غوغای جام جهانی نوزدهم

مهمترین واقعه سالی که گذشت و سال پیش رو

یکی از مهمترین وقایع سال روبه‌اتمام کامل شدن دور مقدماتی جام جهانی فوتبال ۲۰۱۰ و مشخص شدن سیمای تمامی ۳۲ تیم حاضر در مرحله نهایی و قرعه‌کشی این مرحله بود که آذرماه در کیپ تاون یکی از شهرهای آفریقای جنوبی، کشور برگزارکننده این مسابقات انجام شد و صعودکنندگان در گام نخست به ۸ گروه ۴ تیمی تقسیم شدند.حالا همه حاضران وظیفه خود را می‌دانند و رقبای خویش را می‌‌شناسند و به این شکل مهمترین اتفاق ورزشی سال پیش رو که برگزاری مرحله نهایی و چهره نشان دادن تیم فاتح جام است. از هم اینک در افق چشمک می‌زند و نظرها را بشدت به سوی خود می‌کشد. به واقع جام جهانی فوتبال مثل بازی‌های المپیک که همانند این جام هر چهار سال یک بار برپا می‌شود از چارچوب یک تورنمنت ورزشی صرف بسیار فراتر می‌رود و مثل عمده‌ترین وقایع اجتماعی و سیاسی بر کل دنیا تأثیر می‌گذارد و حتی ارشدترین مقام‌های سیاسی را نیز جذب خویش می‌کند و این یک حقیقت مسلم است که معمولاً در مدت یک ماهه برپایی ادوار نهایی جام‌های جهانی انگار بقیه امور جهان تعطیل است و همه به میدان‌های این جام چشم دارند تا ببینند تدارک‌ها و تلاش‌ها و البته «حکم تقدیر» کدام تیم را بر تارک فوتبال جهان می‌نشاند.

● قربانیان بزرگ

در سالی که پایان یافته است و آخرین ساعات آن سپری می‌شود، همانطور که قبلاً نوشتیم دور مقدماتی جام جهانی فوتبال نوزدهم در تمامی نقاط دنیا به پایان رسید و البته شگفتی‌ها هم کم نبود.

در اروپا که همیشه بیشترین سهمیه را به مرحله نهایی معرفی کرده و این بار نیز ۱۳ تیم را در آفریقای جنوبی حاضر خواهد داشت، امثال سوئد، چک، لهستان، روسیه، ترکیه، بلژیک، کرواسی، رومانی، اوکراین، ایرلند جنوبی، بلغارستان و اسکاتلند حذف شدند و در مرحله نهایی رؤیت نخواهند شد. در میان آنها شماری در گروه انتخابی خود حتی دوم نشدند و در نتیجه به پلی‌اف هم نرسیدند و بعضی مثل روسیه، اوکراین و ایرلند جنوبی به این مرحله رسیدند اما در پلی‌‌اف ناکام شدند که در میان آنها ایرلندی‌ها قربانیان بزرگی بودند که ناجوانمردانه کنار گذاشته شدند زیرا در بازی برگشت پلی‌اف با این که در وقت اضافی در پاریس ۰ـ۱ از فرانسه پیش بودند و می‌رفتند که با جبران شکست مشابه خود دردیدار رفت کار را به ضربات پنالتی بکشانند با خطای هند آشکار تیه‌ری‌آنری کاپیتان خروس‌ها گل مساوی را در دروازه خود دیدند و با همین گل حذف شدند و به هر جا روی آوردند و خواستار رسیدگی هر نهادی که شدند، جواب رد به آنها داده شد و نایب قهرمان دوره قبل با صعودی تأسف‌‌انگیز مجدداً راهی مرحله نهایی شد تا در آن جا خطر عدم همراهی هواداران فوتبال و هو شدن توسط آنها را متوجه خود ببیند.

