بازنگری احکام اعدام در قالب «قاعده دراء» از طریق اعاده دادرسی

‌ اکبر فتح‫اللهی نوشهر * ماجرا از جایی شروع شد که خبر اعدام ۳ جوان معترض مسائل آبان ماه رسانه‌ای شد و به لحاظ حقوقی و رسانه‌ای مورد توجه محققین و وکلا قرار گرفت لذا برا این شدم تا با نگارش این سطور وسعت نظر حقوق بشر اسلامی و همچنین پویایی فقه شیعه را مورد بررسی قرار داده و به نمایش بگذارم. به این جهت هدف از نگارش این مقاله بررسی احکام اعدام اخیر در قالب «قاعده دراء» از جنبه حقوقی و با این هدف که پویایی فقه اسلامی درخصوص لغو مجازات اعدام بدون تعدی به احکام و حدود اسلامی امکان‫پذیر است. لذا امید است سیستم قضایی با کمک وکلای متهمین این پرونده و با کمک پویایی فقه شیعی این معضل را هر‫چه سریع تر حل کند. قاعده دراء یکی از مشهورترین قواعد فقه جزایی است که در منابع علمی از آن بحث فراوان شده است. حال سوال اساسی اینجاست که آیا قاعده دراء می‌تواند بر‫خلاف ادله و اصولی که اقتضای مجازات دارند جاری شود و مثلا مجازات اعدام این ۳ جوان را در قالب قاعده دراء ساقط کند؟ به نظر بنده این قاعده در حد عقلایی قابل پذیرش است و در این مورد نیز باتوجه به وجود مسیر اعاده دادرسی تغییر این احکام ممکن است! حال توضیح بیشتر درمورد قاعده دراء: درمورد پرونده این ۳ جوان مفاد اجمالی قاعده دراء آن است که حدود با شبهه برداشته می‏شوند و مجازات حدی تنها درصورتی جاری می‏شود که هیچ گونه شک و شبهه‏ای در میان نباشد بطور مثال فقها در تعریف شبهه اختلاف عقیده دارند. مثلاً شهید اول با پیش کشیدن «ظن»، شبهه را اماره‏ای می‏داند که برای مرتکب، موجب گمان به حلیت عمل شده و در نتیجه به عملی دست‌زده است که در‫واقع حرام است حال اگر با سعه صدر اسلامی در نظر بگیریم این ۳ جوان با نظر به انتقادات به وضع موجود در اعتراضات شرکت کرده‌اند و توجهی و فهمی نسبت به حرمت و ممنوعیت فعل ارتکابی خود نداشته‌اند که مثلا از مصادیق محاربه و افساد فی الارض است شاید بتوان از طریق اعاده دادرسی و اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری این مشکل را حل کرد و با پرهیز از ورود به تعریف شبهه و با تمسک به قاعده معروف دراء جان این ۳ جوان را در پناه حقوق اسلامی نجات داد. پس باید با یک متدلوژی خاص با تمسک به ماهیت قاعده دراء و ازطریق قاعده شکلی و اعمال ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری اقدامات لازم را انجام داد نتیجه این که هنر قاعده درا در این است که در م