زندگی سالم

زندگی سالم ابعاد مختلفی دارد زندگی سالم در ابعاد جسمانی , روانی اجتماعی , معنوی و شناسایی موقعیتهای پرخطر مطرح شده است

زندگی سالم ابعاد مختلفی دارد . زندگی سالم در ابعاد جسمانی ، روانی - اجتماعی ، معنوی و شناسایی موقعیتهای پرخطر مطرح شده است .

● عوامل جسمانی

▪ عوامل روانی - اجتماعی

▪ ارتباط و پیوندهای انسانی

▪ تنظیم اهداف زندگی

▪ احترام

▪ عزت نفس

▪ رشد و تعالی

▪ برخورد با استرسها

● عوامل معنوی

▪ عوامل جسمانی

آنچه که در ایجاد زندگی سالم نقش دارد ، ارتقاء سلامت است . منظور از ارتقاء سلامت ،‌ فرآیندی است که افراد را قادر می سازد توانایی و فعالیت خود را جهت بهبود وضعیت سلامت خود افزایش دهند ، ‌ این رفتارها متعدد و متنوعند ( از جمله تغذیه صحیح ، خواب شبانه کافی بین ۷ تا ۸ ساعت ) ، ورزش مرتب ، عدم مصرف مواد و الکل ، تنظیم وزن به گونه ای که بیش از ۱۰٪ اضافه وزن وجود نداشته باشد . عواملی که با سبک زندگی ناسالم رابطه دارند عبارتند از :

ـ مصرف مواد و الکل

ـ سیگار

ـ پرخوری

ـ روابط جنسی پرخطر

ـ پرداختن به کارهای خطرناک

▪ عوامل روانی - اجتماعی

درکنار عوامل جسمانی مربوط به زندگی سالم ، عوامل روانی - اجتماعی قرار دارند .

● ارتباط و پیوندهای انسانی

امنیت و رضایت خاطر یکی از عوامل روانی بسیار مهم در زندگی سالم است که از طریق روابط اجتماعی ایجاد می شود . ارتباطات و پیوندهای اجتماعی ، احساس تعلق و پیوستن به انسان های دیگر ، احساس امنیت عمیقی در افراد ایجاد می کند . بنابراین ، یکی از شرایط زندگی سالم ، برقراری روابط انسانی و ارتباطات انسانی است که به لحاظ اهمیت و پیچیدگی های خاصی که دارد ، در مبحث جداگانه ای ( مهارت های اجتماعی و قاطعیت ) مطرح می شود .

● تنظیم اهداف زندگی

یکی دیگر از فعالیت هایی که به انسان ها احساس امنیت و خاطر می دهد تعیین و تنظیم اهداف زندگی است که نیاز به توجه خاص دارد . چنانچه فرد اهداف زندگی خود را نشناسد دچار بی هدفی ، کسالت و ناامیدی و درماندگی می شود ، چنانچه فرد اهداف غیرواقع بینانه ای برای زندگی خود تعیین کند ، نمی تواند به آن اهداف دست یابد و دچار خشم ، پرخاشگری ، یأس و ناامیدی می شود .

● احترام

یکی از نیازهای مهم دیگر انسان ، نیاز به احترام است . دو کانون و منبع احترام وجود دارد :

▪ احترام دیگران به فرد

▪ احترام فرد به خودش که عزت نفس نام دارد

● عزت نفس

یکی از عوامل بسیار مهم در رفتار سالم ، عزت نفس است . بسیاری از نوجوانان و جوانان به علت ضعف در عزت نفس به رفتارهای ناسالم و آسیب های اجتماعی روی می آورند . عزت نفس عبارت است از احساس ارزشمند بودن . این حس از مجموع افکار ، احساس ، عواطف و تجربیات فرد در طول زندگی ناشی می شود ، عزت نفس هنگامی به وجود می آید که نیازهای ابتدایی زندگی فرد به نحو مناسبی ارضا شده باشند .

کودکان و نوجوانان زمانی از عزت نفس زیاد بهره مند می شوند که بتوانند احساسات مثبتی را به کمک عوامل زیر تجربه کنند :

▪ همبستگی : این احساس زمانی تجربه می شود که نوجوان از پیوندهای مهم زندگی خود راضی باشد .

