ایسنا/خراسان رضوی یک جامعه‌شناس معتقد است که مردم تقصیری در ایجاد التهاب در بازار ندارند و جامعه با ایجاد اطمینان از سوی دولت نسبت به تأمین و توزیع مناسب کالا در بازار آرام خواهد شد.
حامد بخشی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص بررسی جامعه‌شناسی واکنش مردم به طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها از سوی دولت، اظهار کرد: در اقتصاد رفتاری، کنش انسان‌ها ناشی از ادراکی است که از وضعیت موجود دارند. همواره گفته می‌شود که در ایران هنگامی که قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند مردم بیشتر خرید می‌کنند و هنگامی که قیمت‌ها پایین است مردم کمتر به سمت خرید کردن، می‌روند. علت این مسئله این است که درک درستی از علل رفتار جامعه وجود ندارد و فکر می‌کنند مردم ایران متفاوت هستند، در صورتی که اینگونه اتفاقات در همه جای دنیا دیده می‌شود.
وی افزود: در اقتصاد خرد دو تحلیل برای هنگامی که قیمت‌ها به یکباره افزایش می‌یابد وجود دارد؛ یک تحلیل آن است که مردم بیشتر خرید می‌کنند تا اگر قیمت‌ها دوباره افزایش بیشتری داشت بیشتر ضرر نکنند، تحلیل دوم این است که مردم بگویند این قیمت‌های افزایش یافته، کاهش می‌یابد و آن وقت خرید می‌کنند.
بخشی تصریح کرد: نکته قابل اهمیت این است که وقتی قیمت کالاهای مصرفی افزایش می‌یابد، مصرف مردم کمتر می‌شود. ممکن است مردم در موج اولیه خرید بیشتری داشته باشند؛ زیرا می‌ترسند قیمت بیشتر شود یا آن کالا دیگر در بازار پیدا نشود. بخشی از خرید زیاد در چنین شرایطی به دلیل این ترس است.
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: اگر مردم از بازار اطمینان داشته باشند رفتار متفاوتی خواهند داشت؛ برای نمونه در مورد خرید مرغ، علت نخریدن و کاهش تقاضا از سوی مردم، رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی نبود، بلکه مردم توان خرید مرغ با قیمت کیلویی ۶۰ هزار تومان را نداشتند. از طرفی با افزایش قیمت، مرغداری‌ها عرضه را افزایش دادند تا سود خوبی داشته باشند، اما چون تقاضا کاهش یافت و از آنجایی که مرغ را نمی‌توان مانند مابقی کالاها خیلی نگه داشت، قیمت مرغ کاهش یافت؛ بنابراین می‌توان گفت که در طول یک ماه و دو ماه آینده قیمت مرغ تنظیم خواهد شد.
وی اضافه کرد: رفتار مردم در بازار یک رفتار عقلانی در سطح خرد است؛ یعنی بر اساس ادارک و پیش‌بینی ناشی از تجربه گذشته از وضعیت بازار رفتار مردم شکل می‌گیرد تا بتوانند در یک کنش اقتصادی کار عقلانی داشته باشند. کنش عقلانی در بازار اقتصاد یعنی حداقل هزینه و حداکثر سود.
بخشی در خصوص چگونگی بازگشت آرامش به جامعه، گفت: اگر دولت به بازار و جامعه این اطمینان را بدهد که این کالای مصرفی همچنان خواهد بود دیگر شاهد چنین وقایعی نخواهیم بود. دولت این اطمینان را در مورد بازار میوه انجام داده بود و با یک ذخیره بالایی از میوه در انبارها به جامعه اطمینان داد که در شب عید میوه مردم تامین است و این امر باعث کنترل بازار شد.
این جامعه‌شناس بیان کرد: دلیل اینکه این روزها مردم برای خرید کالاهایی همچون روغن در صف می‌ایستند این است که مردم سیگنال‌هایی دریافت کردند که ممکن است کمبود در بازار ایجاد شود؛ لذا به دنبال ذخیره روغن افتاده‌اند.
بخشی با تأکید بر اینکه این امر غریب و مختص جامعه ایران نیست، یادآور شد: چندی پیش ویدئوهایی از کشور استرالیا که به عنوان یک کشور ایده‌ال شناخته می‌شود، منتشر شد که در اوج شیوع کرونا موضوع کمبود و کاهش دستمال کاغذی در این کشور مطرح شد و این امر سبب دعوای شدیدی میان مصرف‌کننده‌ها شد. این رفتار طبیعی بود؛ زیرا شهروندان استرالیایی احساس کردند با خطر کمبود در بازار مواجه خواهند بود.
وی با اشاره به وضعیت کنونی جامعه، عنوان کرد: دولت باید نشان دهد که کنشگر قوی در سطح بازار است و توانایی حمایت و پشتیبانی از بازار را دارد و این باعث می‌شود موج افزایش قیمت در جامعه سبب نشود که مردم پیش‌بینی کنند که اجناسی که تاکنون گران نشده است حتما گران خواهد شد؛ بنابراین به سمت ذخیره کردن پیش بروند.
این جامعه‌شناس افزود: این اوضاع زمانی بهبود می‌یابد که دولت به عنوان کنشگر قدرتمند وارد بازار شود و بازار را با عرضه کالا تامین کند، به عنوان مثال در حوزه گوشت قرمز و مرغ حجم وسیعی از انبارها را هرچند به صورت یخ‌زده پر کند و بازار و جامعه را از لحاظ تامین گوشت قرمز و مرغ اطمینان دهد آن زمان است که بازار کنترل می‌شود.
بخشی در مورد هجوم مردم به خرید و در صف ایستادن آنها اضافه کرد: اینکه بگویم مردم در این خصوص مقصرند معنی ندارند. مردم کنشگرانی هستند که بر اساس تحلیل از بازار عمل می‌کنند و این تحلیل‌ها نیز براساس تجربه‌های گذشته خواهد بود.
انتهای پیام