وداع جهان ادبیات با چند چهره مطرح

به گزارش ایسنا، در سال میلادی که گذشت چندین ستاره تاثیر گذار ادبی خاموش شدند؛ از ماریو بارگاس یوسا، برنده نوبل ادبیات و نماینده نسل طلایی آمریکای لاتین، تا فردریک فورسایت، خالق تریلرهای سیاسی مدرن و نگوگی تیونگو غول ادبیات آفریقا و... که هر یک به شیوه‌ای متفاوت، زبان و ادبیات را گسترش دادند.

ماریو بارگاس یوسا

ماریو بارگاس یوسا، نویسنده برنده نوبل ادبیات و اهل کشور پرو، یکی از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات آمریکای لاتین بود که در سن ۸۹ سالگی درگذشت.

ماریو بارگاس یوسا متولد ‌۲۸ مارس ‌۱۹۳۶، بازمانده نسل طلایی غول‌های ادبی آمریکای لاتین بود که در سال ۱۹۹۳ تابعیت اسپانیا را گرفت. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به «سال‌های سگی» (‌۱۹۶۶)، «جنگ آخرالزمان» (‌۱۹۸۴)، «مرگ در آند» (‌۱۹۹۶) و «سور بز» (‌۲۰۰۲) و همچنین «سردسته‌ها»، «گفت‌وگو در کاتدرال»، «زندگی واقعی آلخاندرو مایتا»، «در ستایش نامادری»، «راه بهشت»، «چرا ادبیات؟» و «دوشیزه‌ خانم تاکنا» اشاره کرد.

یوسا در سال ‌۲۰۰۸ نشان عالی هنر و ادبیات فرانسه را دریافت کرد. او که جایزه‌ ادبی «دن‌کیشوت» در کارنامه‌ افتخاراتش به چشم می‌خورد، در سال ۱۹۹۵ توانست جایزه‌ سروانتس، مهمترین جایزه‌ ادبی نویسندگان اسپانیولی‌زبان را از آن خود کند و همچنین در سال ۱۹۹۶ برنده‌ جایزه صلح آلمان شد. او روز هفتم اکتبر سال ۲۰۱۰ در حالی برنده‌ جایزه‌ نوبل ادبیات شد که حدود ۲۰ سال به عنوان یکی از کاندیداهای این جایزه‌ پرافتخار شناخته می‌شد. 

فردریک فورسایت

فردریک فورسایت، نویسنده نامدار و خالق رمان کلاسیک «روز شغال»، که سابقه‌ همکاری با سازمان اطلاعات بریتانیا (MI۶) را داشت، پس از یک دوره کوتاه بیماری در ۸۶ سالگی درگذشت.

این نویسنده نامدار بریتانیایی با ترکیب تجربه‌های میدانی و تحقیق‌های دقیق، سبک تازه‌ای در رمان‌نویسی دلهره‌آور پدید آورد و بیش از ۷۵ میلیون نسخه از آثارش در سراسر جهان به فروش رسید.

رمان «روز شغال» که معروف‌ترین اثر اوست، با داستانی درباره تلاش برای خنثی کردن نقشه قتل دوگل، با جزئیات عملیاتی و ترکیب شخصیت‌های خیالی با شخصیت‌های واقعی، واقع‌گرایی تازه‌ای به ژانر تریلر آورد. این کتاب خیلی زود به یک اثر پرفروش جهانی بدل شد و دو سال بعد اقتباس سینمایی آن به کارگردانی فرد زینه‌مان شاخته شد.

فورسایت در طول عمرش بیش از ۲۵ کتاب نوشت که در مجموع بیش از ۷۵ میلیون نسخه فروختند.

نگوگی وا تیونگو

نگوگی وا تیونگو، نویسنده‌ کنیایی و از نامزدهای همیشگی جایزه‌ نوبل ادبیات بود که در ۸۷ سالگی درگذشت.  او از معدود نویسندگانی بود که به زبان بومی آفریقایی می‌نوشت و در آثار خود، شامل مقالات، نمایشنامه‌ها و رمان‌هایی چون «گریه نکن، کودک» (۱۹۶۴)، «شیطان بر صلیب» (۱۹۸۰) و «جادوگر کلاغ» (۲۰۰۶)، به میراث پرآشوب استعمار پرداخت. او یکی از غول‌های مدرن آفریقا شناخته می‌شود و سال‌ها از بخت‌های اصلی دریافت جایزه‌ نوبل ادبیات بود.

