سیاسی ترین المپیک دو دهه اخیر

در آستانه سیاسی ترین تورنمنت دهه های اخیر آیا پکن واقعا خواهد توانست رویه اش را تغییر دهد این سوالی است که ذهن بسیاری از کارشناسان ورزشی و تحلیلگران سیاسی را به خود مشغول کرده

در آستانه سیاسی‌ترین تورنمنت دهه‌های اخیر آیا پکن واقعا خواهد توانست رویه‌اش را تغییر دهد؟ این سوالی است که ذهن بسیاری از کارشناسان ورزشی و تحلیلگران سیاسی را به خود مشغول کرده. در حالی‌که هزاران ورزشکار، مسوول و توریست برای دیدن بازی‌های المپیک روانه پکن می‌شوند پکن برای حذف سانسور خبری و وضعیت حقوق بشر شهروندانش زیر فشار قرار دارد. در هر حال رهبران کمونیست چین برگزاری المپیک را بهترین زمان برای تصاحب جایگاه مناسبی در صحنه جهانی می‌دانند. در شرایطی که تنها چهار روز تا آغاز بازی‌هایی مانده که برای آن ۲۰ میلیارد پوند هزینه شده شور و هیجان در میان چینی‌ها غوغا می‌کند. بسیاری از مردم پکن می‌گویند صد سال در انتظار چنین لحظه‌ای بوده‌اند. به گفته هو جین تائو رئیس‌جمهور چین این المپیک به نفع مردم کشورش بوده و «میراثی معنوی» برای آنها به جا خواهد گذاشت. او می‌گوید: «دولت چین و مردم این کشور تمام تلاش خود را برای حفظ تعهداتشان به جامعه بین‌المللی به کار خواهند بست.» این در حالی است که افراد بسیاری در چین و دنیا امیدوارند این بازی‌ها جمعیت ۳/۱ میلیارد نفری چین را به سوی اصلاحات سیاسی و تبدیل شدن به کشوری دموکرات سوق دهد. آنها امیدوارند همانطوری‌که چینی‌ها با تلاش منحصر به فردشان توانسته‌اند کشورشان را به چهارمین اقتصاد برتر دنیا تبدیل کنند در این زمینه هم قادر به ایجاد تغییر و تحولات اساسی سیاسی هستند. در سیاسی‌ترین المپیک دهه‌های اخیر جورج بوش رئیس‌جمهور آمریکا برای دیدن بازی‌ها به پکن خواهد رفت. بوش اولین رئیس‌جمهور تاریخ آمریکا است که در المپیکی که خارج از خاک این کشور برگزار می‌شود حضور می‌یابد. یکی از تهدیدات بزرگ برای پرستیژ این بازی‌ها آلودگی خفه‌کننده هوای پکن است. قبل از دادن میزبانی المپیک ۲۰۰۸ به پکن مسئله هوای این شهر از مهم‌ترین موانع پیش روی چینی‌ها برای این کار بود و بسیاری به همین خاطر مخالف سپردن میزبانی این تورنمنت بزرگ به پکن بودند اما در هر حال در سال ۲۰۰۱ میزبانی به چینی‌ها رسید. دیگر مسئله مهمی که در آستانه این بازی‌ها توجهات را به خودش جلب کرده بحث رعایت نشدن حقوق بشر در چین است. بنا به اعلام سازمان عفو بین‌الملل این بازی‌ها به‌جای بهتر کردن وضعیت حقوق بشر در چین آن را بدتر کرده است. فعالان حقوق بشر زندانی شده‌اند، برای سازماندهی بهتر بازی‌ها مردم در خانه‌هایشان حبس گردیده‌اند، در اردوهای آموزشی که برای برگزاری این بازی‌ها ترتیب داده شده رفتار نادرستی با شرکت‌کنندگان می‌شود و حتی خشونت در زندان‌ها افزایش یافته است. گروه خبرنگاران بدون مرز آزادی مطبوعات در این‌باره می‌گوید: «فعالان حقوق بشر چینی زندانی شده‌اند یا اینکه آنها را مجبور به ترک پکن کرده‌اند. این در حالی است که سایر فعالان حقوق بشر در خارج از رفتن به چین منع شده‌اند. همه این مسائل برخلاف تعهدات دولت چین و برنامه‌های کمیته بین‌المللی المپیک برای برگزاری رقابت‌های تابستان ۲۰۰۸ است.» شنبه در جلسه‌ای که در پکن برگزار شد ژاک روگ رئیس کمیته بین‌المللی المپیک به عمل نکردن تعهداتش برای آزادی مطبوعات متهم شد. پس از فیلتر شدن بعضی از سایت‌های اینترنتی اعتراضات شدیدی به این امر صورت گرفت در نتیجه آن برخی از سایت‌ها در دسترس قرار گرفت اما هنوز سایت‌هایی هستند که فیلتر باقی مانده‌اند. در این بین ژاک روگ مدعی شد، کمیته بین‌المللی المپیک به هیچ‌وجه موافق وضعیت موجود نیست. او می‌گوید: «هیچ قراردادی مبنی بر اینکه ما باید این محدودیت‌ها را بپذیریم وجود ندارد. رسانه‌ها باید تمام تجهیزات را برای گزارش کامل بازی‌ها در اختیار داشته باشند. در ضمن من برای مشکلاتی که کمیته بین‌المللی المپیک مسوول آن نیست از هیچ‌کس عذرخواهی نخواهم کرد. ما که اینترنت را در اینجا راه‌اندازی نکرده‌ایم. مقامات چینی مسوول مشکلات اینترنتی هستند.» این در حالی است که مسوولان چینی مصمم هستند اجازه ندهند هیچ مسئله‌ای این تورنمنت بزرگ را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. چینی‌ها که برای نزدیک به دو دهه برای گرفتن میزبانی این رقابت‌ها تلاش کرده‌اند اقدامات شدید امنیتی را برای برگزاری بازی‌ها اتخاذ کرده‌اند. دولت چین امیدوار است که ۵۵۰ هزار نفری که برای المپیک راهی پکن می‌شوند تحت تاثیر تجهیزات ورزشی و سیستم حمل و نقل این کشور قرار بگیرند و چین را به عنوان یک قدرت بزرگ مدرن بپذیرند. اما منتقدان بر این باورند که در پس خوشبختی ظاهری چین زیر پا گذاشتن حقوق کارگری، سیستم ناکارآمد بهداشتی و فساد مسوولان خوابیده است. در حالی‌‌که بحث‌هایی چون محدودیت رسانه‌ای و حقوق بشر برای رسانه‌های خارجی جذابیت فراوانی دارد اما این مسئله برای مردم چین به هیچ‌وجه اهمیتی ندارد. شنبه در پکن بحث اصلی در میان مردم آسمان آبی این شهر بود که جانشین هوای پر از دور شده بود. یک دانش‌آموز داوطلب چینی در نزدیکی استادیوم «لانه پرنده» با خوشحالی می‌گوید: «ما بالاخره موفق شدیم. دیگر می‌توانید کوه‌ها را از اینجا ببینید.» رئیس‌جمهور هو که از انتقادات به ستوه آمده می‌گوید: «فکر نمی‌کنم سیاسی کردن بازی‌های المپیک راه خوبی برای مطرح کردن چنین مسائلی باشد.»

