عصر جعلیات هوشمند؛ چگونه با تهدید استفاده از AI در تولید اخبار جعلی مقابله کنیم؟
در تعطیلات نوروز خبر خیره‌کننده‌ای منتشر شد از شهر و سازه‌ای بزرگ زیر اهرام مصر. در همان خبر اول، گفته شده بود که هنوز پژوهشگران مستقل این یافته را تایید نکرده‌اند، ولی فیلم‌ها، کلیپ‌ها و گرافیک‌هایی منتشر شد که نشان می‌داد پژوهشگران با لباس‌های مخصوص دارند در آن شهر (که احتمالاً شهر نیست و منبع تولید انرژی باستانی است!) گشت می‌زنند. دقت کنید؛ این خبر جعلی است.
یعنی در حالی که حتی در خبرها آمده بود که این ادعا نادرست است، ولی شبکه‌های اجتماعی چنان مورد حمله‌ی کلیپ‌های جذاب و جعلی قرار گرفت که مدتی طول کشید تا دوباره تاکید شود این ادعا جعلی است.
همچنین طی هفته‌های اخیر انتشار یک ویدئوی جعلی و دلخراش از زلزله‌ی میانمار در فضای مجازی، میلیون‌ها نفر را در بهت و نگرانی فرو برد. این ویدئو ساخته شده با هوش مصنوعی، در حالی دست به دست می‌شد که هزاران نفر در اثر زلزله واقعی جان خود را از دست داده بودند. همزمان، در ایالات متحده، استعفای یک مقام ارشد سازمان غذا و دارو به دلیل گسترش اطلاعات نادرست در مورد واکسن‌ها توسط چهره‌های شناخته شده، بار دیگر بر اهمیت مبارزه با اخبار جعلی تاکید کرد
تابستان پارسال هم انتشار تصاویر جعلی برهنه دانش‌آموزان اسپانیایی و کره‌ای بحث‌های زیادی را بر سر زبان‌ها انداخت. این در حالی است که ابزارهای هوشمند فقط کارهای مفید و مثبت را بسادگی، سرعت و دقت انجام نمی‌دهند و متاسفانه ساخت محتواهای مخرب نیست بسیار ساده شده است و همین موضوع این تهدید‌ها جدی‌تر می‌کند. به ویژه اینکه تجربه نشان داده تا اتفاق بدی در این زمینه نیفتد ما حتی به آن توجه نمی‌کنیم.
واقعیت تلخ این است که در حال حاضر، بخش عمده‌ای از محتوای جعلی منتشرشده در فضای مجازی، محتوای پورنوگرافیک است. بخش عمده‌ی این عکس‌ها نیز شامل عکس صورت زنانی است که حتی از این اتفاق بی‌خبرند و به طبع رضایت هم ندارند. سرقت هویت و استفاده از چهره افراد در محتوای غیراخلاقی، خشونت‌آمیز یا تحقیرآمیز، به ویژه برای زنان، می‌تواند آسیب‌های روانی عمیق و ماندگاری به همراه داشته باشد. با پیشرفت فناوری‌های تولید ویدئوی جعلی، این تهدید ابعاد نوینی به خود می‌گیرد و ویدئوهای ساختگی از لحظات خصوصی افراد می‌تواند به عنوان «مدرکی» غیرقابل انکار در اختیار انتقام‌جوها، اَخّاذها و سودجوها قرار بگیرد.
هوش مصنوعی و دگرگونی چهره اطلاعات
توانایی هوش مصنوعی در تولید محتوای متنی، تصویری، صوتی و ویدئویی با کیفیتی فریبنده، مرز بین واقعیت و خیال را به طور خطرناکی باریک کرده است. ویدئوی جعلی زلزله میانمار نمونه‌ای بارز از این توانایی است که نشان می‌دهد چگونه می‌توان از این فناوری برای ایجاد وحشت و سردرگمی در مواقع بحرانی سوءاستفاده کرد. این نوع اطلاعات نادرست، نه تنها می‌تواند واکنش‌های امدادی را مختل کند، بلکه اعتماد عمومی به منابع خبری معتبر را نیز تضعیف می‌کند.