مبارزه در دورانی که کنیا تحت سلطه استعماری بریتانیا بود، بستری برای شکل‌گیری رمانی شد که نام او را بلندآوازه کرد: «گریه نکن، کودک». این رمان که در سال ۱۹۶۴، تنها یک سال پس از استقلال کنیا منتشر شد، داستان تحصیلات نجوروگه، نخستین فرد از خانواده‌اش که به مدرسه می‌رود، و چگونگی زیر و رو شدن زندگی‌اش در پی وقایع پیرامون او را روایت می‌کند.

در سال ۱۹۷۷، او چهارمین رمان خود «گلبرگ‌های خون»، و نمایشنامه‌ای با عنوان «محاکمه‌ ددان کیماتی» را منتشر کرد که به میراث پرآشوب قیام مائومائو می‌پرداخت. اما همکاری او در نوشتن نمایشنامه‌ای به نام «وقتی بخواهم ازدواج می‌کنم»، سبب دستگیری و زندانی شدنش شد.

رمان «جادوگر کلاغ» او که در سال ۲۰۰۶ توسط خود نویسنده به انگلیسی برگردانده شد، بار دیگر به موضوع فساد افسارگسیخته در حکومت‌های آفریقایی پرداخت و داستان آن در دیکتاتوری خیالی جمهوری آزاد آبوریریا به وقوع می‌پیوندد.

تام استاپارد

تام استاپارد، نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویس برنده اسکار فیلم «شکسپیر عاشق» در سن ۸۸ سالگی درگذشت.

استاپارد با نمایشنامه «روزنکرانتس و گیلدنسترن مرده‌اند» در سال ۱۹۶۶ وارد صحنه تئاتر بریتانیا شد؛ اثری درباره دو شخصیت فرعی نمایشنامه «هملت» شکسپیر. 

او در نمایش‌های دیگر از جمله «چیز واقعی» (۱۹۸۲) و «آرکادیا» (۱۹۹۳) شناخته شد و با نمایشنامه «روزنکرانتس و گیلدنسترن مرده‌اند» نخستین بار در جشنواره ادینبرو در ۱۹۶۶ نقدهای متفاوتی دریافت کرد. سپس توسط کمپانی تئاتر ملی در اولد ویک و بعد در برادوی اجرا شد؛ جایی که استاپارد در ۱۹۶۸ نخستین جایزه تونی خود را گرفت. او فیلمنامه اقتباس سینمایی این اثر را نیز نوشت؛ فیلمی که در سال ۱۹۹۰ شیر طلایی جشنواره ونیز را برد.

در دهه ۱۹۷۰، استاپارد با آثاری چون «جهنده‌ها» (۱۹۷۲) و «مسافرت‌ها» (۱۹۷۴) موفقیت چشمگیری به دست آورد. «مسافرت‌ها» در ۱۹۷۶ جایزه تونی گرفت.

نمایش‌های «آرکادیا» و «اختراع عشق» (۱۹۹۷)،  سه‌گانه «ساحل آرمان‌شهر» (۲۰۰۲)، «راک‌ان‌ رول» (۲۰۰۶) و «مسئله دشوار» (۲۰۱۵) از دیگر آثار او به شمار می‌روند. 

در سال ۲۰۱۳، انجمن نویسندگان آمریکا جایزه «لورل» را برای یک عمر دستاورد در فیلمنامه‌نویسی سینمایی به او اعطا کرد

ایوان کلیما

ایوان کلیما، نویسنده چک و مخالف کمونیسم که زندگی و آثارش تحت تاثیر رژیم‌های تمامیت‌خواه اروپا در قرن بیستم شکل گرفته بود، در ۹۴ سالگی از دنیا رفت.

