پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

اتحاداستراتژیك شرط موفقیت سازمانها


اتحاداستراتژیك شرط موفقیت سازمانها

دردنیایی كه رقابت در آن لجام گسیخته است, سازمانها به تنهایی قادر به دستیابی به اهداف استراتژیك خود نیستند و چاره ای جز پیوستن به همكاریهای مشترك با دیگر شركتها ندارند از مهمترین همكاریهای مشترك, اتحاد استراتژیك است

دردنیایی كه رقابت در آن لجام گسیخته است، سازمانها به تنهایی قادر به دستیابی به اهداف استراتژیك خود نیستند و چاره ای جز پیوستن به همكاریهای مشترك با دیگر شركتها ندارند. از مهمترین همكاریهای مشترك، اتحاد استراتژیك است.

لذا در این مقاله سعی شده است تاحد ممكن به ابعاد اتحاد استراتژیك به عنوان ابزاری برای رقابت توجه شود. ابتدا مفاهیم و مبانی و انــــواع اتحادها و تعاریف آنها ارائه می شود. سپس مزایا و معایب اتحادهای استراتژیك بیان می شود. در مرحله بعد مراحل ایجاد یك اتحاد به اختصار بیان می شود. سپس عوامل موثر بر موفقیت اتحاد ذكر شده و مدیریت اتحاد بررسی می گردد. در این مقاله رویكــــرد ۴ Cs برای مدیریت اتحاد معرفی می شود. در گام بعد مكانیسمهای حفظ دانش در اتحاد بررسی شده و درنهایت نقش اعتماد و تعهد در اتحاد استراتژیك و تاثیر آنها بر عملكرد اتحاد بررسی می شود.

در محیط رقابتی امروز كه رقابت در آن افسار گسیخته (HYPERCOMPETITION) است سازمانها قادر نیستند كه به صورت انفرادی و تنها با تكیه بر منابع خود به اهداف استراتژیك موردنظر خود دست یابند و ناچارند با شركتها و سازمانهای دیگر مشاركت كنند.

یك نوع از این همكاریها، اتحاد استراتژیك است كه به ابزار مهمی برای مدیریت كسب و كار جهت بهبود توانایی رقابت سازمان تبدیل شده است و شكاف بین منابع موجود شركت و الزامات موردنیاز آینده آن را پر می كند و با ارائه دسترسی سازمانها به منابع بیرونی توسط ایجاد هم افزایی (SYNERGY) و ترویج یادگیری و تغییر سریع، رقابت جویی سازمانها را افزایش می دهد.(HOFFMANN & SCHLOSSER, ۲۰۰۱)

اتحادهای استراتژیك می توانند موتورهای رشد و سودآوری در بازارهای داخلی و خارجی باشند. تعداد اتحادهای استراتژیك در چند سال گذشته بسیار زیاد شده است به طوری كه در سال ۲۰۰۱ بیش از ۱۱۰۲۰۰ اتحاد استراتژیك در دنیا شكل گرفت و نیز طی سالهای ۱۹۹۹-۱۹۹۶ شركتهای آمریكایی با درآمد سالیانه دو میلیارد دلار و یا بیشتر هركدام ۱۳۸ اتحاد استراتژیك را شكل دادند (IRELAND ET.AL, ۲۰۰۲) اتحادهای استراتژیك در توسعه مزیت رقابتی شركتها نقش مهمی ایفا می كنند. (NORMAN, ۲۰۰۱) و نه تنها در امر تولید مفیدند بلكه حتی در امور خدماتی مانند جهانگردی نیز مثمرثمر هستند. (TELFAR, ۲۰۰۱) اتحادهای استراتژیك جزو مهمترین بخشهای مدیریت استراتژیك در یك شركت تجاری است. (RING,۲۰۰۰) امروزه تقریباً پیدا كردن یك شركت بزرگ چندملیتی و یا حتی متوسط كه در هیچ اتحاد استراتژیكی عضو نباشد محال است. (DOUMA ET.AL,۲۰۰۰) اما باید توجه داشت كه اتحادها همواره لزوماً موفقیت آمیز نیستند و نرخ شكست در آنها حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد است.(REUER & ZOLLO,۲۰۰۰)

