آنها برای میهن شان می خوانند

بچه ها با یك توپ پلاستیكی مشغول بازی فوتبال هستند و در پس زمینه تصویر گاهی چند نخل, یك لنج و یا خشت های یك كارگاه آجرپزی دیده می شود اگر شما هم كمی منطقی فكر كنید, به این نتیجه خواهید رسید تنها صدایی كه بر روی این تصاویر می توان شنید, صدای علیرضا عصار است كه در سال های اخیر به غیر از قطعه های گوناگونی كه از تلویزیون پخش می كرد, هرازگاهی با «دزد شب رو» در برنامه های مناسبتی, صدایش شنیده می شد

● سرود جام جهانی فوتبال و داستان های آنها

بچه ها با یك توپ پلاستیكی مشغول بازی فوتبال هستند و در پس زمینه تصویر گاهی چند نخل، یك لنج و یا خشت های یك كارگاه آجرپزی دیده می شود. اگر شما هم كمی منطقی فكر كنید، به این نتیجه خواهید رسید تنها صدایی كه بر روی این تصاویر می توان شنید، صدای علیرضا عصار است كه در سال های اخیر به غیر از قطعه های گوناگونی كه از تلویزیون پخش می كرد، هرازگاهی با «دزد شب رو» در برنامه های مناسبتی، صدایش شنیده می شد.

اما این بار داستان فرق می كند و عصار با ترانه ای برای جام جهانی فوتبال به صحنه آمده است كه گویا برای اثبات حقانیت خود در خواندن آن، دعوای زرگری طولانی ای با دیگر خواننده های مدعی داشت.

عصار با دستی بر روی سینه در میان تصاویر مونتاژی از تخت جمشید ایستاده است و شعری را دكلمه می كند كه نبرد رستم و دیو سفید را به خاطر می آورد و با شنیدن آن هر لحظه می توان انتظار داشت اعضای تیم ملی با «گرز گران» بر فرق سر حریفان خود در جام جهانی بكوبند كه گویا قصد دارند با این مسابقه ها به تاریخ و تمامیت ارضی ما یورش ببرند و آن ۱۱ نفر، مردانه مقابل آنها ایستاده اند: «ایران من، ایران من، جانم فدایت/ كل زمین و آسمان ها خاك پایت/ ایران من، ایران من، روح و تن من/ سبز و سفید و سرخ تو پیراهن من...».

عصار با همان هیبت همیشگی و لباس مشكی روی دو خط متقاطع كه شاید خط های زمین فوتبال باشد، ایستاده است و رو به نوری كه از بالا به او می تابد، مشغول نصیحت و تهدید است: «ملت ما ملت بخشایش است/ صلح طلب، طالب آرامش است... گر به میان آیدمان آبرو/ كیست كه بتواندمان روبه رو». البته احتمالاً پس از پایان جام جهانی، این خواننده ملی پاسخ این سئوال را به خوبی خواهد فهمید كه «كیست كه بتواندمان روبه رو؟.» بیایید بی انصاف نباشیم و همه تقصیرها را به گردن این خواننده نیندازیم، مگر دیگر خواننده هایی كه برای جام جهانی خواندند، چه گلی بر سرمان زدند كه از عصار چنین انتظاری داشته باشیم؟

● شجریان انتخاب اول ماست

آن موقع كه اعلام شد شجریان انتخاب اول مسئولان فرهنگی فدراسیون فوتبال است، هنوز دعواها شروع نشده بود. هنوز مشخص نیست این انتخاب اول چگونه شكل گرفت، اما حالا كه سرودهایی مختلف از صدا و سیما پخش می شوند، حرف های آن زمان محمدعلی پور، مسئول فرهنگی فدراسیون فوتبال خواندنی تر از گذشته به نظر می رسد: «ترجیح می دهیم موسیقی ای كه می خواهیم عرضه كنیم، نماینده موسیقی و به عبارتی فرهنگ و هنر ایرانی باشد؛ از این رو باید بهترین هنرمندان را برای اجرای این موسیقی در نظر گرفت... در پی داشتن سرودی در فضای موسیقی پاپ نیستیم چون معتقدیم نماینده موسیقی ایرانی باید تمامی عناصر ایرانی را دارا باشد.» خواندن محمدرضا شجریان برای تیم ملی فوتبال آنقدر قطعی به نظر می رسید كه مسئولان از تماس های خود با دفتر آقای شجریان خبر دادند و توافق های اولیه كه حاصل شده بود، اما صدای این خواننده موسیقی سنتی برای جام جهانی در نیامد و اخبار او در همین جا به پایان رسید.

