتماعی در سال‌های اخیر در پی مشکلات کمیت و کیفیت آب تصریح کرد: ۸۰ درصد مشکلات تنش‌های اجتماعی استان خوزستان مربوط به مسائل آب و کیفیت آب بوده است. دیگر اثرهای اجتماعی این مساله، مهاجرت، رشد بیماری‌های ریوی و پوستی و سرطان‌ها و تضعیف سرمایه‌های استان بوده است.

وی بیان کرد: این تنش‌های خوزستان مرتبط با پیشروی آب دریا به رودخانه، شوری آب رودخانه، کاهش منابع آب قابل دسترس، آلودگی آب، قطع آب شرب، تاثیر گرد و غبار بر تاسیسات زیربنایی آب و برق، ورود پساب‌های خانگی، بیمارستانی و کشاورزی به رودخانه‌ها و آب‌گرفتگی ناشی از آب‌های سطحی ناشی از بارندگی بوده است.

استاد تمام دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه خوزستان در پایین‌ترین نقطه همه رودخانه‌ها قرار دارد، اضافه کرد: وابستگی شدید استان خوزستان به آب سطحی و اثرهای سوءمدیریت این رودخانه‌ها در بالادست، منجر به کاهش کیفیت آب رودخانه‌ها شده است و استان خوزستان را مستعد مشکلات اجتماعی کرده است. 

وی افزود: استان‌های بالادست، بدون مدیریت وزارت نیرو از آب بهره‌برداری می‌کنند و هیچ مدیریت صحیحی نیست بنابراین مشکل آن را استان خوزستان باید تحمل کند.

قمشی با اشاره به رشد کانون‌های ریزگرد و  ورودی آب‌های سطحی به شهرهای استان، توضیح داد:  باید توجه شود تغییر اقلیم تاثیر زیادی بر این مسائل ندارد و در کل کشور شاید ۱۵ درصد تاثیرگذار باشند. 

وی با اشاره به تبعات انتقال آب بین حوضه‌ای از سرشاخه‌ها، تصریح کرد: انتقال آب بین‌حوضه‌ای، به ناحق در حال انجام است و به طور کلی کار اشتباهی است. حوضه کارون سه بخش دارد که این انتقال آب از قسمت مولد استان خوزستان انجام می‌شود.

استاد تمام دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: در مجموع، یک میلیارد و ۲۸۴ میلیون مترمکعب آب از سرشاخه‌های کارون منتقل شده و یک میلیارد و ۶۶۷ میلیون مترمکعب در حال اجرا است. انتقال ۴۹۰ میلیون مترمکعب نیز در برنامه و در دست مطالعات است بنابراین با توجه به تغییر اقلیم، پایین‌دست بودن استان خوزستان در همه رودخانه‌ها، و انتقال آب، وضعیت آب‌های ورودی بسیار ناجور است.

وی بیان کرد: وضعیت آورد رودخانه کارون از ۱۲.۵ میلیارد مترمکعب در ۱۷ سال گذشته به ۷ میلیارد مترمکعب رسیده است. در حوضه کارون بزرگ نیز هر زمانی آورد کارون از ۱۵ میلیارد مترمکعب کمتر شده است، دچار بحران اجتماعی شده‌ایم.

قمشی تصریح کرد: با طرح‌های جدید انتقال آب در دولت، حدود ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب منتقل می‌شود که اگر این کار اجرایی شود و کاهش آوردها رخ دهد، تنش‌های اجتماعی بیشتر می‌شود.

وی افزود: هر چه آب بیشتری از سرشاخه‌های کارون منتقل شود، وضعیت بسیار بحرانی‌تر می‌شود. در حال حاضر کیفیت آب همه رودخانه‌ها در پایین دست نسبت به ۲۰ سال گذشته به شدت کاهش یافته است. در همین تابستان گذشته در پایین‌دست کارون شوری آب بسیار بالا رفت. در این شرایط چطور انتظار می‌رود نخیلات زنده بمانند یا مردم اعتراض نکنند؟ 

استاد تمام دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: تاوان همه این نابسامانی‌ها را شهرهای پایین‌دست و نخیلات و کشاورزی و مردم استان خوزستان می‌دهند. تقریبا بیش از ۵۰ درصد سال‌ها هورالعظیم حق‌آبه خود را دریافت نکرده است.

وی با بیان اینکه انتقال آب بسیار در حال افزایش است، تصریح کرد: چشم‌انداز آینده استان خوزستان خوب نیست و از نظر کمیت آب ورودی و کیفیت آب رودخانه‌ها، وضعیت تامین حق‌آبه تالاب‌ها و اثر کانون‌های ریزگرد، شرایط بدتر می‌شود.   قمشی بیان کرد: امید داشتیم طرح آب غدیر برای حل مسائه شوری آب، تکمیل شود اما اصلا خبری از این کار نیست.

وی اضافه کرد: با توجه به چشم‌انداز آینده و عوامل موثر در تنش‌های اجتماعی مرتبط با آب و هوا، تنش‌های اجتماعی مرتبط با آب و هوا در استان خوزستان رو به افزایش است و خوزستان به سمت بحران‌های حاد پیش خواهد رفت بنابراین باید در اقدامات و برنامه‌ها تجدید نظر شود. 

منبع : ایسنا