نخستین روایت از داستان سه خواهر

گفت وگو با سیامک شایقی, کارگردان «خواب زمستانی»

درام‌های زن‌محور معمولاً آثار جذاب و بحث‌انگیزی هستند. سیامک شایقی در «خواب زمستانی» تلاش کرده قصه سه خواهر را روایت کند.

کارنامه حرفه‌ای این کارگردان و توجهش به کاراکترهای زن باعث می‌شود انتظارها از فیلم تازه شایقی بالاتر رود. فیلمی که اولین قسمت از ۳ گانه‌ای است که شخصیت‌های اصلی‌اش زنانی از طبقه‌های مختلف اجتماع هستند.

«خواب زمستانی» آغاز این راه است و شایقی تصمیم دارد دو بخش بعدی این سه‌گانه را هم مقابل دوربین ببرد.

▪ گویا «خواب زمستانی» بخشی از یک سه‌گانه است. سه‌گانه‌ای با حضور ۳ خواهر.

ـ من به قصه سه خواهر فکر کرده بودم که درگیر ماجرایی معمایی می‌شوند. سه خواهر پولدار و مرفه. اما کمی بعد قصه و ایده دیگری به ذهنم رسید. فکر کردم می‌شود فیلمی اپیزودیک ساخت که در هر بخش، قصه ۳ خواهر از طبقه‌های مختلف اجتماعی روایت شود. خواهرانی که در هر اپیزود با یک مسأله روبه‌رو می‌شوند.

▪ پس چرا هر بخش از این اپیزود تبدیل به یک فیلم شد؟

ـ وقتی روی قصه کار کردم، حجم هر بخش آن برای یک فیلم مستقل کافی بود. تصمیم گرفتم فعلاً قصه سه خواهر از طبقه متوسط را روایت کنم.

▪ اصغر عبداللهی چه زمانی به پروژه پیوست؟

ـ زمانی که فیلمنامه آماده شد، او فیلمنامه‌ را خواند، کامل کرد و نظراتش را گفت و به نسخه نهایی رسیدیم. البته در اجرا و با بازیگرها فیلمنامه کمی تغییر کرد.

▪ برای بخش‌های بعدی این سه‌گانه برنامه‌ریزی کرده‌اید؟

ـ طرح هر دو فیلمنامه را نوشته‌ام اما به دلیل ساخت یک مجموعه برای شبکه اول سیما فعلاً شرایط ساخت بخش‌های بعدی فراهم نیست.

▪ عنصری مشترک هست که این سه‌گانه را به هم پیوند بدهد؟

ـ حضور ۳ خواهر که در ۳ قصه تکرار می شوند، خط ارتباط فیلم‌هاست.

▪ چقدر زمان صرف نوشتن فیلمنامه شد؟

ـ ایده اصلی پاییز گذشته به ذهنم رسید اما نوشتن فیلمنامه از زمستان شروع شد. شهریورماه امسال من و آقای عبداللهی به نسخه مطلوبمان رسیدیم.

▪ در اغلب فیلم‌های شما زن‌ها حضوری پررنگ دارند. به‌نظر می‌رسد به قصه‌هایی که در آنها زن‌ها محور اصلی فیلم باشند، بیشتر توجه می‌کنید. پررنگ بودن حضور زن‌ها که شخصیت‌های مرد را درسایه قرار نداده؟

ـ «خواب زمستانی» قرار نیست بیانیه‌ای درباره حقوق زنان باشد. نگاهی که در فیلم به شخصیت‌های زن و مرد وجود دارد، کاملاً انسانی است و ربطی به ماجراهای فمنیستی ندارد. «خواب زمستانی» یک درام زنانه است و شخصیت‌های زن حضور موثری در شکل‌گیری وقایع داستان دارند. در اینجا هم مثل فیلم‌های قبلی‌ام با زنانی روبه‌رو هستید که منفعل نیستند و می‌خواهند زندگی‌شان را اداره کنند. حتی زنی که نقص جسمی دارد، مبارزه می‌کند و اعتماد به نفس دارد.

با فاطمه معتمدآریا در «ستاره و الماس» و« جهیزیه برای رباب» با لادن مستوفی در «باغ فردوس پنج بعدازظهر» همکاری کرده‌اید. احتمالاً شناختی که از بازی این بازیگرها داشته‌اید، عامل انتخاب آنها بوده؟

همیشه در مرحله انتخاب، به بازیگرهایی فکر می‌کنم که مناسب نقش باشند.

