فاجعه یی که فراموش می شود

سربازی که این روزها در بیمارستان الزهرای اصفهان بستری است, دیگر هیچ گاه نخواهد دید شاید این جمله نامهربانانه یی باشد ولی او دیگر شاهد هیچ زشتی یی از فوتبال نخواهد بود فوتبال ما, فوتبال ایران این فوتبال که معلول مستقیم اتفاقات اجتماعی است

سربازی که این روزها در بیمارستان الزهرای اصفهان بستری است، دیگر هیچ گاه نخواهد دید. شاید این جمله نامهربانانه یی باشد ولی او دیگر شاهد هیچ زشتی یی از فوتبال نخواهد بود. فوتبال ما، فوتبال ایران. این فوتبال که معلول مستقیم اتفاقات اجتماعی است.

سال هاست که تنها چاره ما برای معضل سکوها به محرومیت و جریمه باشگاه ها محدود شده است. برگزاری سمینارهایی با موضوع مسائل فرهنگی در استادیوم ها در عمل هیچ فایده یی نداشته است. سال هاست این همایش ها برگزار می شود و نتیجه اش بحث های تئوریک و تبادل آرا در این مورد بوده و هیچ نتیجه یی نداشته است.

۱) شاید معضل اول این باشد که چرا فکر می کنیم می توانیم محیط ورزشگاه را درست کنیم؟ از ورزشگاه چه انتظاری داریم؟ آیا باید مثل سالن سینما باشد؟ در هیچ کجای دنیا ورزشگاه در این تعریف نمی گنجد. در تمام دنیا، ورزشگاه محل تخلیه احساسات و هیجانات تماشاگران است. چه کسی تعریف کرده است که هیجان تماشاگر ایرانی چیست و چگونه تخلیه می شود؟ آیا تماشاگران انگلیسی، ایتالیایی، برزیلی یا فرانسوی یکسان هستند؟ آیا تمام آنها به یک اندازه شور و هیجان دارند؟ فاجعه کشته شدن پلیس در ایتالیا و برگزاری بازی ها بدون تماشاگر آیا در کشوری مثل فرانسه اتفاق می افتد؟ ایراد اول از متولیان فرهنگی ورزش کشور است که نمی دانند هیجان تماشاگر ایرانی چیست. سوال اصلی در این مرحله این است که آیا کسی اعتقاد دارد هیجانی در ورزشگاه وجود دارد که در سطح شهر کمتر دیده می شود یا نه؟

۲) معضل دوم اینجاست که عده یی فضای ورزشگاه را یک جامعه مجرد بدون ارتباط با فضای خارج از آن می دانند. آیا فردی که با پرتاب نارنجک چنین فاجعه یی به بار می آورد در سطح جامعه انسان عادی فرض می شود؟ آیا می توان گفت که او خارج از استادیوم یک انسان اندیشمند است و در استادیوم به یک هولیگان تبدیل می شود؟ قطعاً این گونه نیست. این معضل فرهنگی کل است که بر اجزایش تاثیرگذار است. ایراد بزرگ سمینارهای فرهنگ ورزش این بوده و هست که می خواهند یک تماشاگر وقتی به ورزشگاه می رود (با هر معضل فرهنگی که خارج از ورزشگاه با آن دست به گریبان است) یک انسان وارسته باشد. این اتفاق رخ نخواهد داد. این افراد جامعه هستند که ساعاتی به ورزشگاه می روند نه تماشاگرانی که برای دقایقی به جامعه می روند، اگر روزی بدون ناسزاگویی در سطح شهر را تجربه کردیم، می توانیم امیدوار باشیم که در ورزشگاهمان هم سطح بد فرهنگی کاهش پیدا کند.

۳) اصول حرفه یی در موارد انضباطی به دقت رعایت می شود ولی در دیگر موارد خیر. سوال این است که باشگاه سپاهان تا چه حد روی تماشاگرانش تسلط و کنترل دارد؟ آیا برای او صندلی مخصوصی تدارک دیده شده است؟ آیا اصلاً قابل شناسایی است؟ وقتی باشگاه سپاهان خود از این وضعیت نابسامان رنج می برد، چگونه می توان انتظار داشت که بتواند تمامی تماشاگران ناشناسش را کنترل کند؟ وقتی می توان از باشگاه در کنترل تماشاگرانش انتظار داشت که باشگاه هم بتواند بر تمامی مواردی که میان خود و تماشاگرانش جاری است تسلط داشته باشد. باشگاه سپاهان از ۵۰۰ تومانی (که خود این رقم جای بحث دارد) که تماشاگر می دهد چقدر سهم دارد؟ تا چه اندازه می تواند در یک بازی از حمایت او منتفع شود؟ خود باشگاه از ترس همین تماشاگر است که سعی می کند اشتباهاتش پنهان بماند. باشگاه سپاهان یا هر باشگاه دیگر لیگ برتری حتماً ضعف هایی پیرامون هدایت تماشاگرانشان دارند اما واقعیت این است که باشگاه ها خود متضرر این آشفتگی فرهنگی اند که بخش عمده یی از آن اصلاً در اختیارشان نیست.

۴) فوتبال ایران بیش از آنکه به حرکت های قهری کمیته انضباطی نیاز داشته باشد، به بازبینی ابعاد این معضل احتیاج دارد.

نگاهی موشکافانه که در پی آن راه های خروج از این وضعیت اندیشیده شود. وقتی می توان جریمه یی برای این موارد در نظر گرفت که ابتدا فرهنگ سازی کرد؛ نه تنها در استادیوم. باید معضل فرهنگی جامعه را حل کرد، آنگاه ورزشگاه، خود به خود اصلاح می شود. ایرادی که باید فکری در موردش کرد ولی گویا با چند جریمه و سمینار و سخنرانی و مصاحبه و تهدید همه چیز دوباره و به صورت موقتی حل خواهد شد. فرهنگ ورزشگاه ها به «مسکن» نیاز ندارد، درمان قطعی می خواهد.

امیرحسین ناصری