● روابط سیاسی مخدوش شده

در امریکای جنوبی آرژانتین به سبب ضعف سرمربی معروفش دیه‌گو مارادونا در ساماندهی امور، کارش به روزها و ساعات آخر کشید تا سرانجام چهارمین (وآخرین) مجوز صعود مستقیم را بگیرد و به برزیل، شیلی و پاراگوئه بپیوندد که با آسانی بیشتر و رنج کمتر صاحب چنین مجوزی شده بودند. از آسیا، ایران و عربستان حذف شدند تا دو تا از «قدرت‌»های سنتی ۳ دهه اخیر فوتبال این قاره جای خالی شان در آفریقای جنوبی محسوس باشد اما کره جنوبی هفتمین صعود پیاپی خود را جشن گرفت و ژاپن هم که از سال ۱۹۹۸ به بعد غایب نبوده است، بار سفر به آفریقا را هم خواهد بست و استرالیا که اصولاً برای سهولت کار صعود ۴ سالی است از اقیانوسیه بهAFC نقل‌مکان کرده نیز با اقتدار و به عنوان سرگروه دسته خود صعود کرد. در آفریقا، مثل ادوار اخیر جام‌های جهانی ۵ تیم به مرحله نهایی راه یافتند که با احتساب کشور میزبان (آفریقای جنوبی) که از قبل مجوز صعود را در جیب داشت، شمار نماینده‌های این قاره برای اولین بار به عدد ۶ رسید.

در این میان جنجالی‌ترین صعود را الجزایر داشت زیرا موفقیت‌اش به بهای حذف مصر فاتح هر ۳ دوره آخر جام ملت‌های آفریقا تمام و در پی دیدارهایی بسیار پرتنش حاصل شد که حتی روابط سیاسی این دو کشور شمال قاره را بشدت تیره کرد. در دیدار برگشت دو تیم که مصر نیاز داشت الجزایر را با اختلاف حداقل دو گل شکست بدهد تا حذف نشود و کار را به مسابقه‌ای تکراری بکشاند، در بدو ورود الجزایری‌ها به قاهره اتوبوس حامل بازیکنان تیم از سوی تماشاگران تیم رقیب سنگ‌باران و وحشت بر مسافران حاکم شد و با این حال مسابقه تا وقت تلف شده فقط با برتری ۰-۱ مصر پیش می‌رفت که در صورت حفظ این نتیجه مصری ها حذف می‌شدند.

در این لحظات سرانجام گل دوم مصری‌ها به دست آمد و استادیوم ملی قاهره منفجر شد. با این حال در مسابقه پلی‌اف در خاک بی‌طرف سودان و در حالی که تدابیر امنیتی به اوج خود رسیده بود الجزایر با یک گل استثنایی برنده شد و صعود کرد و مصری‌ها زانوی غم در بغل گرفتند. این که فقط قدری بیش از دو ماه بعد از آن واقعه مصری ها در جام ملت‌های آفریقا ۲۰۱۰ در خاک آنگولا آن ناکامی را به شدت تلافی کردند و در نیمه نهایی ۰-۴ بر الجزایر پیروز شدند و با شکست دادن تمام مدعیان دیگر سومین قهرمانی متوالی خود را تجربه و رکورد جدیدی را در زمینه تعدد قهرمانی‌های متوالی بر جای نهادند، نیز غم نرسیدن به مرحله پایانی مهمترین جشنواره فوتبال جهان را که به درست یا غلط از فتح جام ملت‌ها در قاره‌های مختلف هم اهمیت بیشتری یافته است، از ذهن مردان حسن شهاته نزدود.

● گروه بندی‌ها

با این حساب غوغای مرحله نهایی جام جهانی نوزدهم که در کمتر از ۳ ماه دیگر در شهرهای مختلف آفریقای جنوبی برگزار می‌شود در پیش است. در گام نخست ۳۲ تیم حاضر به ۸ گروه ۴ تیمی ذیل تقسیم شده‌اند و از هر گروه دو تیم نخست بالا خواهند رفت و از آن پس دیدارها به طور یک حذفی تا تعیین تیم قهرمان ادامه خواهد یافت:

▪ گروه اول: آفریقای جنوبی، مکزیک، اروگوئه و فرانسه

▪ گروه دوم: آرژانتین، کره‌جنوبی، نیجریه و یونان

▪ گروه سوم: انگلیس، امریکا، الجزایر و اسلوونی

▪ گروه چهارم: آلمان، استرالیا، غنا و صربستان

▪ گروه پنجم: هلند، ژاپن، کامرون و دانمارک

▪ گروه ششم: ایتالیا، نیوزیلند، پاراگوئه و اسلواکی

▪ گروه هفتم: برزیل، پرتغال، ساحل عاج و کره‌شمالی

▪ گروه هشتم: اسپانیا، هندوراس، شیلی و سوئیس

● ادغامی مناسب

شکی نیست که تیم‌های برزیل و اسپانیا مدعیان نخست فتح جام خواهند بود. اولی در جست‌وجوی ششمین قهرمانی‌اش در جام‌های جهانی با رویکرد به کارلوس دونگا از ۳ سال و ۹ ماه پیش انضباط و تاکتیک اروپایی را ضمیمه مهارت‌های ذاتی خود کرده و با کاکا، دیه‌گو، روبینیو، فابیانو، مایکون، دنی‌الوز، نیلمار، الانو و جولیو سزار از حالا تعدادی از بهترین‌های محتمل جام نوزدهم را در خورجین درخشان خود دارد. صعود راحت از مرحله مقدماتی به مرحله نهایی جام و با کسب رتبه اول در مسابقات ماراتن وار منطقه امریکای جنوبی که دو سال طول کشید و با قبول فقط دو باخت در ۱۸ بازی حاصل آمد و فتح جام کنفدراسیون‌ها در اوایل تابستان امسال که مثل سایر ادوار اخیر این مسابقات در کشور میزبان جام جهانی برگزار شد، نشان داد که برزیل برای انجام آن چه گفتیم و جبران آن چه در جام جهانی قبلی روی داد (حذف شدن بسیار غیرمنتظره به دست فرانسه در مرحله یکچهارم نهایی) آماده است.

● سرسازگاری

اسپانیا می‌تواند و باید رقیب اول برزیل در راه فتح این پیکارها شمرده شود. تیم ملی سرزمین گاوبازان در مرحله مقدماتی جام جهانی در گروه پنجم اروپا ۱۰ بازی برگزار کرد و هر ۱۰ تا را برد و در قبال ۲۸ گل زده ۵ بار بیشتر دروازه‌اش گشوده نشد. در این تیم خط میانی بسیار توپ سازی که برای رقبا هولناک است و ژاوی، اینی یستا و ژابی الونسو در آن توپ می‌زنند، جلب نظر می‌کند و برای زوج ویا و تورس در خط حمله گلزنی آسانترین کار است و بعد از نزول کلان بوفون اگر ایکر کاسیاس اسپانیایی را همپا با جولیو سزار برزیلی بهترین دروازه‌بان کنونی دنیا بنامیم برآورد اشتباهی نداشته‌ایم. قرعه‌کشی مرحله نخست جام هم با مردان ویسنته دل بوسکه سر سازگاری داشته و هندوراس، شیلی و سوئیس ظاهراً تیم‌هایی نیستند که مانع صعود قهرمان یورو۲۰۰۸ شوند. این تیم در ۳ سال و نیم اخیر فقط یک باخت داشته که همان ناکامی توأم با غافلگیری در برابر امریکا در نیمه نهایی جام کنفدراسیون‌های ۲۰۰۹ بوده است و حالا که با فتح جام ملت‌های اروپا به ۴۴ سال جام نبردن خود در سطح ملی پایان داده، لابد این توان را دارد که برای اولین بار در جام جهانی هم قهرمان شود. رقابتی که به رغم شرکت‌های مکرر در آن هیچ‌گاه حتی به فینال آن نیز نرسیده است.