●‌ اتحاد استراتژیك چیست؟

اتحاد استراتژیك یك توافقنامه همكاری بین دو ســازمان و یا تعداد بیشتری است كه می خواهند از این راه موقعیت رقابتی و عملكرد خود را ازطریق منابع مشترك بهبود دهند.(IRELAND ET.AL, ۲۰۰۲)

درجای دیگری، اتحاد استراتژیك این گونه تعریف شده است: مشاركت دو شركت یا دو واحد كسب و كار و یا بیشتر جهت رسیدن به اهداف مهم استراتژیكی كه شركا به طور متقابل از آن مشاركت سود می برند.(WHEELEN & HUNGER, ۲۰۰۰, P۹۰)

اتحاد استراتژیك یعنی یك توافقنامه بلندمدت رسمی یا غیررسمی بین دو سازمان و بیشتر درحالی كه هركدام از آنها استقلال خود را حفظ می كنند.

(BITRAN.ET.AL,۲۰۰۲) به طوركلی، از تعاریف متعدد و موجود از اتحاد می توان نتیجه گیری كرد كه مفهوم اتحاد استراتژیك بر سه مبنی استوار است:

▪ مشاركت بین شركاء چه به صورت رسمی و قراردادی (CONTRACTUAL) و چه به صورت غیررسمی؛

▪ وجود حداقل دو شریك؛

▪ دستیابی به اهداف استراتژیك.

● انواع اتحادهای استراتژیك

▪ دوتن از صاحبنظران چهار نوع اتحاد استراتژیك را معرفی می كنند:

۱ - سرمایه گذاری مشترك؛

۲ - كنسرسیوم خدمات متقابل؛

۳ - موافقتنامه صدور مجوز؛

۴ - مشاركت در زنجیره ارزش (WHEELEN & HUNGER) ؛

۱ - سرمایه گذاری مشترك: عبارت است از یك فعالیت مشاركتی تجاری كه توسط دو یا چند سازمان با اهداف استراتژیك شكل می یابد و نهادهای مستقلی ایجاد می كند و به هریك از این نهادها مسئولیتهای عملیاتی، مخاطرات مالی و پاداشهایی تخصیص می دهد درحالی كه استقلال و هویت آنها حفظ می شود. این نوع اتحاد از همه انواع دیگر رایج تر است.

۲ - كنسرسیوم خدمات متقابل: عبارت است مشاركت شركتهای مشابه در صنایعی كه منابع خود را جهت كسب منافع و تكنولوژی پیشرفته یكپارچه می كنند كه در غیر این صورت، دستیابی به آنها به صورت انفرادی بسیار پرهزینه است.

۳ - موافقتنامه صدور مجوز: توافقنامه ای است كه طبق آن شركت صادركننده مجوز حقوقی را به شركت دیگر در یك كشور یا بازار دیگر جهت تولید یا فروش كالا اعطا می كند و شركت گیرنده مجوز مبالغی را به شركت صادركننده مجوز پرداخت می كند. این اتحاد وقتی مفید است كه علامت تجاری شركت مجوز دهنده شناخته شده و مشهور باشد.

۴ - مشاركت در زنجیره ارزش: عبارت است از یك اتحاد قوی و نزدیك كه در آن یك شركت یا واحد كسب و كار موافقتنامه بلندمدتی با عرضه كنندگان یا توزیع كنندگان كلیدی را جهت كسب مزیت رقابتی شكل می دهند. این نوع اتحاد، حد اعلای اتحاد است.

