دانشگاه؛ میان دوگانه سکوت و مطالبه‌گری

به گزارش گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، در پیامی به مناسبت فرارسیدن ۱۶ آذرماه، علی بابازاده، فعال رسانه و دانشجوی مقطع کارشناسی‌ارشد، در یادداشتی به تحلیل وضعیت امروز دانشگاه و دوگانه «سکوت و مطالبه‌گری» پرداخت.

شانزدهم آذر امسال در حالی فرا رسید که دانشگاه‌ها در مفومی چندلایه از تغییر قرار گرفته است؛ تغییری که نه تماماً محصول تحولات سیاسی و اقتصادی بیرون از دانشگاه است و نه صرفاً نتیجه دگرگونی‌های نسلی درون آن. امروز دانشگاه در نقطه‌ای ایستاده که «نظام انتظارات» میان دانشجو و ساختار رسمی، دستخوش تغییر جدی شده است؛ فاصله‌ای که خود را در شیوه مواجهه دانشجویان با مسائل نشان می‌دهد: کمتر هیجان‌زده، کمتر ایدئولوژیک و البته بیشتر مسئله‌محور است.

دانشجوی امروز برخلاف نسل‌های پیشین، به‌جای تکیه بر شعار‌های کلان سیاسی، پرسش‌های مشخص‌تری طرح می‌کند؛ پرسش‌هایی درباره آینده شغلی، کیفیت واقعی آموزش، عدالت آموزشی، شفافیت در تصمیم‌گیری، امنیت روانی و اجتماعی، و امکان مشارکت در اداره امور دانشگاه. همین واقعیت، سبک مطالبه‌گری را نیز تغییر داده است. دانشجو مطالبه می‌کند، اما با زبانی که با الگوی ذهنی سیاست‌گذاران از «فعالیت دانشجویی» متفاوت است؛ زبانی کمتر جنجالی و بیشتر مبتنی بر واقعیت‌های زندگی روزمره است.

در مقابل، ساختار دانشگاه همچنان درگیر انبوهی از مشکلات نهادی، مالی و اداری است؛ مشکلاتی که نه تنها توان پاسخ‌گویی به نیاز‌های جدید دانشجویان را محدود کرده، بلکه گاه به کاهش اعتماد متقابل انجامیده است. دانشگاهی که باید میدان گفت‌وگوی آزاد باشد، امروز بیشتر محل احتیاط و حساب‌گری است. همین احتیاط دوطرفه «دوگانه سکوت و مطالبه‌گری» را شکل داده است: دانشجو می‌خواهد بگوید، اما نمی‌داند چقدر شنیده می‌شود؛ مدیریت می‌خواهد بشنود، اما نمی‌داند چگونه باید پاسخ دهد.

روز دانشجو در چنین فضایی، فقط یادآور یک واقعه تاریخی نیست؛ هشداری است درباره شکافی که اگر ترمیم نشود، دانشگاه را از نقش واقعی‌اش دور می‌کند. دانشگاه باید نه تنها محل تربیت نیروی کار، بلکه مرکز تولید اندیشه، مهارت و نقد باشد. احیای اعتماد، تقویت استقلال دانشگاه و شنیدن صدای دانشجویان بدون پیش‌داوری، نخستین گام‌های ضروری در این مسیر است.
۱۶ آذر امسال فرصتی است برای بازاندیشی؛ فرصتی برای اینکه دوباره بپرسیم: «دانشگاه امروز چه می‌خواهد؟» و مهم‌تر از آن: «چه کسی قرار است این خواستن را جدی بگیرد؟»