«ایتالیا»ی همچنان مجهز به مارچلو لیپی، آلمان صاحب یک مربی واقعاً دانشمند همچون یواخیم لو، انگلیس مزین شده به نظم فابیو کاپه‌لویی و هلند که یک بار دیگر فوتبال شناور خود را جاری و سیال می‌بیند، در درجاتی پائین‌تر و با میزان و شدتی کمتر توان فتح جام جهانی را دارند اما چون اولین دوره جام جهانی در خاک آفریقا را در پیش داریم درخشش هر یک از ۶ نماینده این قاره یک احتمال قوی است هر چند قدرتمندترین آنها احتمالاً اولین ناکام در جمع‌شان خواهند بود زیرا ساحل عاج (تیم دیدیه دروگبا) در گروهی افتاده که برزیل و پرتغال سایر اعضای آن هستند.

● از دیروز تا امروز

قرعه‌کشی مرحله پایانی، به گونه‌ای تکرار تاریخ هم بوده است. آرژانتین که به خاطر مربیگری مخدوش و پرحاشیه دیه‌گو مارادونا به رغم در اختیار داشتن شماری از بهترین‌های فوتبال جهان نمی‌تواند از مدعیان جدی فتح جام شمرده شود در حالی با کره جنوبی و یونان همگروه شده که در جام‌های ۸۶ و ۹۴ ستیزهایی جالب با این حریفان داشته است و کره‌ای‌ها را در دیداری خشن که مارادونا در آن ضربات متعدد و به واقع کتک مفصلی از کره‌ای‌ها خورد ۱-۳ و یونان را در مسابقه‌ای که مارادونا در آن یک گل زد و یک گل ساخت ۰-۴ در هم کوبید. انگلیس در حالی در گروه سوم به مصاف امریکا خواهد رفت که ۶۰ سال پیش در همین مرحله در یکی از بزرگترین سرشکستگی‌های تاریخ فوتبالش ۰-۱ به امریکایی‌ها که چیز زیادی از فوتبال نمی‌دانستند باخت و ۶ دهه است که به طرز مذبوحانه‌ای می‌کوشد دلایلی علمی برای آن رویداد رو کند و نمی‌تواند.

فرانسه هم که در سطور قبلی وصف صعود توأم با تقلب آن را آوردیم، در مرحله نهایی در حالی با اروگوئه همگروه شده که در جام ۲۰۰۲ این حریف اهل امریکای جنوبی از جمله تیم‌هایی بود که به آبی‌ها نباخت تا فرانسه با قبول شکست در برابر سنگال پرونده‌اش در همان مرحله نخست و در شرایطی بسته شود که قهرمان دوره قبلی جام جهانی به شمار می‌آمد. آلمان از استرالیا همگروهی خود در جام ۲۰۱۰ خاطره‌ای خوش‌تر دارد. زیرا در سال۱۹۷۴ که با نام آلمان غربی در خاک خود دومین قهرمانی‌اش را تجربه کرد، این تیم اقیانوسیه‌ای از رقبای «هم‌گروهی» مرحله نخست‌اش بود که با شوت ۳۰متری پل برایتز مدافع چپ نفوذی وقت ژرمن‌ها از پای درآمد.

کره‌شمالی هم در گروه هفتم در حالی روبه‌روی پرتغال می‌ایستد که در جام ۱۹۶۶ در انگلیس نبردی تاریخی با همین تیم در یک چهارم نهایی داشت و در حالی که در مرحله گروهی ایتالیا را حذف کرده و توفان زرد لقب گرفته و ۰-۳ از پرتغال هم پیش افتاده بود، اسیر توفانی شدیدتر از خود در قالب و نام اوزه‌بیو یوزپلنگ موزامبیکی الاصل رقیب شد و ۳گل از این مهاجم افسانه ای بنفیکا خورد و بازی را در نهایت ۳-۵ باخت و امسال برای اولین بار بعد از آن واقعه به مرحله پایانی راه یافته است.

این به واقع خاطرات تلخ و شیرین است که زنده می‌شود. این حیات مجدد در تورنمنتی شکل می‌گیرد که هیچ مسابقه دیگری در سال جدید با آن برابری نخواهد کرد و ۲۱ خرداد تا ۲۰ تیر را که زمان برپایی آن است به ایامی خاص و خاطره برانگیز بدل خواهد کرد.