● سرمایه گذاری مشترك در شش زمینه صورت می پذیرد:

▪ بازاریابی: جهت كسب منابع و اطلاعات بازاریابی؛

▪ فناوری: استفاده از دانش خاص و یا سایر مهارتهای فناوری؛

▪ موادخام و قطعات: دستیابی به قطعات متفاوت فرایند تولید؛

▪ مالی: كسب سرمایه از منابع خارج از شركت؛

▪ مدیریتی: استفاده از مهارتها و استعدادهای مدیریتی و كارآفرینانه؛

▪ سیاسی: ورود به كشورهای درحال توسعه جهت كسب تعهد سیاسی آنها به سازمان(HARRISON & JOHN, ۱۹۹۸,P۱۹۷) . مزایای اتحادهای استراتژیك

● ایجاد یك اتحاد استراتژیك برای شركا مزایای متعددی دارد ازجمله:

۱ - صرفه جوئیهای ناشــــی ازمقیاس و صرفه جوئیهای ناشی از حوزه؛

۲ - دستیابی سریع و آسان به دانش و بازار؛

۳ - كاهش نیازهای سرمایه ای و ریسك موجـــود در گسترش محصولات و تكنولوژی های جدید؛

۴ - احتمال تاثیرگذاری بر ساختار رقابت در بازارهای مرتبط(CARAYANNIS ET. AL۲۰۰۰) ؛

۵ - كاهش ریسك سیاسی و مالی؛

۶ - رسیدن به مزیت رقابتی (WHEELEN & HUNGER, ۲۰۰۰, P۹۰) ؛

۷ - بهبود رشد فروش؛

۸ - ایجاد تعادل در پورتفولیوی كسب و كار؛

۹ - افزایش عایدات (HARRISON & JOHN ۱۹۹۸, P۱۹۰) .

اتحاد استراتژیك برای شركتهای كوچك مزایای زیر را دارد:

۱ - تعهد شدید به فناوری؛

۲ - توانایی در تفسیر سریعتر؛

۳ - هزینه های پایین تر توسعه عملیات؛

۴ - بوروكراسی كمتر و نوآوری بیشتر؛

۵ - ایجاد ثروت و شغل به طور موثرتر؛

۶ - مدیریت كارآفرینانه برای رشد درمراحل اولیه(CARAYANNIS ET.AL,۲۰۰۰) .

از دیدگاه تئوری مبتنی بر منابع مزایای اتحاد عبارتند از:

۱ - ایجاد مابه التفاوت: یعنی بازده بالاتر از هزینه فرصت شركت؛

۲ - گسترش استفاده از منبع؛

۳ - متنوع سازی استفاده از منبع؛

۴ - تقلید منابع؛

۵ - دسترسی به منابع (TSANG, ۱۹۹۸) .

در تحقیقی كه بر روی ۱۵۹ شركت تایوانی صورت گرفته است. اهداف شركتها از ورود به اتحاد و اهمیت آنها به صورت زیر به دست آمــــده است(CHEN & CHEN, ۲۰۰۲) .

● معایب اتحادهای استراتژیك

▪ ازجمله معایب اتحادهای استراتژیك عبارتند از:

۱ - محدودكننده هستند: زیرا یك سازمان فقط كنترل ناقصی بر سرمایه گذاری دارد و درصد اندكی از رشد و سودآوری حاصله را به دست می آورد؛

۲ - ایجاد هزینه های زیاد اداری و كاهش تناسب سازمانی كه باعث كاهش مشاركت و شكست اتحاد می شود؛

۳ - در كنسرسیوم متقابل حداقل تعامل و ارتباط بین شركا وجود دارد؛

۴ - در موافقتنامه صدور مجوز شركت مجوز گیرنده قوی شده و به راحتی به رقیب شركت مجوز دهنده تبدیل می شود. لذا شركت مجوزدهنده نباید برای صلاحیتهای عمده و متمایز خود مجوز صادر كند.(WHEELEN & HUGER, ۲۰۰۰, P۱۲۵)

جدی ترین خطر اتحاد استراتژیك منحرف كردن تلاشهای یك سازمان در زمینه ارتقا توانائیها و منابع خود است زیرا مدیریت معتقد به اتكا بر شریك مقابل خود است، این موضوع ممكن است باعث حذف یك رقیب تهدیدكننده شده و باعث ایجاد ركود و رخوت سازمانی شود.

