اصولگرایان و استراتژی سیاست جبران

مهدی جواهری- باورهای اجتماعی و نگرش‌های ما و انتخاب یک فرد از میان ۵ نامزد به عنوان اصلح برای ریاست جمهوری دوره سیزدهم و از جمله تصورات قالبی و پیش داوری‌های ما چگونه شکل می‌گیرند و تغییر می کنند؟ چه عاملی تعیین می کند که چه کاندیدی را دوست بداریم و از او حمایت کنیم یا او را به عنوان چهره شاخص و اصلح به عنوان رئیس جمهوری با رای خود برگزینیم؟ ما چگونه بر یکدیگر تاثیر می گذاریم و موجب ترغیب همنوعان خویش برای رفتن پای صندوق و احساس مسئولیت و رای دادن می شویم؟ درواقع رفتار آدمی تابعی است از ویژگی های شخص و موقعیت. هر فرد مجموعه ای منحصر به فرد از صفات شخصیتی را با خود به موقعیت می‌آورد و همین باعث می شود که مردم گوناگون در موقعیتی یکسان،به شیوه های متفاوت عمل کنند. اما در هر موقعیت نیز مجموعه ی منحصر به فردی از نیروها بر شخص تاثیر می‌گذارند و علت اینکه هر شخص در موقعیت های گوناگون به شیوه های متفاوت عمل می کند همین است. پژوهش‌ها به کرات نشان داده است که نقش موقعیت«به عنوان مثال احساس مسئولیت در قبال رای دادن» در ایجاد رفتارهای آدمی تعیین کننده‌تر از آن است که تصور می‌کنیم؛ بیشتر مردم بر این باور بوده و معتقدند که پاداش باید در برابر شایستگی داده شود. بنابراین باید دید وقتی کسانی نه به خاطر توفیق در کاری بلکه به این خاطر که چه کسی هستند یا به چه جناح و گروهی تعلق دارند پاداش بگیرند چه پیش خواهد آمد؟طبعا واکنش قاطبه مردم و شاید خود شما هم منفی است. این هسته مرکزی معمای سیاست جبران است. در حالی که سیاست جبران به این منظور ایجاد شده تا تبعیض و پارادوکس درباره اقلیت ها را از بین ببرد. امروزه آن را چیزی بیش از انتخاب و عمل ترجیحی فارغ از شایستگی نمی‌بینند. همین تصور از سیاست جبران که امروز و در سپهر سیاست ایران به عینه ملموس و رخ عیان کرده است در اردوگاه اصولگرایان با کنار زدن استصوابی همتای خویش در کالبد جامعه بارز و مشهود است اما به باور کنشگران فضای سیاسی با توجه به اتمسفر غالب در پیکره اجتماع پس از مناظره ها این تصور از سیاست جبران در آینده مساله زاست و چندین پیامد زیان آور بر آن مترتب است. ۱- سیاست جبران آن طور که اصولگرایان با شاقول و تراز خویش برای انتقام از رقیب سنتی بهره گرفته اند می تواند افراد ذی‌نفع را لکه دار کند و باعث استنباط ناشایستگی آنها شود و این مسئله درخص