دیدم که جانم می رود

انسان برای نیل به مقصود روحانی و کمال معنوی و سیر به سوی مبدأ و میعادگاه خویش ابزاری لازم دارد تا با تمسک به آن بندهای تنیده به دور جان اسیر در غربت غربیه و چاه ظلمانی را گسسته به سوی جانان طیران نماید, این مفهوم و موضوع امری است که در سایر ادیان الهی نیز معمول بوده و مومنین به ادیان دیگر هم برای تطهیر روح از غبار نفس اعمال و ریاضاتی را مرعی می دارند و مرکبی برای سیر روحانی برمی گزینند

انسان برای نیل به مقصود روحانی و کمال معنوی و سیر به سوی مبدأ و میعادگاه خویش ابزاری لازم دارد تا با تمسک به آن بندهای تنیده به دور جان اسیر در غربت غربیه و چاه ظلمانی را گسسته به سوی جانان طیران نماید، این مفهوم و موضوع امری است که در سایر ادیان الهی نیز معمول بوده و مومنین به ادیان دیگر هم برای تطهیر روح از غبار نفس اعمال و ریاضاتی را مرعی می‌دارند و مرکبی برای سیر روحانی برمی‌گزینند.

دین مبین اسلام که بر پایه توحید بی‌شائبه و محض بنا نهاده شده و یگانه هستی‌بخش را بی‌هیچ آلایشی می‌نمایاند، دستوراتی برای تکامل روحی ابناء بشر عرضه داشته تا عام و خاص از آن مستفیض شده و با تمسک به آن از معنویت نهفته در باطن عالم و مبدأ فیاض بهره‌مند شوند، دستوراتی که با انجام آنها روح و جسم آدمی تطهیر می‌شود و جان انسان متوجه غیب مکنون می‌گردد و مرغ جان در قفس تن بال و پری می‌گشاید و یاد وطن حقیقی خویش می‌نماید، شاید که این زندان بشکند و به آسمان قرب الهی طیران نماید.

یکی از این اعمال برای تهذیب نفس، روزه است که حق‌تعالی آن را برای مومنین وضع نموده تا با تقلیل غذای جسم، متوجه و مشتاق غذای روح گردند و آن را طلب نموده و طعم خوش آن را بچشند، چنانچه مولوی در مثنوی شریف دعوت می‌کند انسان‌ها تا چند روزی را امتحان کنند در صیام و دهان از غذای مادی و جسمانی ببندند تا دهانی دیگر که خورنده غذاها و لقمه‌های رازآمیز و معنوی است، بازگردد.

چند خوردی چرب و شیرین از طعام

امتحان کن چند روزی در صیام

در عرفان‌نامه در این باره آمده است:

(فی السماء رزقکم) [باید] دانست که جنبه ملکوتی غذاها، غذای انسان است نه جنبه ناسوتی، لذا خدا فرموده که روزی شما در آسمان است یعنی در ملکوت است.

آدمی با روزه‌ گرفتن و تقلیل خوردن و آشامیدن مشتاق این لذایذ روحانی و ملکوتی می‌گردد و جان وی از این غذاها که به تعبیر عرفانی مائده‌های آسمانی نامیده می‌شوند، استفاده می‌کند تا جان خود را فربه سازد.

روزه باعث می‌گردد اندکی از قوای جسمی تحلیل رفته و در نتیجه منهیات نفسانی کاسته می‌گردد و در اثر این امر قدرت روحی افزون می‌شود و توجه به غیب و غیب‌آفرین بیشتر و عمیق‌تر می‌گردد و شاید یک معنی اسارت شیطان در این ماه همین مفهوم باشد.

سخن در فضیلت روزه و ماه رمضان بسیار است و خداوند تفضلی بر مومنان در این ماه فرموده و ایشان را به ضیافتی روحانی طلبیده تا از این خوان گسترده به قدر تشنگی و گشنگی خویش برگیرند و توشه‌ای بچینند و از این باغ گل برگی برگیرند و از عظمت این ماه است که در آن قرآن بر جان پاک پیامبر اسلام(ص) از غیب مطلق نازل شده تا شفا و رحمتی باشد بر مومنین(هو شفاء و رحمه للمومنین) و سیراب نماید تشنگان دریای وصال حضرت دوست را، و نیز در این ماه است شب قدر که افضل شب‌ها ست و در این شب است که نه انسان به آسمان می‌رود بلکه گویی آسمانیان به سوی زمینیان می‌آیند و به فرموده قرآن؛ روح القدس و فرشتگان الهی بر زمین فرود می‌آیند(تنزل الملائکه و روح فیها باذن ربهم من کل امر) و زمینیان را آسمانی می‌کنند و ناسوتیان را ملکوتی و به قول حافظ:

ساکنان حرم ستر عفاف ملکوت

با من خاک نشین باده مستانه زدند

و در این ماه است که فرق مبارک علی(ع) صاحب ولایت کلیه و قرآن ناطق شکافته می‌شود و قلب مومنان نیز در این تعزیت دو نیم می‌گردد، وجود جسمانی سرحلقه فتوت در عالم از میان مردم می‌رود و حیات عاریتی را که می‌فرمودند از آب بینی بزی برایم پست‌تر است به دنیاداران واگذاردند و این است حال عاشقان در فرقت مولای خویش که:

در رفتن جان از بدن گویند هر نوعی سخن

من خود به چشم خویشتن دیدم که جانم می‌رود

امیر هاشم‌پور