کلیما نویسنده‌ای پرکار بود که رمان‌، نمایشنامه‌، مجموعه داستان کوتاه، مقاله و کتاب‌ کودک منتشر کرد و به نویسنده‌ای شناخته‌شده در سطح بین‌المللی تبدیل شد. آثار او به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شدند.

این نویسنده که با عنوان «ایوان کادرز» در ۱۴ سپتامبر ۱۹۳۱ در پراگ به دنیا آمد، نخستین تجربه‌ مواجهه با رژیم سرکوبگر را در طول جنگ جهانی دوم، زمانی که خانواده‌ یهودی او به اردوگاه کار اجباری ترزینشتات منتقل شدند،‌ داشت. با وجود دشواری‌ها، همه‌ آن‌ها زنده ماندند.

کلیما جزو گروهی از نویسندگان بااستعداد، از جمله «میلان کوندرا»، «پاول کوهوت» و «لودویک واکولیک»(Ludvík Vaculík)  بود که پس از جنگ با امید زیاد به کمونیسم روی آوردند، اما با ماهیت تمامیت‌خواه آن و سرکوب بی‌رحمانه مخالفان، به‌شدت ناامید شدند.

او  پس از انقلاب مخملی سال ۱۹۸۹، به‌طور تمام‌وقت روی نوشتن تمرکز کرد. علاوه بر «قاضی در دادگاه»، دیگر آثار شناخته‌شده‌ او شامل «عشق و زباله‌ها»، «تجارت‌های طلایی من» و «روح پراگ و مقالات دیگر» هستند.

کلیما در سال ۲۰۰۲، مدال خدمات برجسته به جمهوری چک را دریافت کرد. همان سال، «کلیما» همچنین جایزه‌ معتبر فرانتس کافکا را دریافت کرد.

جین گاردام

جین گاردام، نویسنده برجسته بریتانیایی و خالق آثار تحسین‌شده‌ای چون «اولد فیلث» و «سرزمین توخالی»، در سن ۹۶ سالگی درگذشت.

او تنها نویسنده‌ای بود که موفق شد جایزه وایتبرد (که بعدها به کاستا تغییر نام داد) را در دو بخش مختلف کسب کند: در سال ۱۹۸۱ برای رمان کودک «سرزمین توخالی» و در سال ۱۹۹۱ برای رمان بزرگسالان «ملکه تنبور». همچنین رمان «اوبد فیلث» او نیز در سال ۲۰۱۵ از سوی بی‌بی‌سی در فهرست «۱۰۰ رمان برتر بریتانیایی» جای گرفت.

رمان «دختر رابینسون کروزو» نوشته جین گاردام که در سال ۱۹۸۵ منتشر شد، تا حد زیادی از مادرش الهام گرفته بود. گاردام گفته بود این رمان درباره دختری است که از تحصیل محروم شده، فقط چون دختر است و اگر پسر بود، برایش هزینه تحصیل فراهم می‌شد.

آخرین کتاب او «آخرین دوستان» بود که در سال ۲۰۱۳ منتشر و نامزد جایزه ادبی فولیو (۲۰۱۴) شد. این رمان بخش پایانی سه‌گانه‌ای بود که با «اولد فیلث» آغاز شده و با «مردی با کلاه چوبی» ادامه یافته بود.

دیوید لاج

دیوید لاج، نویسنده و منتقد مطرح ادبی اهل بریتانیا از جمله چهره‌های مهم ادبی بود که در سال ۲۰۲۵ در ۸۹ سالگی درگذشت. این نویسنده که بیش از ۲۰ کتاب نوشته، بیشتر به خاطر رمان سه‌گانه‌ تخیلی درباره دانشگاه بیرمنگام به شهرت رسید، جایی که از سال ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۷ در آنجا کار می‌کرد.

لاج بیش از ۲۰ رمان، آثار غیرداستانی، فیلمنامه‌ و نمایشنامه نوشت. او دو بار نامزد جایزه بوکر شد؛ نخستین بار برای رمان «دنیای کوچک» در سال ۱۹۸۴ و بار دوم در سال ۱۹۸۸ برای رمان «کار خوب» که دومین و سومین بخش از سه‌گانه معروف او هستند.

لاج از جمله مشهورترین تفسیرکنندگان نظریه رومن یاکوبسن درباره کاربرد مباحث مربوط به زبان‌پریشی در بررسی سبک‌های ادبی است.

