منشاء ناکارآمدی مدیریتی

دلسوزان بسیاری در مدیریت کلان پیوسته تلاش می‏کنند چالش‏های گوناگونی که زیست بخش قابل توجهی از شهروندان ایران زمین را به طور بی‏سابقه‏ای طاقت‏فرسا کرده است، حل‏‏وفصل کنند. اما با وجود تمام این تلاش بنابر شواهد عینی، پیوسته دیروز شهروندان بهتر از فردای آنها است. چه عامل یا عواملی مانع محقق شدن تلاش دلسوزان مدیریت کلان برای رفع درد و رنج شهروندان است؟ بعد از فرو‏پاشی اتحاد جماهیر شوروی، یک اندیشمند آمریکایی، فرانسیس فوکویاما، در مقاله‏ای، ایده پایان تاریخ که اشاره به برتری نظام لیبرال دموکراسی در مقابل نظام کمونیست بود را مطرح کرد. شاید با درنظر گرفتن آشفتگی‏ها و بلایای گوناگون اجتماعی که گریبان‏گیر بشریت در عصر کنونی شده است، خیلی دور از واقعیت نباشد، اگر گفته شود همه ایدئولوژی‏های شناخته شده مرده یا در حال مردن هستند.به بیان بسیار ساده ایدئولوژی یک پدیده ذهنی متشکل از مجموعه‏ای از اندیشه‏ها به مثابه راهکارهایی برای حل و فصل چالش‏های گوناگون زیست اجتماعی بشر است. اگرچه ایدئولوژی‏ها پدیدهای ذهنی هستند اما آنها محصول تعامل انسان با محیط زیست پیرامون هستند. به گواه شواهد تاریخی ایدئولوژی‏ها معمولان بعد از مدتی ناکارآمد و به حاشیه می‏روند و اینکه ایدئولوژی‏های جدید، واقع‏بینانه و کارآمدتر جایگزین ایدئولوژی‏های ناکارآمد قدیمی می‏شوند. ایدئولوژی‏ها برآیند تعامل ذهنی انسان‏ها با محیط زیست مادی (اجتماعی) است. از آنجا که شرایط زیست بنابر یک قانون طبیعی و فراذهنی تابع قانون حرکت، تغییر، تحول و تکامل است، الزاما و به ضرورت ایدئولوژی‏ها نیز باید به منظور کارآمدی، سودمندی و موثر بودن همراه با تحولات عینی انسانی و اجتماعی تغییر، تحول و تکامل یابند. در غیر این صورت، به گواه سرتاسر تاریخ بشر، تنها یک پیامد اجتناب‏ناپذیر پیش روی ایدئولوژی‏ها خواهد بود، اینکه ایدئولوژی‏هایی که به هر دلیل ارتباط خود با اوضواع و احوال عینی زیست انسان‏ها را از دست دهند از صحنه عملی، اجرایی و عینی مدیریت سیاسی جامعه حذف و به آرشیو‏های تاریخی خواهند پیوست. مصادیق معاصر این استدالال ناکارآمدی و افول ایدئولوژی‏های حاکم بر اتحاد جماهیر شوروری، چین، سوسیال دموکرات‏های اروپایی و آمریکایی هستند.شاید با این مقدمه بتوان به شکلی شفاف‏تر به ارزیابی مدیریت ناکارآمد کلان که ریشه بسیار از چالش‏های ملی و درد و رنج غیر