خانه‌تکانی و مسمومیت

در آستانه عید نوروز، حجم مراجعات بخش‌های اورژانس به دلیل مصدومیت‌های در حین خانه‌تکانی افزایش می‌یابد که تعداد قابل ملاحظه‌ای از این تعداد مربوط به مسمومیت‌های ناشی از …

در آستانه عید نوروز، حجم مراجعات بخش‌های اورژانس به دلیل مصدومیت‌های در حین خانه‌تکانی افزایش می‌یابد که تعداد قابل ملاحظه‌ای از این تعداد مربوط به مسمومیت‌های ناشی از استفاده ناآگاهانه از مواد شوینده است....

مواد شوینده و سفیدکننده به دلیل خاصیت اسیدی و قلیایی، می‌توانند موجب ایجاد مسمومیت‌ها یا سوختگی‌های شیمیایی به سه شکل در افراد رخ می‌‌دهند:

۱) تماس‌های پوستی،

۲) تماس‌های استنشاقی،

۳) مسمومیت‌های تصادفی.

در مورد تماس‌های پوستی افراد باید از نوع ماده‌ای که به کار می‌برند مطلع باشند و نکات ایمنی را در مورد محاظفت از پوست خود به شکل مطلوب رعایت کنند. مثلا در استفاده از محلو‌ل‌های شوینده و سفیدکننده استفاده از دست‌کش و عینک مخصوص بسیار حایز اهمیت است. دست‌کش‌ها باید از جنسی انتخاب شوند که ماده شوینده به درون آن نفوذ نکند. در مورد تماس‌های استنشاقی هم مهم‌ترین نکته‌ای که وجود دارد، عدم استنشاق گاز کلر متصاعد شده از مواد شوینده است. در صورتی که افراد اقدام به ترکیب مواد شوینده و سفیدکننده می‌کنند باید این عمل را در فضای باز انجام دهند.

در استفاده از این محلول‌ها در محیط‌های بسته مثل حمام و توالت، باید هوا در این محیط‌ها جریان داشته باشد، سیستم تهویه فعال و در ورودی باز باشد. در مورد جلوگیری از مسمومیت‌های تصادفی باید دقت داشت که با توجه به اینکه این مسمومیت بیشتر در کودکان رخ می‌دهد، حتی‌المقدور این مواد را از دسترس اطفال دور نگه داریم. نکته دیگر اینکه محلول‌های شوینده را از ظروف مخصوص خود که دارای علایم هشداردهنده است، به ظروف غیراستاندارد که برچسب هشدار ندارند، منتقل نکنیم.

حال اگر این اتفاق بنا به هر دلیلی رخ داد، چه باید کرد؟ در مورد تماس‌های پوستی اولین و مهم‌ترین کار شستشوی محل تماس با آب است. این کار مفیدترین اقدام برای فرد حادثه‌دیده است. نکته مهم در شستشوی محل تماس‌ ماده سفید‌کننده و شوینده این است که حداقل زمان برای این کار ۳۰ دقیقه است. اگر تماس ماده شوینده با مخاط چشم فرد بوده باشد، اهمیت شستشو دوچندان می‌شود. در تماس‌های استنشاقی، باید فرد را به هوای آزاد منتقل کرد و درصورت امکان برای بهبود تنفس از کپسول اکسیژن استفاده کرد.

برای مسمومیت‌های تصادفی هم مهم‌ترین کار، نوشاندن تدریجی آب یا شیر به صورت مداوم و در حجم‌های کم است، در حدی که فرد دچار حالت تهوع و استفراغ نشود. استفاده از شیر به دلیل خاصیت پانسمان‌کنندگی آن بسیار مفید است.

افراد باید در این مورد از هرگونه اقدام خودسرانه برای درمان خودداری کنند. وادار کردن فرد مسموم شده به استفراغ موجب بازگشت ماده شوینده به مری و دهان می‌شود که میزان سوختگی در این نواحی را تشدید می‌کند یا برخی فکر می‌کنند با نوشاندن محلول‌هایی مثل آب‌لیمو و جوش‌شیرین می‌توانند مسمومیت ناشی از خوردن مواد شوینده را خنثی کنند، در صورتی که عمل خنثی شدن محلول‌های اسیدی و بازی ماهیتا یک فرآیند گرمازا است و این عمل موجب می‌شود که فرد علاوه بر سوختگی شیمیایی دچار سوختگی‌های حرارتی نیز بشود و باید از این کار جلوگیری کرد.

دکتر شاهین شادنیا

متخصص سم‌شناسی