میگنا - برنامه فشرده برای فراغت تابستانی ممنوع!

برنامه فشرده برای فراغت تابستانی ممنوع!دانش آموز باید تعطیلات را لمس کند و بفهمد و بعد از آخرین امتحان، لذت تعطیلی را که دیگر کلاس و مدرسه ندارم را درک کند. بی تردید والدین باید به دانش آموزان اجازه دهند ذهن خود را در روزهای بعد از مدرسه خالی کنند. کارشناسان اجتماعی تایید کرده اند که اگر برای اوقات فراغت برنامه ریزی مناسبی صورت گیرد بسیاری از ناهنجاری هایی که ممکن است در آینده گریبان گیر فرد شود از بین می رود. وقتی دانش آموز در اثر نداشتن برنامه برای اوقات فراغت مناسب دچار بلاتکلیفی شود و به این فرآیند عادت کند که در هنگام آزاد بودن وقتش به هر آنچه که در مقابل راهش قرار می گیرد واکنش مثبت نشان دهد، این طرز فکر مقدمه ای می شود برای شروع بسیاری از بزهکاری ها و کارهای ناشایست اخلاقی در آینده.
آمارها نشان می دهد که میزان بزهکاری در بین دانش آموزانی که هیچ اوقات فراغت برنامه ریزی شده ای در فصل تابستان نداشته اند، افزایش می یابد.
در طول تاریخ، اغلب افرادی که چیزی را کشف و یا اختراع کرده اند در اوقات فراغت خود به نتایج ارزشمندی رسیده اند و در مقابل اکثر افرادی که دچار اعتیاد و منکرات اخلاقی می شوند هیچ وقت در زندگی شان اوقات فراغت برنامه ریزی شده ای نداشته اند.
  برنامه فشرده برای فراغت تابستانی ممنوع! دکتر امیررضا اصنافی، استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به این نکته که حضور در کتابخانه های عمومی و فراگیری فن و مهارت خاصی در تابستان از جمله فعالیت های مثمرثمر است، می افزاید: «متاسفانه برخی خانواده ها قبل از اینکه به تابستان به معنای اوقات فراغت دانش آموزان توجه کنند، اضطراب سال تحصیلی آینده و موفقیت تحصیلی سال بالاتر فرزندشان را تجربه می کنند و حاضرند با خرج مبالغ قابل توجهی و کلاس های حضوری فرزندشان را از تابستان برای سال آینده تحصیلی آماده کنند. درحالی که چنین مسئله ای نه تنها برای خود دانش آموز کسالت بار است و مفید نیست و در طی سال تحصیلی جدید ذوقی برای فراگیری مطالب جدید ندارد، بلکه ممکن است برای دانش آموزانی که آماده فراگیری دروس جدید هستند، ایجاد مزاحمت کند؛ ازاین رو این دسته از دانش آموزان در ایام سال تحصیلی، کاری جز اتلاف وقت خود و سایر دانش آموزان ندارند.
بدیهی است تابستان یعنی استفاده بهینه از اوقات فراغت، نه اینکه در تابستان دانش آموزان تمام وقت خود را در بازی بگذارند و از زمان خود استفاده بهینه ای نکنند و نه اینکه سرتاسر تابستان را صرف حضور در کلاس های مختلف کنند که متوجه اوقات فراغت و تابستان که شیرین ترین ایام برای دانش آموزان است نشوند.

اساسا دانش آموز باید تعطیلات را لمس کند و بفهمد و بعد از آخرین امتحان، لذت تعطیلی را که دیگر کلاس و مدرسه ندارم را درک کند. بی تردید والدین باید به دانش آموزان اجازه دهند ذهن خود را در روزهای بعد از مدرسه خالی کنند.

آزادسازی ذهن می تواند در دو سه هفته بعد از پایان آخرین امتحان اتفاق بیفتد تا بعد از استراحت لازم و تخلیه انرژی و کاهش فشارهای ناشی از خستگی امتحانات درسی ذهن آماده ای پیدا کند. در این زمان والدین می توانند با زمان بندی منطقی و مشاوره با فرزندان هدف از حضور در کلاس های آموزشی تابستانی را مدنظر قرار دهند و به دانش آموز اختیار و اجازه انتخاب کلاس های مدنظرشان را بدهند نه اینکه این کلاس ها بر اساس علایق و اجباری باشد که والدین بر فرزندشان تحمیل می کنند.»
