میرزای نائینی را میتوان «پدر فقه قانون در ایران» نامید؛ فقیهی که نشان داد فقه نیز میتواند زبان آزادی داشته باشد. کتاب تنبیهالامة و تنزیهالملة، سندی است از تلاشی دشوار برای ساختن پیوندی میان وحی و عقل، شریعت و قانون، دین و آزادی. تلاشی که داوود فیرحی آن را «در آستانه تجدد» خواند و ما امروز هنوز در همان آستانهایم؛ میان ایمان و عقل، میان گذشته و آینده.