نظم نوین انرژی با پایان «عصر نفت»

گروه اقتصادی| نفت، سوخت مهم قرن بیستم بود که با ساخت خودروها، شکل‌گیری جنگ‌ها و تغییر ژئوپلیتیک و اقتصاد کشورها همراه شد. اما اکنون جهان در میانه یک شوک بزرگ انرژی است که سرعت حرکت به سمت نظم جدید را بیشتر می‌کند. شیوع کووید19 در اوایل سال جاری میلادی به اقتصاد جهانی ضربه زد و تقاضا برای نفت، به یک‌پنجم کاهش پیدا کرد و قیمت‌ها را کاهش داد. با اینکه پس از یک شوک ناگهانی، اندکی بهبود در قیمت نفت دیده می‌شود؛ ‌اما بازگشت به دوران پیش از کرونا، ‌برای نفت، بسیار بعید به نظر می‌رسد و تولیدکنندگان سوخت‌های فسیلی، برای باقی ماندن در بازار باید با آسیب‌پذیری خود مقابله کنند. چنانکه غول نفتی «اکسون‌موبیل» برای اولین‌بار از سال 1928 از شاخص میانگین صنعتی بازار جهانی «داو جونز»  خارج شده است و شرکت‌های ملی نفت، مانند شرکت ملی نفت عربستان سعودی، برای به تعادل رساندن بودجه خود به نفت 70 تا 80 دلاری نیاز دارند؛ ‌حال آنکه امروز قیمت نفت به زور به 40 دلار در هر بشکه می‌رسد.  رکوردهای کاهشی قیمت نفت، پیش از این هم وجود داشته، اما این یکی متفاوت است و همزمان با ریزش قیمت‌ها، ‌اقبال مردم و دولتمردان به سمت انرژی پاک افزایش یافته است. سهام شرکت‌های عرضه‌کننده انرژی پاک، 45 درصد در بازارهای جهانی رشد کرده و با نرخ بهره نزدیک به صفر، سیاستمداران از طرح‌های زیرساختی «سبز» حمایت می‌کنند. چنانکه «جو بایدن» نامزد دموکرات انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا وعده داده که 2هزار میلیارد دلار صرف «کربن‌زدایی» از اقتصاد امریکا کند و اتحادیه اروپا، 30 درصد از بودجه 800 میلیارد دلاری برای مقابله با کووید19 را برای جلوگیری از تغییرات اقلیمی اختصاص داده است. اقتصاد انرژی در قرن 21 وعده می‌دهد که بهتر از «عصر نفتی» قرن بیستم باشد. به سلامتی مردم بیشتر توجه کند، از نظر سیاسی با ثبات بیشتری همراه باشد و از نظر اقتصادی نیز با دگرگونی بالاتری همراه باشد. هر چند این تغییر جهت اقتصاد انرژی، اگر انسجام کافی نداشته باشد، می‌تواند به بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی در کشورهای با اقتصاد وابسته به نفت بینجامد.