وی در ادامه می گوید: «اجبار دانش آموز برای پر کردن اوقات فراغت علی رغم میل باطنی نه تنها موجب رشد و شکوفایی استعدادهای دانش آموز نمی شود، بلکه موجب ازبین رفتن خلاقیت آنها می شود و در درازمدت به روحیه و استعداد دانش آموز آسیب می زند.

متاسفانه برخی از والدین با اصرار بر حضور فرزندانشان در تابستان در کلاس های درسی فقط دانش آموزی تستی تربیت می کنند که استعدادی جز تست زدن ندارد و تمام فکر این دانش آموز معطوف کنکور است. یقینا والدین آگاه درصدد هستند تابستان را زمانی برای افزایش ارزش افزوده داشته های فرزندانشان تبدیل کنند تا در فصل تابستان دانش آموز موفق به فراگیری هنر خاص یا کارهای فنی شوند که در آینده بتوانند از آن بهره مند شوند.

بی تردید فراگرفتن یک فن و مهارت در تابستان خوب است به شرطی که والدین در کنار فراگیری فن و مهارت برای عدم فراموشی مطالعه و علم آموزی بهتر است کتابخانه ها را فراموش نکنند. استفاده بهینه از ظرفیت های کتابخانه ها در فصل تابستان از مهم ترین مسائلی است که خانواده ها باید بدان توجه کنند چرا که چنین اوقات فراغتی یک بار تکرار می شود و انرژی های فراوان کودکی، نوجوانی و جوانی برای مطالعه های غیردرسی و فراگرفتن مطالب ارزشی، اخلاقی و علمی کمتر تکرار می شود.»
وی در پایان صحبت هایش می گوید: «والدین و مربیان آموزشی باید به این مسئله واقف باشند که ذهن دانش آموز در تابستان برای کسب اطلاعات تازه باید خالی گذاشته شود. مفهومی در فیزیک و علم اطلاعات وجود دارد که مفهوم مشترکی است که آنتروپی و مگاآنتروپی نامیده می شود؛ یعنی شما باید زمانی ذهنتان کاملا خالی از اطلاعات شود و دوباره ذهن نیازمند اطلاعات شود در این زمان است که معلم می تواند اطلاعات را به شکل بهتری به دانش آموزان منتقل کند؛ بنابراین به نظر می رسد برگزاری کلاس های سال آینده در مدارس در تابستان نتواند بحث خلا اطلاعاتی را به طور کامل پوشش دهد هر چند ما نمی گوییم دانش آموز با ذهن خالی سر کلاس جدید بیاید، بلکه این کار را می تواند در دو هفته با پایان تعطیلات تابستانی زمانی که کتاب های درسی اش را خریداری می کند، انجام دهد.

بهترین کار برای دانش آموزان در تابستان باز کردن ذهن و حضور در طبیعت و لذت بردن از آن است درس گرفتن از پدیده های اطراف، گردش علمی و مطالعه کتاب ها غیردرسی در طول تعطیلات ذهن را باز کند از طبیعت لذت ببرد از پدیده های اطراف درس بگیرد. نباید تصور کنیم دانش آموز بانک است و سپرده ای به او بدهیم تا همان سپرده را به ما بازگرداند مهم این است که اطلاعاتی به روز و کارآمد داشته باشد تا به نحو بهینه از آن استفاده کند.»
  ارتقای سطح کیفی آموزش های مهارتی و معرفتی اکبر رحمتی، مدیر سازمان دانش آموزی استان اصفهان، با اشاره به اجرای طرح تابستانی «هفت سنگ»، اظهار می کند: «پایگاه های اوقات فراغت سازمان دانش آموزی موسوم به هفت سنگ و به معنای هیجان، فکر، تلاش، سلامتی، نشاط و گردشگری با هدف ارتقای سطح کیفی آموزش های مهارتی و معرفتی، تربیت اجتماعی و سیاسی، آشنایی با آثار فرهنگی و محیط زیست توام با ایجاد شادابی و نشاط در مدارس راه اندازی می شود.»