رمان‌های دیگر او شامل «موزه بریتانیا در حال فرو ریختن است»، «خارج از پناهگاه»، «چقدر می‌توانی پیش بروی؟»، «اخبار بهشت» و «تراپی» هستند.

لاج در سال ۱۹۹۷ نشان شوالیه هنر و ادبیات و در سال ۱۹۹۸ نشان امپراتوری بریتانیا را دریافت کرد و در سال ۱۹۷۶ به عضویت انجمن سلطنتی ادبیات درآمد.

رمان‌های «دنیای کوچک» و «کار خوب» از آثار دیوید لاج به سریال‌های تلویزیونی اقتباس شدند. در سال ۱۹۹۴ نیز لاج رمان «مارتین چازلویت» اثر چارلز دیکنز را برای سریالی از بی‌بی‌سی اقتباس کرد.

چندین عنوان از آثار دیوید لاج در ایران منتشر شده که از آن جمله می‌توان به «هنر داستان‌نویسی» اشاره کرد.

تام رابینز

تام رابینز، نویسنده آثاری چون «حتی دختران گاوچران هم نغمه بلوز را می‌فهمند»، «جاذبه‌ای دیگر کنار جاده» و  «زندگی ساکن با دارکوب» بود که در ۹۲ سالگی درگذشت. 

اولین رمان او «جاذبه‌ای دیگر کنار جاده» در سال ۱۹۷۱ منتشر شد. پنج سال بعد، او با کتاب «حتی دختران گاوچران‌ها نغمه بلوز را می‌فهمند» بازگشت که روایت شخصیت سیسی هنکشا در سفری پراتفاق بود و او را به نویسنده‌ای محبوب در محافل ضدفرهنگ تبدیل کرد.

رابینز اغلب شخصیت‌های زن قوی در داستان‌هایش خلق می‌کرد، که باعث محبوبیت او میان خوانندگان زن شد. با این حال، منتقدان ادبی هیچ‌گاه او را جدی نگرفتند و آثارش را «فرمولی» و سبک نگارش او را «اغراق‌شده» می‌دانستند.

او کتاب‌هایش را دستی روی کاغذهای یادداشت حقوقی می‌نوشت، روزانه فقط چند صفحه تولید می‌کرد و هرگز طرح داستانی از پیش تعیین‌شده‌ای نداشت. یک‌بار که تلاش کرد از یک ماشین تحریر برقی استفاده کند، در نهایت آن را با یک تکه چوب خرد کرد!

سوفی کینسلا

سوفی کینسلا، نویسند بریتانیایی که با مجموعه رمان‌های پرفروش «معتاد به خرید» شناخته می‌شد، در ۵۵ سالگی بر اثر سرطان مغز درگذشت.

کینسلا از سال ۲۰۰۰ در مجموع ۱۰ رمان از مجموعه «خریدباز» منتشر کرد که با «راز رویای یک معتاد به خرید» آغاز شد و در آمریکا با عنوان «اعترافات یک معتاد به خرید» منتشر شد. او آثار داستانی دیگری نیز نوشت. کتاب‌های این نویسنده بیش از ۴۵ میلیون نسخه در جهان فروش داشته و به ده‌ها زبان ترجمه شده‌اند.

کینسلا نخستین رمانش را با عنوان «مهمانی تنیس» در سال ۱۹۹۵ با نام مدلین ویکهام منتشر کرد. کمی بعد، کار خبرنگاری را رها کرد تا بر نویسندگی تمرکز کند. سپس شش کتاب دیگر، از جمله «دروازه شکن» و «تمهیدات خواب» منتشر کرد.

دو کتاب نخست از مجموعه «معتاد به خرید» در سال ۲۰۰۹ در فیلم «اعترافات یک معتاد به خرید» با بازی آیلا فیشر و هیو دنسی اقتباس شدند.

سوفی کینسلا همچنین نگارش رمان‌هایی چون «مرا به یادآور»، «الهه‌ غیراهلی» و «دختر بیست‌ساله» را نیز در کارنامه دارد. 

منبع : ایسنا