عبور از موانع شیردهی

گفتگو با دکتر اعظم السادات موسوی درباره شایع ترین مشکلات مادران شیرده

همه مادرانی که به تازگی صاحب نوزاد شده و به کوچولوی تازه‌واردشان شیر داده‌اند، می‌دانند که هیچ‌چیز به اندازه در آغوش‌گرفتن کودک و شیر دادن به او لذت‌بخش نیست...

شیردهی مرحله‌ای هیجان‌انگیز و فیزیولوژیک در زندگی یک زن است که البته از آنچه در ظاهر امر به نظر می‌رسد، مشکل‌تر است. البته در بیشتر بیمارستان‌ها مشاور‌های آموزش‌دیده در امر شیردهی (پرستاران یا ماماهای مجرب) وجود دارند و می‌توانند مورد مشاوره مادر زائو قرار بگیرند. شیر دادن علاوه بر احساس آرامشی که در مادر و کودک ایجاد می‌کند، مزایای زیادی برای سلامت آنها دارد؛ به شرطی که مادر مهارت‌های‌ شیردهی را بداند و از برخی مشکلات که ممکن است حین شیردهی اتفاق بیفتد و راه‌های مقابله با آن آگاهی داشته باشد. در مورد مشکلات شایع شیردهی مادرانی که تازه دارای فرزند شده‌اند با دکتر اعظم‌السادات موسوی، متخصص بیماری‌های زنان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌و‌گویی کرده‌ایم که می خوانید.

▪ بزرگی و سنگینی پستان‌ها اولین مشکل اکثر تازه‌مادرانی است که به نوزادشان شیر می‌دهند. راه‌حل این مشکل چیست؟

ـ پس از زایمان، حدود روزهای دوم تا سوم پستان‌ها پرخون شده و تورم پیدا می‌کند که با احساس ناراحتی و درد نیز همراه است. با دوشیدن مناسب و مرتب پستان‌ها و تخلیه آن این مشکل برطرف می‌شود. مسدود شدن مجرای خروجی شیر که در اثر تخلیه نشدن مرتب و به موقع پستان به وجود می‌آید موجب می‌شود که مجرا مسدود، قرمز و حساس شده و به صورت توده‌ای حساس لمس شود.

▪ بعضی از مادرها همراه با درد، تب و لرز و علایمی شبیه به سرماخوردگی نیز تجربه می‌کنند. علت چیست؟

ـ ماستیت یا عفونت پستان در اثر ورود میکروب در پوست یا باکتری‌های موجود در دهان نوزاد به پستان به وجود می‌آید که پستان مبتلا، قرمز، دردناک و متورم می‌شود. عفونت قارچی هم شاید پدید آید البته نسبتا نادر است و بیشتر زمانی دیده می‌شود که پس از ماه‌ها شیردهی موفق به ناگاه دچار زخم نوک پستان می‌شوید که علایم آن، نوک پستان رنگ پریده، براق با پوست نازک و خراشیده است که احساس درد و سوزش پس از شیردهی دارد. بهتر است بگوییم که درمان در این موارد به طور عمده شامل پیشگیری است. مهم این است که در صورت بروز این علایم به هیچ وجه شیردهی را قطع نکنید و حتما مشاوره کنید و در صورت لزوم به وسیله پزشک خود ویزیت شوید.

▪ معمولا تخلیه پستان‌های پرخون نیز دردناک است. چه توصیه‌ای برای کاهش این درد دارید؟

ـ من معمولا به مادرها می‌گویم اگر پستان‌هایشان پرخون و متورم است، به صورت مرتب آنها را تخلیه کنند. اگر این کار دردناک است، پیش از شیردهی به نوزاد آن را با آرامی با دست تخلیه کنید. می‌توانید از دوش گرم یا کمپرس گرم برای چند دقیقه پیش از شیردهی استفاده کنید.

▪ خب، می‌رسیم به یک مشکل شایع دیگر؛ زخم نوک پستان. درباره این مشکل چه می‌گویید؟

ـ مهم‌ترین راه پیشگیری از شقاق نوک پستان و زخم شدن آن، شیوه صحیح شیردادن به کودک است. چنانچه نوزاد فقط نوک پستان را در دهان بگیرد، این مشکل به وجود خواهد آمد. باید سعی کنید تمام هاله قهوه‌ای رنگ پستان به طور صحیح در دهان نوزاد قرار بگیرد به طوری که لب تحتانی نوزاد موقع شیردهی کاملا به بیرون برگشته باشد. باید توجه داشت که کمی حساسیت و درد در اوایل شیردهی طبیعی است اما در صورتی که شیردهی با وضعیت مناسب صورت گیرد، درد و شقاق در نوک پستان ایجاد نمی‌شود.

▪ مادران شیرده‌ می‌توانند از قرص‌های ضدبارداری هم استفاده کنند؟

ـ مادران شیرده می‌توانند از قرص‌های ضدبارداری مخصوص دوران شیردهی استفاده کنند اما استفاده از سایر روش‌های ضدبارداری برای آنها بهتر است. قرص‌های مینی‌پیل یا پروژسترون بهترین قرص‌های ضد بارداری در این دوران هستند. این قرص‌ها کمترین تاثیر را روی شیر دارند اما قرص‌های دیگر ضدبارداری مانند استروژن و پروژسترون‌ها به طور واضح روی شیردهی و رشد کودک تاثیر می‌گذارند. استفاده از کاندوم یا دیافراگم برای آنها بهتر است.

▪ هنگام شیردهی از خوردن چه غذاهایی باید اجتناب کرد؟

ـ برخی غذاها موجب بروز نفخ و دل‌درد و در نتیجه گریه و نق‌نق کودک می‌شود. بنابراین باید از خوردن این غذاها اجتناب کرد. مادران اغلب با تجربه خود یا دیگران از خوردن برخی غذاها پرهیز می‌کنند. غذاهای نفاخ مانند پیاز، کاهو، کلم، سیر، گل‌کلم و کلم بروکلی و برخی میوه‌ها مانند خیار، توت‌فرنگی و کیوی موجب بروز دل‌درد در کودکان می‌شوند و بنابراین بسیاری از مادران پس از خوردن این میوه‌ها سعی می‌کنند خودشان از مواد شیرین و گاهی چای‌نبات استفاده کنند تا از بروز دل‌درد در کودک جلوگیری شود.

مژگان کریمی