وی می افزاید: «اوقات فراغت از دو جنبه فردی و اجتماعی مورد توجه قرار دارد و در ابعاد فردی آن می توان به کسب مهارت های زندگی، سلامت جسمانی، سلامت روح و روان، توانمندسازی، شکوفایی استعداد فردی، خودسازی و جامعه پردازی اشاره کرد.»
مدیر سازمان دانش آموزی استان اصفهان تصریح می کند: «مهم ترین کارکرد اجتماعی اوقات فراغت، تمرین اجتماعی زیستن و توجه دادن شرکت کنندگان به مقوله های مهم زندگی اجتماعی از جمله قانون مداری، نظم، مشارکت، توسعه فرهنگی، صیانت از خانواده، افزایش سرمایه اجتماعی، اعتماد فردی و نهادی است.»
وی ادامه می دهد: «برنامه ها و فعالیت های پیش بینی شده با موضوعات مختلف و در قالب کارگاه های تشکیلاتی، کارگاه های خبرنویسی، گزارش نویسی، عکاسی، فن بیان برای دانش آموزان، مهارتی، معرفتی، فضای مجازی و سفرهای تربیتی، به صورت حضوری و مجازی برگزار می شود.» فعالیت های اختیاری و داوطلبانه در تابستان نبی الله حبیبی، اهل شیراز و ساکن نخل تقی از توابع بوشهر در این زمینه به گزارشگر کیهان می گوید: «پسرم را برای تابستان می خواهم کلاس فوتبال بگذارم، اما متاسفانه در این منطقه مدرسه فوتبال وجود ندارد و باید در شیراز ثبت نامش کنم. تابستان فرصتی بسیار خوب جهت یادگیری یک رشته ورزشی است و امکان بالفعل کردن استعدادهای ورزشی کودکان در آینده وجود دارد.»
محمدتقی داستانی، عضو هیئت مدیره انجمن اوقات فراغت ایران با بیان اینکه برای اوقات فراغت بزرگسالان و افراد خانواده کمتر برنامه ریزی شده است، اظهار می دارد: «بیشتر برنامه ریزی های اوقات فراغت، با تمرکز بر تابستان و تنها برای رده سنی کودکان و نوجوانان طراحی شده است؛ درحالی که برای اوقات فراغت قشر جوان، میانسال و سالخورده و با رویکرد خانوادگی، کمتر اقدامی صورت می گیرد.»
وی با بیان اینکه اوقات فراغت موضوعی مخصوص برای فصل تابستان نیست، می افزاید: «اوقات فراغت باید برای سراسر ایام سال تنظیم و برنامه ریزی شود و صرف اینکه برای دو ماهه میانی تابستان برنامه های فشرده برای دانش آموزان صورت بگیرد، به این معنا نیست که ما برای اوقات فراغت جامعه برنامه ریزی داشته ایم.»
عضو هیئت مدیره انجمن اوقات فراغت ایران با اشاره به اینکه دانش آموزان در ایام فراغت می توانند به کارهایی که علاقه و اشتیاق دارند، بپردازند؛ چراکه آزادی عمل دارند، تصریح می کند: «در اوقات فراغت، حس و حال خوب در جریان است و به همین جهت می توان در این زمان به ویژه، آموزش های تدارک دیده شده را با اثربخشی بسیار بیشتری منتقل کرد.»
وی ادامه می دهد: «به طور کلی فعالیت های جاری در اوقات فراغت اعم از آموزش، بازی، سفر، پرداختن به مدیا، همگی اختیاری و داوطلبانه صورت می گیرند؛ بنابراین، مملو از میل و اشتیاق هستند و بیشترین کارایی و خروجی موثر را خواهند داشت.»
داستانی با بیان اینکه اوقات فراغت مقوله ای اجتماعی و نیازمند کار کارشناسی جدی است، توضیح می دهد: «بدون درک نیازهای جدید اجتماعی و نگرش نو، برنامه ریزی موثر در این حوزه امکان پذیر نخواهد بود.»
وی آموزش مهارت های کاربردی را از دیگر برنامه های مهم اوقات فراغت برای کسب توانمندی اجتماعی و اقتصادی برای دانش آموزان دانسته و اضافه می کند: «اگر در دوره های هنری، برای نمونه، آموزش مهارت های گرافیکی و تولید محتوای رسانه ای به ویژه کاربردی به نوجوانان آموزش داده شود، دانش آموزان با کسب این مهارت ها می توانند بسیار زودتر با ورود به فعالیت های اقتصادی به درآمدزایی دست یابند و بار مالی خود را از دوش خانواده بردارند.»