● ماراتن آغاز می شود

هنوز تا وارد شدن علیرضا عصار به صحنه چند روزی وقت باقی بود، اما خواننده های موسیقی سنتی، یكی پس از دیگری اعلام آمادگی كردند و ماراتن سرود جام جهانی آغاز شد.

حسام الدین سراج هم از توافق های اولیه خبر داد: «من صحبت ها و توافق های اولیه را با فدراسیون فوتبال انجام داده ام و اگرچه هنوز صحبت هایمان جنبه رسمی پیدا نكرده اند، اما من آماده ام تا برای تیم ملی فوتبال ایران بخوانم.» شاید در این بین شانس با آن خواننده هایی همراه بود كه یا تلفن همراهشان در دسترس نبود و یا خبرنگاران خبرگزاری ها نتوانستند آنها را پیدا كنند، اما علیرضا افتخاری چنین شانسی نداشت و به جمع دوندگان ماراتن پیوست: «در صورتی كه قرار باشد استاد شجریان هم برای اجرای قطعات موسیقی سنتی و برای تیم ملی فوتبال ایران پا پیش بگذارد، بنده هم ضمن ابراز خوشحالی آمادگی ام را در هر شرایطی برای كمك در این عرصه اعلام می دارم.» معلوم نیست در میان این هیاهو و بحث و نظرها، كسی هم به این موضوع فكر كرد كه چه سرودی قرار است توسط خوانندگان موسیقی سنتی اجرا شود؟ شاید این هنرمندان و سفارش دهندگان در فكر قطعه هایی مانند «ای ایران» و «ایران ای سرای امید» بودند كه هنوز در روزهای سالگرد انقلاب از صدا و سیما پخش می شوند.

● زنده باد موسیقی پاپ

خواننده های موسیقی سنتی اظهارنظرهایی كردند و رفتند به دنبال كارهای خود تا خوانندگان موسیقی پاپ با هیاهو و جار و جنجال بیشتری، دویدن در این ماراتن را آغاز كنند؛ ماراتنی كه دیگر در آن رقیبی نداشتند و خودشان بودند و خودشان.

فقط دو روز از مطرح شدن نام محمدرضا شجریان و اظهارنظرهای بعدی خوانندگان موسیقی سنتی می گذشت كه علیرضا عصار پا به صحنه گذاشت و با اطمینان كامل اعلام كرد سرود جام جهانی را او خواهد خواند؛ آن هم به سفارش موسسه فرهنگی ایران خودرو كه در قراردادی با فدراسیون، امتیاز تمام تبلیغات و فعالیت های فرهنگی آن را گرفته است، اما مگر می شود موضوعی به این مهمی مطرح باشد و دیگر هنرمندان وطن دوست، دستی در كار نداشته باشند؟ پس امیر تاجیك هم آستین ها را بالا زد تا با سفارش فدراسیون فوتبال، پا به میدان بگذارد.

خوشبختانه هیچ كدام از این دو خواننده، بیدی نبودند كه با بادهای كم جان بلرزند. پس یك روز تاجیك اعلام می كرد خواننده سرود رسمی است و روز بعد علیرضا عصار و این تولید خبر برای رسانه ها همچنان ادامه پیدا كرد تا حبیب صبور، مدیر برنامه عصار با قطعیت اعلام می كند: «به دلیل ناهماهنگی میان فدراسیون و موسسه ایران خودرو، امیر تاجیك به عنوان خواننده سرود تیم ملی اعلام شد؛ در صورتی كه از مدت ها پیش ایران خودرو در قراردادی اجرای این سرود را به ما واگذار كرده بود». پس تكلیف فوتبالیست ها چه می شود؟ آنها قرار نیست در این افتخار نقشی داشته باشند؟