موضوع واکسن‌ها نیز مثال دیگری از تاثیر مخرب اطلاعات نادرست است. استعفای مقام سازمان غذا و دارو در آمریکا نشان می‌دهد که چگونه چهره‌های به ظاهر موجه می‌توانند با انتشار اطلاعات نادرست، سلامت عمومی را به خطر بیندازند. در این میان، هوش مصنوعی می‌تواند با تولید محتوای جذاب و باورپذیر، مانند ویدئوهای ساختگی از عوارض واکسن یا اظهارات جعلی متخصصان، به گسترش این اطلاعات نادرست دامن بزند و اعتماد عمومی به علم و نهادهای بهداشتی را کاهش دهد.
بحث دیگر این است که محتوایی جعلی تولید شده با هوش مصنوعی همچنان تهدیدی است برای فرآیندهای دموکراتیک جهان و در سال‌های پیش رو می‌تواند ابعاد جدیدی به خود بگیرد. تصور کنید در آستانه یک انتخابات مهم، ویدئویی جعلی از یک نامزد منتشر شود که در آن سخنانی نژادپرستانه یا خشونت‌آمیز بیان می‌کند. با توجه به کیفیت بالای این ویدئوها، تشخیص جعلی بودنش برای بسیاری از افراد دشوار است و این می‌تواند بر آرای مردم تاثیر زیادی بگذارد.
علاوه بر ویدئو، فایل‌های صوتی جعلی نیز می‌توانند ابزاری قدرتمند برای انتشار اطلاعات نادرست باشند. تقلید صدای سیاستمداران با استفاده از هوش مصنوعی به سادگی امکان‌پذیر شده است و می‌توان از این طریق پیام‌های جعلی را به طرفداران آنان ارسال کرده و گمراه‌شان کرد.
وظایف و مسئولیت‌های روزنامه‌نگار در عصر جعلیات هوشمند
باید اعتراف کنیم که کار خیلی سختی در پیش است. چون امروز این امکان وجود دارد که از زوایای مختلف به یک ماجرا نگاه کنیم و یک‌سونگری‌های روایی نیز کم و بیش کمرنگ می‌شود اما همزمان ساخت و توزیع اطلاعات جعلی نیز از هر زمانی ساده‌تر و سریع‌تر است و اگر روزنامه‌نگاران دنیا می‌خواهند همچنان این شغل را حفظ کنند، باید از همین ابزار استفاده کنند برای محافظت از جامعه برابر جعلیاتی که نمی‌توانیم جلو ساخت آن را بگیریم. از این رو، می‌بایست مهارت‌هایی را در میان خود و مخاطبان رسانه ارتقا دهیم.
در ادامه برخی از این مهارت‌ها را مرور می‌کنیم:
توسعه مهارت‌های تشخیص اطلاعات جعلی
بحث‌های مرتبط با «سواد رسانه‌ای» و «سواد هوش مصنوعی» در اینجا خیلی مهم‌اند. باید با روش‌های نوین و ابزارهای تشخیص اطلاعات جعلی آشنا شویم. این شامل استفاده از نرم‌افزارهای تشخیص دستکاری تصاویر و ویدئوها، بررسی فراداده‌ها و تحلیل دقیق محتوای منتشرشده می‌شود.
همکاری با متخصصان هوش مصنوعی و راستی‌آزمایی
همچنین روزنامه‌نگاران می‌بایست در تشخیص و افشای اطلاعات جعلی با متخصصان حوزه هوش مصنوعی و سازمان‌های راستی‌آزمایی همکاری کنند. شبیه سازوکار روزنامه‌نگاری داده (Data Journalism) در اینجا هم می‌بایست از متخصصان برنامه‌نویسی و گرافیست‌ها کمک بگیریم. اما خبر خوب این است که امروزه با پیشرفت‌هایی در زمینه‌ی دستیاران هوشمند و همچنین سهولت کار کدنویسی، این وظایف را خود روزنامه‌نگار می‌تواند سریع‌تر و دقیق‌تر انجام دهد.