● مراحل ایجاد یك اتحاد استراتژیك

۱ - تجزیه وتحلیل استراتژیك و تصمیم به اجرای فعالیتهای مشترك؛

۲ - جستجو برای شریك؛

۳ - طراحی یك اتحاد؛

۴ - اجرا و مدیریت اتحاد؛

۵ - پایان دادن به اتحاد(HOFFMANN & SCHLOSSER, ۲۰۰۱)

۱ - مرحله تجزیه وتحلیل استراتژیك: در این مرحله شركت باید زمینه هایی را كه نیاز به همكاری مشترك دارد شناسایی كند و به انعطاف پذیری استراتژیكی سطح بالا و نیاز محدود به كنترل توجه كند.

شركت باید به نقاط قوت خاصی توجه كند و در جستجوی منابع مشابه یا مكمل باشد.

و نهایتاً شركت مذكور باید اهداف موردنظر اتحاد را از استراتژی كسب و كار خود استخراج كند و آن را سرلوحه كار خود قرار دهد.

۲ - مرحله جستجو برای شریك: شركت باید درپی ایجاد روابط تثبیت شده مبتنی بر اعتماد باشد و شریكی كه انتخاب می كند باید در آن رشته از فعالیتهای موردنظر برتر و عالی باشد. شریك موردنظر باید كمكهای مكمل به سازمان ارائه دهد. در این مرحله دو سازمان باید بر سر ارزشها و عقاید خود به توافق برسند.

۳ - مرحله طراحی اتحاد: در این مرحله باید حقوق شركا و وظایف آنها به دقت تعریف شود و ابهامی وجود نداشته باشد. شركا در این مرحله باید كمكهای یكسانی داشته باشند و تمام كار بر دوش یك سازمان نباشد. باید بر ایجاد ارزش مشترك تاكید شود.

در این مرحله همچنین شركتها باید از صلاحیتهای عمده خود محافظت كنند و توافقهای لازم را در این جهت به دست آورند. شركا باید توسط اجتناب از رفتار فرصت طلبانه و تعهدات یك جانبه اعتماد ایجاد كنند. و بر سر اهداف آشكار و واقع بینانه به توافق برسند.

۴ - مرحله اجرا و مدیریت اتحاد: در این مرحله شركا باید یك سیستم هماهنگ كننده و اطلاعاتی را برپا سازند و منابع لازم را ایجاد كنند. این مرحله نیاز به حمایت مدیریت عالی دارد. در این مرحله همچنین باید از انتقال ناخواسته دانش جلوگیری شود. شركا باید توان یادگیری از شریك مقابل را داشته باشند. در مرحله مدیریت اتحاد عملكرد اتحاد باید پیوسته بازنگری شود.

۵ - مرحله پایان دادن به اتحاد: شركت باید آماده پایان دادن به اتحاد حتی در مرحله طراحی نیز باشد(HOFFMANN & SCHLOSSER, ۲۰۰۱) .

منابع:

۱ - BITRAN I. BITRAN J. CONN S. NAGEL A. NICHOLLS H. SMART: SYSTEM FOR THE DEVLOPMENT, MANAGEMENT & SUPPORT OF STRATEGIC ALLIANCES. INTERNATIONAL JOURNAL OF PRODUCTION ECOMICS, IN PRESS, ۱-۸, ۲۰۰۲.

۲ - CARAYANNIS E.G. KASSICIEH S.K. RADOSEVICH R. STRATEGIC ALLIANCES AS A SOURCE OF EARLY - STAGE SEED CAPITAL IN NEW TECHNOLOGY - BASED FIRMS. TECHNOVATION, ۲۰:۶۰۳-۱۵, ۲۰۰۰.

۳ - CHEN H. CHEN T.J. ASYMETRIC STRATEGIC ALLIANCES, A NETWORK VIEW, OF BUSINESS RESEARCH, ۵۷۱۲:۱-۸, ۲۰۰۲.

۴ - CULLEN J.B, JOHNSON J.L. SAKANO. T. SUCCESS THROUGH COMMITMENT & TRUST: THE SOFT SIDE OF STRATEGIC ALLIANCE MANAGEMENT. J. OF WORLD BUSINESS, ۳۵(۳):۲۲۳-۴۰, ۲۰۰۰.