عضو هیئت مدیره انجمن اوقات فراغت ایران اظهار می دارد: «بخش قابل توجهی از وقت روزانه افراد صرف شبکه های اجتماعی، تماشای فیلم و سریال با اقسام تولیدات رسانه ای می شود؛ بنابراین برنامه ریزی و مدیریت اوقات فراغت در قبال موضوع رسانه، باید بیش از گذشته موردتوجه قرار بگیرد.»
وی می افزاید: «در حال حاضر، بازی هایی از جنس آفلاین و غیردیجیتالی از جمله بازی های اتاق فرار، بازی های رومیزی و بازی های هویت مخفی، توانسته اند قشر بزرگی از مخاطبان جوان و خانواده ها را به سمت خود جلب کند. بازی، عنصر بسیار مهم اوقات فراغت و اعتقاد بر این است که بازی فقط بازی نیست.»
داستانی در تکمیل صحبت هایش می گوید: «در گذشته تصور برخی افراد از گذراندن اوقات فراغت، رفتن به شهربازی، مسافرت و حضور در پارک ها و بوستان ها بود، اما امروزه با ایجاد مجموعه های سرگرمی جدید و وجود امکانات نو در آنها، با کمترین هزینه و با برنامه ریزی کوتاه مدت و حتی در یک تصمیم آنی، افراد می توانند یک زمان فراغت جذاب و پرهیجان را تجربه کنند.»
وی خاطرنشان می کند: «انجمن اوقات فراغت ایران در سال 92 به عنوان یک سازمان مردم نهاد، در وزارت کشور و در سطح ملی به ثبت رسید و در سال 96 در استان اصفهان به عنوان سمن تخصصی اوقات فراغت، از اداره کل امور فرهنگی و اجتماعی استانداری، پروانه فعالیت دریافت کرد.» نکات مهم در برنامه ریزی برای اوقات فراغت دانش آموزان زمانی که برای فعالیت های آموزشی فرزندتان در تابستان مدنظر دارید، باید باانرژی، توانایی ذهنی و سن او همخوانی داشته باشد. فعالیت های تابستانی را از بین علایق و استعدادهای فرزندتان انتخاب کنید نه لزوما چیزی که فکر می کنید برای او خوب است. در برخی از فعالیت های هنری، ورزشی یا کتاب خوانی با فرزندتان همراهی کنید تا علاوه بر استفاده مناسب از اوقات فراغت ارتباط بین شما نیز تقویت شود. با درنظرگرفتن سن فرزندتان، بین فعالیت های تابستانی، یک سری فعالیت های خاص را برای جدا شدن و ارتباط او با همسالانش در نظر داشته باشید تا روابط اجتماعی مستحکم تری بسازد و خارج از فضای درس و مدرسه آنها را تمرین کند. برنامه ریزی برای اوقات فراغت دانش آموزان در تابستان نباید فقط مختص به کارهای در منزل، کلاس ها و آموزش های آنلاین باشد. تابستان فرصت بسیار خوبی برای افزایش فعالیت فیزیکی و تقویت مهارت های اجتماعی دانش آموزان است. بعد از اینکه برنامه ریزی تابستانی را انجام دادید، همه چیز را به حال خود رها نکنید؛ بلکه طی 3 ماه تابستان روند طی کردن این برنامه ها و میزان اثرگذاری و نتایج آن را بررسی کنید تا باعث آسیب به فرزندتان نشود. برنامه های تابستانی دانش آموزان خصوصا اگر کنکوری نیستند، باید تنوع مناسبی داشته باشد. فقط ورزش کردن، فقط درس خواندن یا فقط کار هنری کردن، نسبت به وقتی که هر یک از این فعالیت ها به اندازه لازم در برنامه او گنجانده شوند آن قدرها برای دانش آموز مفید نیست. حال که بااهمیت برنامه ریزی برای اوقات فراغت بیشتر آشنا شدیم، نوبت آن است تا به ارائه ایده هایی جذاب برای پر کردن این زمان ها بپردازیم.