پاسخ به سیاست فشار حداکثری

ایران و آمریکا همچنان به اقدام‌ متقابل در چارچوب سیاست «فشار حداکثری» مشغولند. این درحالی است که دوطرف بر پرهیز از جنگ تاکید دارند، ولی ناظران درباره احتمال درگیری «تصادفی» هشدار می‌دهند. ایران در تازه‌ترین اقدام، دوشنبه (۲۷ خرداد) اعلام کرد که در ده روز آینده حجم ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را از سقف ۳۰۰ کیلوگرم بالا می‌برد. این اقدام در پی سرخوردگی از ضرب‌الاجل 60 روزه‌ای بود که برای اعضای گروه 1+4 تعیین شد؛ به این امید که دیگر اعضای گروه به تعهدات خود در قبال تامین منافع ایران پس از خروج آمریکا از برجام عمل کنند. دور از انتظار نخواهد بود اگر پس از این نیز شاهد ابتکارهای تازه‌تر در واکنش به سیاست فشار حداکثری باشیم. اقدام ایران با واکنش‌های هشداردهنده از سوی اعضای گروه 1+4 همراه شد ولی طی یکسال و اندی پس از خروج آمریکا از برجام، منتقدان این اقدام به دو پرسش روشن پاسخ نداده و واکنش درخور نداشته‌اند؛ اینکه آیا مسبب اوضاع جاری ایران است و یا دولت آمریکا؟ همچنین آیا پس از خروج آمریکا از برجام، منافع ایران را در این توافق بین‌المللی تامین شده است؟ مصداق این مدعا تجارت دوجانبه ایران و اروپا در حداقل سه ماه نخست سال جاری میلادی است. براساس آمار رسمی کمیسیون اروپا، صادرات ایران به این اتحادیه 87.5 درصد کاهش یافت و به 217 میلیون یورو رسید. صادرات اروپا به ایران نیز شاهد کاهش 56‌درصدی شده و به حدود یک‌میلیارد یورو تنزل کرد. در این مدت اروپائیان نشان دادند که نه قادر به مقابله و تنبیه واشنگتن در خروج غیرقانونی از برجام هستند و نه اصولاً برای تامین منافع تضمین شده ایران در برجام، اقدام موثری به عمل آورده‌اند. در واقع تصمیم ایران در کاهش تعهدات برجامی خود، پاسخی است به سستیِ نه‏تنها اروپائیان بلکه دیگر اعضای گروه 1+4 در حفظ آنچه ادعا می‌کنند؛ یعنی ماندگاری برجام. واشنگتن نیز از همان وهله نخست خروج از برجام، با درک توان و اراده اروپائیان، سیاست‌هایش را فارغ از ملاحظات آنان در قبال نه‏تنها ایران، بلکه خاورمیانه تنظیم کرده است. آنچه اکنون دولت ترامپ از اروپائیان می‌خواهد، همراهی منفعلانه در اجماعی است که بتواند اهداف آمریکا را تامین کند. توجه ویژه ترامپ به‌ ژاپن برای نقش‌آفرینی در بحران روابط ایران و آمریکا، در واقع تاکید بر نادیده گرفتن دولت‌هایی است که همچنان به‌عنوان متحدان ا