آموزش و آگاهی‌بخشی به مخاطبان
پس از اینکه خود روزنامه‌نگاران این تکنیک‌ها و نکته‌ها را کم و بیش آموختند، باید از تمام ظرفیت‌های رسانه‌ای خود برای آموزش و آگاهی‌بخشی به مخاطبان‌شان استفاده و دربار‌ه‌ی خطرات تولید اطلاعات جعلی با هوش مصنوعی، محتواهای جذاب تولید کنند. برای نمونه، انتشار مقاله‌های آموزشی، گزارش‌های تحلیلی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی می‌تواند به افزایش سواد رسانه‌ای جامعه کمک کند.
تمرکز بر روزنامه‌نگاری تحقیقی
اکنون بهترین زمان برای روزنامه‌نگاران تحقیقی است و زمان ورود موثرتر به میدان ماجراهاست. در واقع کارهای روزمره (کارهایی مثل جست‌وجو، پیاده‌سازی فایل صوتی، تولید مطلب، تنظیم خبر، ویراستاری و انتشار) را ماشین انجام می‌دهد و اکنون وقت بیشتری هست برای پیگیری‌های عمیق و دقیق سوژه‌های خبری. یکی از مهمترین وظایف روزنامه‌نگاران این است که از خود ابزارهای هوش مصنوعی برای افشای شبکه‌های سازمان‌یافته‌ی انتشار اخبار جعلی استفاده کنند. به طبع، پیرو شعار معروف روزنامه‌نگاری تحقیقی که می‌گوید: «رَدِ پول را دنبال کن!» وظیفه‌ی روزنامه‌نگار هم در اینجا شناسایی و افشای انگیزه‌ها و اهداف پشت پرده این کارها، برای عموم است.
حمایت از قوانین و مقررات سختگیرانه
می‌بایست از اهرم‌های قانونی هم کمک بگیریم و در اینجا نقش انجمن‌های صنفی روزنامه‌نگاران اهمیت زیادی دارد. روزنامه‌نگاران می‌توانند با حمایت از وضع قوانین و مقررات سختگیرانه برای مقابله با تولید و انتشار اطلاعات جعلی ساخته شده با هوش مصنوعی، زمینه‌ای را فراهم کنند برای ایجاد فضای اطلاعاتی سالم‌تر در روزنامه‌نگاری ایران. متاسفانه هنوز آن طور که باید و شاید این موضوع در روزنامه‌نگاری ایران اهمیت پیدا نکرده و به نظر می‌رسد باید اتفاق بدی در این حوزه بیفتد تا مسئولان توجه‌شان به آن جلب شود.
توسعه استانداردهای اخلاقی
اما هیچ کدام از برنامه‌های مرتبط با مقررات‌گذاری نمی‌تواند به اندازه خودتنظیم‌گری موثر باشد. در واقع، تدوین و ترویج استانداردهای اخلاقی جدید برای تولید و انتشار محتوا در عصر هوش مصنوعی اهمیت زیادی دارد. برای نمونه باید در مطالب خود ذکر کنیم که تا چه میزان از هوش مصنوعی کمک گرفته‌ایم و کدام بخش‌های مطلب را هوش مصنوعی نوشته است. به این ترتیب می‌توانیم اعتماد مخاطبان به رسانه را کم و بیش حفظ کنیم.
سال کاری ۱۴۰۴ با چالش‌های جدیدی در عرصه اطلاعات و تولید و توزیع محتوا همراه است. هوش مصنوعی با همه‌ی خوبی‌هایی که دارد می‌تواند در زمینه‌ی تولید و انتشار اطلاعات نادرست نیز بسیار قدرتمند باشد و اعتماد عمومی به رسانه‌ها را خدشه‌دار کند.
در این وضعیت اگر رویکرد ما کارشناسان و روزنامه‌نگارها فعال و مسئولانه نباشد، در عمل این شغل را از دست می‌دهیم. چون اخبار جعلی بیش از همیشه اعتبار محتوای رسانه‌ها را تهدید می‌کند. پس مهارت‌های نوین این حوزه را بیاموزیم، قواعد جدید تدوین و با متخصصان فنی همکاری کنیم تا آبرو و اعتبار شغل روزنامه‌نگاری را بتوانیم حفظ کنیم.
منبع: خبرآنلاین
