رشد اقتصادی بدون نفت

بانک مرکزی گزارش حساب‌های ملی در 6 ماه اول سال 1399 را منتشر کرده است. بر اساس این گزارش اقتصاد کشور در 6 ماه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱.۳ درصد رشد داشته است. در حالی که این رقم برای مدت مشابه در سال 1398، منهای 10 درصد بود که رقم خیلی بدی محسوب می‌شد. مقامات رسمی از انتشار این گزارش استقبال کرده‌ و آن را نشانه خارج شدن از رکود دانسته‌اند. این برداشت از یک دیدگاه درست است. در هر حال رشد منفی اقتصادی به پایان رسیده و وارد مرحله رشد مثبت شده‌ایم. در حالی که از دیدگاه دیگر مساله قدری متفاوت است.  اولین نکته اینکه گزارش مرکز آمار درباره رشد اقتصادی کشور در این 6 ماه به طرز معناداری متفاوت از گزارش بانک مرکزی است و آنها نتیجه رشد را منفی در آورده‌اند و حدود 3 درصد تفاوت در برآورد رشد اقتصادی میان این دو نهاد قدری عجیب است. البته قصد تخطئه یا تایید هیچ کدام را ندارم چون هر دو نهاد در ارایه آمار معتبر کوشا هستند و این تفاوت نشان‌دهنده استقلال نسبی آنها در تولید آمار است. شاید یک علت این تفاوت ناشی از وضعیت عمومی و به ‌شدت ناپایدار متغیرهای اقتصادی و قیمت ارز باشد که محاسبات را با خطای بیشتری همراه می‌کند. با این حال هر دو گزارش در ظاهر حکایت از بهبود روند اقتصادی نسبت به سال 1398 دارد.  بنا بر این و از آنجا که کاهش رشد اقتصادی ناشی از کاهش شدید درآمدهای نفتی بوده‌ است، اگر صادرات نفت در هر لحظه‌ای به وضع سابق برگردد، رشد اقتصادی روند صعودی خود را باز خواهد یافت و از حالا دولت بعدی می‌تواند خود را در عرصه رشد تولید موفق معرفی کند! نکته مهم این است که اگر تاثیر نفت را کنار بگذاریم در این صورت نیز حتی رشد اقتصادی سال 1398 هم مثبت خواهد شد، ولی نکته این است که رقم رشد اقتصادی بدون نفت در حدی نیست که حتی بتواند رشد جمعیت را جبران کند چه رسد به اینکه بخواهد عقب‌ماندگی‌های شدید سال‌های گذشته را پوشش دهد. در همین دو سال گذشته، حدود 12 درصد از درآمد ملی کشور کم شده است و با رشد اقتصادی سالانه یک یا دو درصد نمی‌توان وضعیت را حل کرد.  نکته بعدی که جای امیدواری است، مقاومت اقتصاد ایران در برابر تحریم‌هاست. تحریم‌های بسیار سختی که به ایران تحمیل شده بود.