از «دایی‌جان ناپلئون» تا «نقی معمولی»

فاطمه امین‌الرعایافیلم دیدن یکی از تفریحات مهم در دنیای جدید است. طبیعی است که هر بیننده پس از تماشای فیلم، دیدگاه‌هایی در مورد زوایای گوناگون آن داشته باشد. اما بیننده عادی برای فهمیدن لایه‌های پنهان، به گفته‌های متخصصان یعنی همان منتقدان رجوع می‌کنند. منتقد تلاش می‌کند برداشت‌های شخصی دیگران را با نظام‌مند و فنی کردن آن ارتقا دهند و باعث افزایش درک و فهم بصری افراد شود. اما در این میان، گاهی منتقدان شیوه‌های خاصی را برای نقد برمی‌گزینند. یکی از این شیوه‌‌ها بسط دادن یک نقش یا کارکتر به یک طبقه یا گروه خاص است. در این شیوه به طور مثال یکی از نقش‌ها نماد جوانان، یکی نماد کارگران و... در نظر گرفته می‌شود. اما آیا این شیوه نقد، شیوه‌ای صحیح برای تمام فیلم‌ها است.فیلم و فیلمسازی در اواخر سال 1278 شمسی شکل گرفت، اما اولین نقدهای صنعت فیلم بعد از سال 1278 شمسی به وجود آمدند. تا دهه 1300 شمسی، نقد فیلم برای منتقدان بیشتر جنبه سرگرمی داشته و به مخاطب کمک می‌کرد تا فیلم را بهتر درک کنند. از دهه 1320 شمسی، شنقد فیلم جنبه علمی‌تری پیدا کرد. چگونگی نقد فیلم هنگامی که یک منتقد به قصد نقدکردن فیلم، فیلمی را تماشا می‌کند، باید در نظر داشته باشد که هر لحظه از فیلم چه تاثیری روی بیننده می‌گذارد. در کل، ساخت فیلم یک روند پیچیده است که در ورای هر بخش از آن، دلیل منطقی وجود دارد. تاویل و تفسیر مخصوص فیلم‌های عمیق استمنتقد فیلم غالباً فیلمنامه و محتوای فیلم را توضیح داده، موضوع آن را تجزیه و تحلیل کرده و میزان لذت‌بخش بودن تجربه دیدن فیلم را ارزیابی می‌کند. اما گاهی منتقدان بخشی از نقدشان را بر اساس کارکترها انجام می‌دهند. به این صورت که یک نقش را معادل یک طبقه خاص اجتماعی قرار دهند و بر این اساس نقدشان را انجام می‌دهند، اما آیا در هر فیلم یا سریالی می‌توان یک نقش را به یک قشر بسط داد؟ احمد طالبی‌نژاد، منتقد سینما در پاسخ این سوال به «ابتکار» می‌گوید: این موضوع به خود اثر بستگی دارد. اگر اثر در حالت کلی خود حالتی نمادین داشت و می‌شد آن را تعبیر، تفسیر و تاویل کرد، می‌توانیم بگوییم شخصیت‌های آن هم نماد و نشانه‌ای از شخصیت‌های واقعی یا تیپ‌های اجتماعی باشند. اما این موضوع به آن بستگی دارد که ما در اثر با تیپ سروکار داریم یا با شخصیت. به عنوان مثال در «دن‌کیشوت»، شخصیتی وجود دارد که شوالی