خوشبختانه این نگرانی هم رفع شد، هرچند فوتبالیست ها كمی دیر پشت میكروفن رفتند، اما بالاخره سر و كله آنها هم پیدا شد. نیما نكیسا، مهرداد میناوند و پژمان جمشیدی دست به دست هم دادند تا صدای جماعت فوتبالیست هم درآمده باشد. دیگر همه چیز تكمیل شده بود و هیچ كم و كاستی به چشم نمی خورد. عصار هم اعلام كرد: «من تصور عمده ام این است كه هر خواننده ای با هر ملیتی كه بخواهد برای تیم ملی كشورش بخواند، می خواند». خوب، خدا را شكر.

دوربین روی عكس های قدیمی ورزشكاران باستانی می چرخد تا برسد به عكس هایی سیاه و سفید از فوتبال سال های دور و خواننده می خواند: «جام جهان دست شما بایدش...». مثل اینكه علیرضا عصار بالاخره توانست حرف خود را به كرسی بنشاند و ترانه اش بین دو نیمه مسابقه دوستانه ایران و بوسنی پخش شد؛ هرچند در زمان مسابقه، صدای آهنگی كه خواننده ای بیرون مرزها... برای جام جهانی اجرا كرده است از جایگاه تماشاچیان شنیده می شد، البته ناگفته نماند كه ترانه هر دوی این آهنگ ها را «شاهكار بینش پژوه» سروده است؛ همان كسی كه آلبوم «پول» را با موسیقی شبه رپ در ایران منتشر كرد و حالا دو شاهكار برای تیم فوتبال خلق كرده است: یكی باب طبع سفارش دهندگان داخلی و دیگری باب طبع خارجی ها. بحث سرود تیم ملی فوتبال در جام جهانی طی چند هفته گذشته آنقدر همه گیر شده بود كه وبلاگ های فارسی هم در فضای مجازی فعال شدند و هر كدام از آنها پیشنهادی ارائه كردند.

یكی از جالب ترین پیشنهادها این بود: «مهم ترین چیزی كه یه آهنگ فوتبالی باید داشته باشه، به نظرم انرژی خیلی زیاد و شاد بودنش و شاید تنها موردی است كه جواد بودن نه تنها بد نیست بلكه جایز هم هست. به نظرم بهترین كاندید برای این موضوع،آهنگ Hena است... فقط كافیه شعرش عوض بشه. راهنمایی: به جای «هنا» بگو «ایران» بقیه اش رو عوض نكردی هم نكردی كسی كه نمی فهمه چی میگی، اگر تنظیم اون رو به هم نزنند، گند نزنند و با همین تنظیم یه شعر دیگه روش بذارن، من شخصاً حاضرم با این آهنگ، موقع جام جهانی بالا و پایین بپرم».

● دعوا بر سر هیچ

ابتدا قرار بود فیفا دو CD برای جام جهانی ۲۰۰۶ منتشر كند كه یكی از آنها مجموعه ای از سرودهای كشورهای شركت كننده در جام برای این مسابقات بود و دیگری هم آهنگ های منتخب خود فیفا. شاید جاروجنجال خواننده های ایرانی برای راه یافتن به همان CD اول بود، اما فیفا پس از مدتی از خیر انتشار CD اول گذشت و همه چیز را به كارهای منتخب خود محدود كرد. اخباری كه از گوشه و كنار شنیده می شود و بی بی سی هم بر آن صحه می گذارد، حاكی از آن است كه در این CD یك خواننده ایرانی حضور دارد. همان خواننده ای كه در بیرون مرز ها می خواند گویا برای این كار انتخاب شده، آن هم با ترانه «تیكه تیكه» كه هیچ ارتباطی با فوتبال ندارد. در واقع، به این سئوال باید مسئولان فیفا جواب بدهند كه چرا «تیكه تیكه»؟

رضا بایگان