مرگ چنین خواجه

با کمال اندوه از خبر درگذشت حسن نراقی، متفکری دلسوز و شریف آگاه شدم. سابقه آشنایی من با او به نقدی انتقادآلود در کتاب کوچکش «جامعه‌شناسی خودمانی» باز می‌گردد که در مدتی کوتاه در جامعه کتاب نخوان ایران در صدها هزار نسخه  منتشر شد.  در کتاب به ایرادهای رفتاری و گفتاری ایرانیان اشاره شده است که آشکارا هدف او‌از این عیب‌نمایی درمان بود زیرا عیب‌پوشی درمان نیست. مطلب کتاب به برخی از ملیون گران آمده و آن را نوعی خودزنی خوانده بودند.  اتفاقا من نیز از دیدی دیگر نقدی انتقادآلود بر آن کتاب نوشته بودم، امروز مطلبی به نقل از او خواندم و به یادش بودم که از خبر درگذشتش آگاه و بسیار متاثر شدم. چند سال پیش در نقد کتابشن‌ گفته بودم ایرادش این است که همه مصادیقی که ذکر کرده درست! این مشکلات باید حل و اصلاح شود، اما مساله این است که این مصادیق معلول هستند و منحصر به جامعه ایران هم نیستند و جا داشت که به علت‌ها نیز می‌پرداخت.  تلفن مرا گیر آورده بود. تلفنی تشکر کرد و نقد را منصفانه دانست. آغازی شد بر یک آشنایی که متاسفانه دیری نپایید. در ایران که کسی تحمل نقد ندارد گفت نقد شما را خیلی منصفانه یافتم و تشکر کرد. همین موجب افزایش بسیار احترام و ارادتم نسبت به او و صمیمیت و انصاف خودش شد. اکنون از این خبر تلخ بسیار متاثر شدم. شخصی دلسوز و وطن‌پرست و با حسن نیت و آرزومند ایرانی سالم و بی‌نقص و آباد و آرام بود. آرزویی که در حیات او برآوردنی نشد!