● ورزش تحت‌الشعاع سیاست

▪ برلین ۱۹۳۶: المپیک برلین در شرایطی برگزار شد که رژیم نازی با رهبری هیلتر روز به روز قدرتمندتر می‌شد اما در آن رقابت‌ها جسی اونز سیاهپوست آمریکایی با کسب چهار عنوان قهرمانی لبخند را از چهره پیشوا ربود. گفته می‌شود هیلتر پس از این قهرمانی‌ها حتی حاضر نشد با این دونده بزرگ دست بدهد.

▪ مکزیکو ۱۹۶۸: در یک تظاهرات دانشجویی نزدیک به سیصد نفر توسط ارتش کشته شدند. ابعاد این فاجعه به قدری گسترده بود که کمیته بین‌المللی المپیک حتی تا آستانه لغو بازی‌ها پیش رفت. تومی اسمیت و جان کارلوس دوندگان آمریکایی پس از کسب مدال‌های طلا و برنز با دستکش‌های سیاه خود روی سکوی قهرمانی شعار حمایت از جنبش حقوق مدنی آمریکا را سر دادند.

▪ مونیخ ۱۹۷۲: در این المپیک ورزشکاران اسرائیلی توسط افرادی به گروگان گرفته شدند و یکی از این ورزشکاران به قتل رسید.

▪ مسکو ۱۹۸۰: با داغ‌تر شدن جنگ سرد و یک سال پس از اشغال افغانستان توسط شوروی سابق این بازی‌ها از سوی بسیاری از کشورها تحریم شد که آمریکا در صدر تحریم‌کنندگان قرار داشت. ۴۵ کشور دیگر به آمریکا پیوستند. این المپیک یکی از المپیک‌هایی است که تعداد کشورهای شرکت کرده در آن بسیار کم بود.

▪ لس‌آنجلس ۱۹۸۴: مسکو در این المپیک انتقام چهار سال قبل را از آمریکا گرفت. مسکو به همراه ۱۴ کشور بلوک شرق به همراه ایران و لیبی در این تورنمنت شرکت نکردند.

▪ سئول ۱۹۸۸: یک سال قبل از بازی‌ها دیکتاتوری کره جنوبی سقوط کرد. کره شمالی که هنوز در جنگ بود به همراه کوبا، اتیوپی و نیکاراگوئه این بازی‌ها را تحریم کردند.

مینا شرفی

منبع: ایندیپندنت