۱- مادرم نمیتوانستند و نمیتوانند که روزه بگیرند، رمضان که میآید، با تمام توشه و توان خود، سفرههایی برپا میکنند و روزهداران غریب و آشنا و همسایه و فامیل و حتی رهگذر را بر سر این خوان مینشانند. اعتقاد دارند که برکت این سفرههای رمضانی را شمارش نمیتوان کرد. این رسم در سالهایی که من در خانه پدر و مادرم زندگی میکردم با شدت بیشتری برقرار بود. هر افطار تمام دوستانم که روزهدار بودند در خانه ما جمع میشدند و مادرم از خوشحالی این سفرهداری ویژه به شوق میآمدند و شکر نعمت میزبانی روزهداران میکردند. این شیوه در بسیاری از خانههای ایرانی برقرار بود. سفرههایی ساده اما با مهر و خورندگانی فراوان. امروز هم اطعام روزهداران و ضیافتهای افطار برقرار هستند - تا پیش از کرونا برقرار بودند - با این تفاوت که در بسیاری از این سفرهها، تجمل و اسراف قاعده معمول شده بودند.
۲- ماه مبارک رمضان با بخشیدن و بخشیده شدن پیوند دارد. وقت خوبی است که آدمی از آنچه دارد به دیگران ببخشد، چنانکه خداوند متعال وعده فرمودهاند که در این ایام گنهکاران پشیمان را میبخشد. این رمضان با رمضانهای دیگر - شاید در طول چندین قرن گذشته، به کل متفاوت است. دیگر نمیشود سفرههای افطار بر پا کرد و از صائمین غریبه و آشنا درخواست کرد که بر سر آن بنشینند. این وضع در بسیاری از کشورهای اسلامی برقرار است. از این حیث این رمضان «چیزی» کم دارد. رمضان ضیافت و شادی بزرگی است، وقت تقسیم رحمت الهی است که نماد آن در سفرههای رمضانی متجلی میشود.
۳- رمضان در کشورهای عربی چنانکه در بعضی از آنها دیدهام با شکوه و وجدی خاص برپا میشود. مردم از هفته پیش از آغاز ماه مبارک، تدارک میکنند. متمولین و خیرین جلوی در خانههایشان به رسم اعراب قدیم، خیمههایی برای اطعام برپا میکنند. ورود به این خیمهها هیچ ترتیب و آدابی ندارد. همین که اشتهایی باشد در باز است. در سفره وزیر و افسر و کارگر پاکستانی و هندی و فیلیپینی دور هم نشستهاند و افطار خود را باز میکنند. حتی برای وعده سحر کسانی که بر سر این سفرهها مینشینند، میوه و