در ترازوی عدالت

موضوع محوری کتاب آیشمن در اورشلیم محاکمه آدولف آیشمن، در دادگاهی ویژه است که بر مبنای قانون محاکمه نازی‌ها و همد‌ستان آنان(مصوب 1950کنست) تشکیل شده بود. نفس اینکه موضوع کتابی درباره محکمه و محاکمه باشد، کافی است تا حقوق و مسائل حقوقی در بررسی آن پررنگ باشد اما محاکمه آیشمن محاکمه‌ای عادی نبود. او شهروندی آلمانی بوده که در خدمتگزاری به رژیم نازی در سرتاسر سرزمین‌های اشغالی کشورهای اروپا در شکنجه و ریشه‌کن‌سازی یهودیان دست داشته، با هویتی جعلی به آرژانتین پناه برده است، آنجا ماموران موساد او را ربوده و غیررسمی از کشور خارجش کرده‌اند و بابت اعمالش در دوران حکومت نازی‌ها محاکمه می‌شود، حکومتی که برخی مقاماتش بابت اعمالشان در دستگاه‌ها و سازمان‌های آن نزد دادگاه نورنبرگ محاکمه شده بودند.    آرنت در جای‌جای کتابش به مسائل حقوقی پیرامون محاکمه آیشمن پرداخته به خصوص در فصل آخر کتاب با عنوان سخن پایانی. دغدغه آرنت اجرای عدالت است. مایل است عدالت حتی‌المقدور در چارچوب موازین حقوقی و به ‌دور از اغراض و مقاصد سیاسی اجرا شود اما از اینکه بحث‌های تکنیکی حقوقی در قبال هدف غایی محاکمه کیفری که همان اجرای عدالت است چنان پررنگ شود که دادگاه از اجرای عدالت باز ماند، آشکار و پنهان شکوه می‌کند. در عین حال او نمی‌خواهد عرصه محکمه محل قضاوت تاریخی شود و از اینکه محاکمه تبدیل به نمایش یا محل خودنمایی و خودستایی دادستان یا مقامات سیاسی شود هم بیزار است. ناگفته پیداست آنچه آرنت می‌خواهد عملا نشدنی است. آرنت گاه در کسوت حقوقدانی مبرز رخ می‌نمایاند که جزییات دادرسی منصفانه برایش از دغدغه‌های فیلسوفانه کشف حقیقت و اجرای عدالت فارغ از قید و بندهای حقوقی مهم‌تر است و گاه به حقوقدانان می‌تازد که زیاد در بند موازین مانده‌اند. به ‌نظر می‌رسد آرنت در مجموع نگاه فلسفی، تحلیل حقوق و برداشت تاریخی را کاملا درهم آمیخته و بعضا بدون اینکه خواننده در نگاه اول متوجه تغییر حوزه بحث شود از یک حوزه به حوزه دیگر پرش می‌کند.  بدین منوال او گاهی از منظر آبجکتیو به سوابق قضایی موجود نگاه و آنها را تحلیل می‌کند و گاهی ماهیت اتهامات و سوابق موجود را از منظر تاریخی،