لزوم ایجاد تحول در آموزش فیزیک

علم فیزیک، علم طبیعت است و با درک و مطالعه دقیق آن می‌توان در صنعت و فناوری گام‌های بلندی را برداشت.
با توجه به اینکه سرزمین ایران مهد علم و دانش بوده و از سالیان پیش نوابغ و دانشمندان …

علم فیزیک، علم طبیعت است و با درک و مطالعه دقیق آن می‌توان در صنعت و فناوری گام‌های بلندی را برداشت.

با توجه به اینکه سرزمین ایران مهد علم و دانش بوده و از سالیان پیش نوابغ و دانشمندان زیادی را در علوم پایه داشته است، یکی از مهمترین مسائلی که با آن مواجه هستیم در رابطه با نحوه آموزش دانش‌آموزان است.

تدریس و آموزش دروس پایه از جمله درس فیزیک از حساسیت بالایی برخوردار است و می‌تواند زمینه علاقمندی و یا دلزدگی دانش‌آموزان نسبت به درس را فراهم آورد. در چند سال اخیر درس فیزیک، در برنامه‌های درسی دانش‌آموزان نقش اصلی و کاربردی خود را ایفا نکرده است.

بدین معنا که دانش‌آ‌موزان پس از طی یک دوره آموزشی، فقط مجموعه‌ای از قوانین و فرمول‌های اساسی را آموخته و با حفظ کردن آنها مسائل مختلفی را حل می‌کنند و سپس آزمون داده و با گرفتن نمره قبولی به دوره بعدی رفته و بدین ترتیب دوره آموزشی خود را به پایان می‌رسانند.

آیا هدف از آموزش علوم پایه از جمله درس فیزیک فقط همین موارد ذکر شده است؟ دانش‌آموزان در این مقطع ذهن خلاقی دارند و می‌توانند با پرورش آن در تولید علم و دانش و گسترش فناوری گام بردارند. باید نگاه عمیق‌تری صورت گیرد و کارهای عملی بیشتری در زمینه آموزش انجام شود.

برای مثال پیشنهاد می‌شود که بخشی از نمره قبولی درس فیزیک (همچنین سایر دروس پایه) به فعالیت‌های اجباری دانش‌آموزان در آزمایشگاه مدارس اختصاص داده شود که متأسفانه این مورد در تمامی مدارس به وضوح دیده نمی‌شود.

در سطح کشور در برخی از مدارس، محلی تحت عنوان آزمایشگاه فیزیک وجود دارد و فقط مدارسی که امکانات آزمایشگاهی دارند در این امر فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند.

در ضمن در آن مدارس هم، سیستم آموزشی دست دانش‌آموزان را برای انجام کارهای عملی باز نمی‌گذارند و محدودیت‌هایی را اعمال می‌کنند.

با توجه به اینکه امروزه پیشرفت علم و تکنولوژی حرف اول را در رقابت میان کشورها می‌زند، لازم است که مقدمات آن را مهیا سازیم. آماده‌سازی دانش‌آموزان در مقطع راهنمایی و دبیرستان و قرار دادن آنها در مسیر تحقیق و آزمایش‌های تجربی، حتی به صورت آموزشی مفید است.

لازمه رسیدن به این اهداف، برنامه‌ریزی دقیق و مستمری را می‌طلبد. یکی از دلایل بروز چنین مشکلاتی در مدارس، نبود بودجه مالی کافی است که البته بحث‌های دقیق و مفصلی را می‌طلبد.‌

برای مثال: معلم باید وقت بیشتری را در کلاس و آزمایشگاه بگذراند و با دانش‌آموزان جلسات بحث و گفتگوی علمی برگزار کند و نظرات و ایده‌های آنها را بشنود و همچنین استفاده از اینترنت برای جمع‌آوری مطالب درسی تکمیلی را به دانش‌آموزان بیاموزد و آنها را در قالب اردوهای علمی به طبیعت، کارخانه‌ها، پارک‌ها و ... ببرد و قوانین فیزیکی را در آنجا به‌طور عینی به دانش‌آموزان شرح دهد.

در شرایط فعلی دانش‌آموز به درس فیزیک (و سایر دروس پایه) به عنوان غول‌های آموزشی نگاه کرده و مدام از آنها فرار می‌کند و دوست دارد که هرچه سریعتر از دست آنها خلاص شود. او می‌خواند، یاد می‌گیرد ولی آن‌ها را به‌طور ملموس درک نمی‌کند.

انگیزه بیشتر دانش‌آموزان چیزی جزء گذراندن دوره تحصیلی نیست و باید این دیدگاه و نگرش اصلاح شود و در دانش‌آموزان انگیزه ماورای این‌ها ایجاد شود.

این وظیفه سیستم آموزشی و نظام آموزش پرورش است. یادگیری عمیق و درک درست دروس پایه، کمک شایانی را به شکوفایی ذهن و خلاقیت دانش‌آموزان می‌کند.

آنها یاد می‌‌گیرند که در رابطه با مطالب درسی بحث کنند و به راحتی اظهار نظر نمایند و افکار و تخیلات خود را به بوته آزمایش بگذارند. ولی نباید فراموش بکنیم که تمامی این‌ها فقط زمانی عملی می‌شود که منابع مالی کافی در کنار یک برنامه‌ریزی دقیق و جامع قرار گیرد و باید از همین امروز اقدام شود.

به راستی که دانش‌آموزان ایرانی لیاقت و توانایی‌های بیشتری را دارند و سیستم آموزشی با پرورش دانش‌آموزان قوی و ممتاز، حضور دانشمندانی قوی و کارآمد را در آینده رقم خواهد زد.‌

حمید دادور

مدرس فیزیک دانشگاه جامع علمی کاربردی‌