سرگذشت یک انقلابی

روبسپیر چهره‌ای دوگانه دارد. او تنها کسی است که هم شهید انقلاب فرانسه شناخته می‌شود و هم چهره‌ای منفی در انقلاب به شمار می‌رود. این نکته‌ای است که پیتر مک‌فی در کتاب «روبسپیر: سرگذشت یک انقلابی» به آن اشاره کرده است. کتاب نشان می‌دهد که از میان قهرمانان خوشنام و بدنام و میانه‌حال دوره‌ پرآشوب انقلاب فرانسه، روبسپیر تنها کسی ا‌ست که هم شهید و هم دُژخیم انقلاب و رهبر «فسادناپذیر» آن نام داشت و چندی بعد به آماج نفرت خرد و کلان جامعه‌ای بدل شد که در خیال خود آن را سخت عزیز می‌داشت.