خانم معتمدآریا جدا از توانایی‌های بالای بازیگری چهره‌ای باورپذیر دارد و برای بازی در نقش زنی از طبقه متوسط مناسب بود. خانم مستوفی هم در نقش زنی که بیرون از منزل کار می‌کند ، مناسب است. البته قطعا سابقه همکاری‌هایی که داشتیم هم در این انتخاب‌ها بی‌تاثیر نبوده.

▪ به‌نظر می‌رسد نقشی که پگاه آهنگرانی بازی می‌کند، شبیه نقش‌های دیگرش است.

ـ در شخصیت فرشته، نوعی شیطنت هست که در کاراکتر پگاه آهنگرانی می‌شود دید. پگاه آهنگرانی ، شور جوانی را داشت. ممکن است این کاراکتر شباهتی به کاراکترهای دیگر داشته باشد، اما کاملا مثل آنها نیست.

▪ مخاطب فیلم چه کسانی هستند؟

ـ موقع ساخت فیلم به این فکر نمی‌کنم که فیلم باید برای چه قشری جذاب باشد. مهم این است که چطور درست و حرفه‌ای فیلم بسازم. وقتی فیلمی خوش ساخت باشد، قصه‌اش را بی‌لکنت روایت کند و ساختار شسته و رفته‌ای داشته باشد مخاطب پیدا می‌کند.

▪ اما انتظار می‌رود که فیلم مخاطب گسترده‌ای داشته باشد.

ـ در «خواب زمستانی» یکی از تلاش‌هایم آشتی دادن تماشاگر با سینماست. اما این به معنی فاصله گرفتن از ایده‌آل‌هایم نیست. من کار خودم را کرده‌ام، خوشحال می‌شوم اگر عده بیشتری فیلم را دوست داشته باشند. اما هیچ وقت برای پسند مدیران جشنواره‌ها و منتقدان فیلم نساخته‌ام.

▪ معمولا فیلم‌هایتان در جشنواره نمایش داده می‌شوند به حضور در جشنواره اهمیت می‌دهید؟

ـ جشنواره امکانی است برای معرفی فیلم. اگر به بازار فیلم توجه بیشتری می‌شد جشنواره فجر می‌توانست زمینه ای فراهم کند که تولیدات سینمای ایران در سطح بین‌المللی مطرح شوند و زمینه دیده شدن آنها به وجود بیاید.

▪ برای اکران عمومی «خواب زمستانی» برنامه‌ریزی کرده‌اید؟

ـ فیلم در اکران‌های جشنواره‌ای به نوعی ارزیابی می‌شود. فعلا به این بخش از ماجرا فکر می‌کنم و بعد برای اکران عمومی برنامه‌ریزی خواهم کرد.

▪ شما سال‌ها به عنوان منتقد فعالیت می‌کردید آن زمان فیلم دیدن لذت بیشتری داشت که به عنوان کارگردان فیلم‌ها را می‌بینید؟

ـ آن زمان جوان‌تر بودم و به دلیل حرفه ام باید همه فیلم‌ها را می‌دیدم، با دقت هم می‌دیدم ودرباره‌شان تحلیل و نقد می‌نوشتم. آن زمان فیلم دیدن برایم جذابیت‌ خاصی داشت. الان هم البته فیلم دیدن در جشنواره را دوست دارم، اما کمتر فرصت سینما رفتن پیدا می‌کنم و معمولا فیلم‌ها را در خانه می‌بینم. اما اگر فرصتی پیش بیاید حتما در جشنواره فیلم‌های دوستان و همکارانم را می‌بینم.

▪ وسوسه نمی‌شوید برای فیلم‌ها نقد و یادداشت بنویسید؟

ـ گاهی وسوسه می‌شوم اما درباره فیلم‌های ایرانی نمی‌توانم چیزی بنویسم اگر تعریف کنم ممکن است طور دیگری تعبیر شود و اگر نقد منفی بنویسم ممکن است باعث دلخوری همکارانم شوم. دوستان و همکاران قدیمی تشویقم می‌کنند، اما ترجیح می‌دهم فعلا چیزی ننویسم.