اندیشه‌ورزی یا مقاله‌محوری؟

در گفت‌وگوی صاحب این قلم با مجری خانه اندیشمندان علوم انسانی در باب «تجربه زیسته» مورخ 27 مردادماه 1399، مطالبی مطرح شد مبنی بر اینکه چرا به جای اندیشه‌ورزی، مقاله‌محوری تشویق می‌شود؛ فردی به عنوان هیات علمی دانشگاه، در هر سه و نیم روز یک مقاله نوشته و هزار و 249 مقاله به چاپ رسانیده و هیات علمی دیگری، هر 2.25 روز یک مقاله چاپ کرده در حالی که همیشه دارای پست اجرایی نیز بوده است؛ باید سوال کرد که این مقالات کدام مشکل جامعه را حل کرده است؟ چرا تیراژ کتاب‌های علمی به 50 جلد رسیده است و فروش کتاب جز از طریق سازمان‌های دولتی و خرید متولیان کنفرانس برای اهدا به مدعوین خود، رونقی ندارد؟ بعد از این گفت‌وگو، در مطبوعات جغرافیایی ایران مسائل مختلفی مطرح شد. گروهی این‌گونه ابراز عقیده کردند که تحقیقات انجام شده با رویکرد کیفی فاقد اعتبار است و گروهی دیگر، تحقیقات با رویکرد کمی و استفاده از روش‌های آماری را فاقد توان بیان واقعیت‌های جغرافیایی و اجتماعی معرفی کردند. در همین مطبوعات، در تاریخ سه‌شنبه 18شهریور، کاریکاتوری منتشر شد با این مضمون: «خونه‌دار و بچه‌دار، ظرف و زنبیل بردار و بیا، سوا کن جداکن، پایان‌نامه نوبری، دکترا کیلویی400 تومن، ارشد کیلویی 300 تومن».  واقعیت آن است که نظام دانشگاهی ایران نمی‌تواند و نبایداز این وضعیت بی‌اعتنا بگذرد. طی سه دهه گذشته، اندازه شاغلان باسواد در ایران بیش از 5 برابر شده و سهم بی‌سوادهای شاغل به کمتر از یک‌پنجم کل شاغلان تنزل یافته؛ در همین دوره، جمعیت دانش‌آموخته ایران بیش از 72 برابر شده ولی همزمان، در همین دوره، کشور با بی‌سابقه‌ترین سقوط بهره‌وری کل عوامل تولید روبه‌رو بوده است. در برنامه ششم، پیش‌بینی شده بود که باید نرخ رشد اقتصادی هر سال، 8درصد باشد ولی رشد اقتصادی در سال 1398، به منفی 7درصد رسید یعنی 15 درصد مشکل داشته؛ سرمایه‌گذاری با رشد منفی 3.4 درصد روبه‌رو بوده است؛ رشد سالانه بهره‌وری باید 2.8 درصد می‌شد که محقق نشد؛ تورم کاهش نیافت و صادرات کشور رشد نداشت. بر اساس گزارش بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، اگر شاخص بهره‌وری نیروی کار ایران در سال 1390برابر