۵ - IRELAND R.D. HITT M.A. VAIDYANATH D.ALLIANCE MANAGEMENT AS A SOURCE OF COMPETITVE ADVANTAGE. J. OF MANAGEMENT, ۲۸(۳):۴۱۳-۴۴۶, ۲۰۰۰

۶ - DOUMA M.U. BILDERBEEK J. IDENBURG P.J. LOOISE J.K.STRATEGIC ALLIANCES: MANAGING THE DYNAMICS OF FIT. LONG RANGE PLANNING, ۳۳:۵۷۹-۵۹۸, ۲۰۰۰.

۷ - HARRISON J.S. JOHN S.T, FOUNDATIONS IN STRATEGIC MANAGEMENT CICINNATI, OHIO: INTERNATIONAL THOMSON PUBLISLING COMPANY, ۱۹۹۸.

۸ - HARRISON J.S. JOHN STRATEGIC MANAGEMENT OF ORGANIZATIONS & STAKEHOLDERS. CICINNATI, OHIO: INTERNATIONAL THOMSON PUBLISHING, ۲ ND EDITION, ۱۹۹۸.

۹ - HOFFMANN W.H. SCHLOSSER R.SUCCESS FACTORS STRATEGIC ALLIANCES IN SMALL & MEDIUM - SIZED ENTERPRISES - AN EMPIRICAL SURVEY. LONG RANGE PLANNING, ۳۴:۳۵۷-۸۱, ۲۰۰۱.

۱۰ - HUNGER J.D, WHEELEN T.L.ESSENTIALS NEW JERSY: PRENTICE HALL, ۲ ND EDITION, ۲۰۰۱. OF STRATEGIC MANAGEMENT.

۱۱ - JOHNSON J.L. CULLEN J.B. SAKANO T.TAKENOUCHI H.SETTING THE STAGE FOR TRUST & STRATEGIC INTEGRATION IN JAPANESE U.S.COOPERATION ALLIANCESS. J. OF INTERNATIONAL BUSINESS STUDIES, SPECIAL ISSUE: ۹۸۱-۱۰۰۵, ۱۹۹.

۱۲ - KALE P.DYER J.SINGH H.VALUE CREATION & SUCCESS IN STRATEGIC ALLIANCES: ALLIANCING SKILLS & THE ROLE OF ALLIANCE STRUCTURE & SYSTEMS. EUROPEAN MANAGEMENT JOURNAL, ۱۹(۵): ۴۶۳-۷۱, ۲۰۰۱.

۱۳ - NORMAN P.M. ARE YOUR SECRETS SAFE? KNOWLEDGE PROTECTION IN STRATEGIC ALLIANCES. BUSINESS HORIZONS, NOVEMBER - DECEMBER: ۵۱-۶۰, ۲۰۰۱.

۱۴ - REUR J.ZOLLO M.MANAGING GOVERNANCE ADAPTATIONS IN STRATEGIC ALLIANCES. EUROPEAN MANAGEMENT JOURNAL, ۱۸(۲): ۱۶۴-۷۱, ۲۰۰۱.

۱۵ - TELFAR D.J.STRATEGIC ALLIANCES ALONG THE NIAGARA WINE ROUTE. TOURISM MANAGEMENT, ۲۲:۲۱-۳۰, ۲۰۰۱.

۱۶ - TSANG E.W.K. MOTIVES FOR STRATEGIC ALLIANCE: A RESOURCE - BASED PERSPECTIVE.SCAND.J. MGMT, ۱۴(۳):۲۰۷-۲۲۱, ۱۹۹۸.

۱۷ - HUNGER J.D, WHEELEN T.L.STRATEGIC MANAGEMENT AND BUSINESS POLICY.NEW JERSY: PRENTICE HALL, ۷TH EDITION, ۲۰۰۰.

شهریار عزیزی: دانشجوی كارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی دانشگاه تربیت مدرس

محمدجواد قربانی: دانشجوی كارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی دانشگاه تربیت مدرس


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.


همچنین مشاهده کنید