▪ بی همتایی : این احساس هنگامی به وجود می آید که نوجوان بتواند صفات یا ویژگیهایی را که موجب تفاوت و تمایز او از دیگران بشود ، بشناسد و به آنها احترام بگذارد .

▪ قدرت : احساس قدرت وقتی به وجود می آید که نوجوان بداند منابع ، فرصت و قابلیت آن را دارد که برشرایط زندگی خویش اثر بگذارد .

به عبارت دیگر عزت نفس عبارت است از شناسایی خود و ارزش گذاردن به آن ، عوامل مؤثر در عزت نفس قوی عبارتند از :‌

۱) خودآگاهی و شناسایی خود

۲) ارزش گذاردن به هر آنچه که هست

۳) باور به بی همتایی و بی نظیر بودن خود

● رشد و تعالی

یکی دیگر از نیازهای انسان ، نیاز به تعالی و رشد خود است . انسان ها نیاز دارند فعالیتهایی انجام دهند که تواناییها و استعدادهای بالقوه آنان را رشد دهد و در نهایت به کمال نزدیکتر شوند . فعالیتهایی در این رابطه انجام می شوند که عبارتند از : کمک به انسانهای دیگر ، کمک به رشد بیشتر جامعه ، پرداختن به هنر ، پرداختن به فعالیتهایی که فرد را به طبیعت نزدیکتر می کند ، فعالیتهای مذهبی ، اخلاقی و انسانی

● برخورد با استرسها

یکی از عوامل روانی سلامت زندگی برخورد با مشکلات و استرسهاست ، پژوهشگران متوجه شده اند که شخصیت هایی وجود دارند که در مقابل بدترین شرایط نیز مقاومت می کنند و دچار بیماری نمی شوند که به آنها شخصیت سرسخت می گویند . این شخصیت ها دارای سه خصوصیت زیر هستند :

۱) احساس تسلط و کنترل بر زندگی : این افراد باور دارند که بر زندگی خود مسلط هستند ، می توانند زندگی خود را در مسیرهای مورد نظر خود پیش برند و قادرند که مسائل و مشکلات خود را حل کنند .

۲) داشتن تعهد و مسئولیت : افراد سرسخت ،‌ تعهدات ، اعتقادات و مسئولیتهایی را برای خود قائل هستند که در شرایط پرفشار زندگی به آنها کمک می کند .

۳) روحیه مبارزه و چالش : این افراد آماده اند که با شرایط و اتفاقات زندگی روبه رو شده و در صورتی که نیاز به تغییر باشد ، آماده اند که با تغییراتی که لازمه زندگی است هماهنگ شوند . آنها با مشکلات دست و پنجه نرم می کنند و در صورت رویارویی با مشکلات با آنها می جنگند . در مقابل استرسها و مشکلات ، متوسل به مقابله های مسأله دار و استفاده از حمایت اجتماعی می شوند ، در مقابل مشکلات خسته نشده و از آنها اجتناب نمی کنند .

● عوامل معنوی

چهارچوب ارزشی و اعتقادی نقش عمده ای در سلامت و رفتار سالم برعهده دارد . در همین رابطه عوامل معنایی سلامت مطرح می شوند . فرانکل از زبان نیچه اظهار می دارد :

« چنانچه انسان چرایی برای زندگی داشته باشد ، با هر چگونگی می سازد »

فرانکل سه راه را برای معنا دادن به زندگی مطرح می کند :

۱) خلق و ارائه چیزی به جهان : از طریق فعالیتهای هنری مثل نقاشی ،‌مجمسه سازی ، ادبیات ،‌تئاتر و یا هر نوع فعالیت خلاقانه دیگر از جمله فعالیتهای علمی ، مشارکت اجتماعی ، انجام امور شغلی ،‌ فرزند پروری موفق و نظایر آن

۲) گرفتن چیزی از جهان : مانند لذت بردن از طبیعت ،‌ پرداختن به کوهنوردی ، مسافرت ،‌لذت بردن از پدیده های طبیعی ،‌روابط بین فردی ،‌خانواده و ... لذت بردن از نیل به اهداف و موفقیتها .

۳) نگرش به زندگی : نگرشی که فرد نسبت به زندگی خود دارد ، بسیار تعیین کننده است ، در اینجا فرد آزاد است و می تواند نگرش و باور مثبت یا منفی داشته باشد ، باورهای بدبینانه یا خوش بینانه به زندگی ، پایگاه کنترل درونی یا بیرونی و ...