این اجناس بوی گذشته می​دهند

زیر پوست آنتیک فروشی های پایتخت

شاید به تاریخ و شواهدی از آن علاقه‌مند باشید و شاید هم استشمام بوی کهنگی اجناس برایتان لذت‌بخش باشد و به دنبال آن راهی کوچه و خیابان و یافتن سمساری‌ها یا به قول امروزی‌ها آنتیک‌فروشی‌ها شده باشید.

جای تردید نیست که وقتی به موزه برای دیدن اجناس قدیمی می روید، این حس را نخواهید داشت، چون آنجا انواع و اقسام دستگاه ها برای محافظت از اجناس تاریخی استفاده شده که حس نوستالژیک ما را با اجناس کاملا مختل کرده است، اما آنتیک فروشی ها جایی برای نزدیک شدن به خاطراتمان است. از پشت ویترین به مغازه آنتیک فروشی نگاه کردم، ویترینی کاملا ساده و شیک با موکتی سبزرنگ و تعدادی سنگ عتیقه و مقداری نقره دیدم و هنگامی که کمی خم شدم، طبقه پایین ویترین ترجمه ای دقیق از بازار مکاره دیدم؛ قابلمه مسی، اتو زغالی، کاسه و بشقاب چینی و گوشه ای هم چند شمعدان جاخوش کرده بودند، اما کاملا خاک گرفته و درهم. فهمیدم که درست آمده ام؛ این همان آنتیک فروشی است.

به آرامی وارد شدم و با باز کردن در مغازه نسیمی خنک با همان بوی کهنگی به صورتم خورد. پشت سرم در را بستم. گرچه قبلا حضورم را زنگوله بالای در اعلام کرده بود. پیرمردی آراسته سرش را از روی کتابی که می خواند بلند کرد. با کمی من من کردن ظرف نقره ای را نشان دادم و گفتم: قیمت این چند است؟ پیرمرد نگاهی معنی دار کرد و دوباره تکرار کرد: بفرمایید.

فهمیدم خراب کردم. تصمیم گرفتم صاف و صادق بگویم خبرنگارم و قصد تهیه گزارش دارم. وقتی پیرمرد این نکته را فهمید صندلی لهستانی قدیمی را نشان داد و گفت بنشین. اگرچه منتظر بداخلاقی او بودم، اما با یک استکان چای سر صحبت را باز کرد. از خودش که حدود ۶۰ سال است در این حرفه کار می کند و این شغل همه زندگی اش است و پسرش هم در این مغازه کار می کند و نفر دوم هم نوه اش است.

می گفت: هرچه می خواهی به اجناس نگاه کن تا برایت راز و رمز آنها را بگویم، اما فقط آن ردیف؛ سمت چپ مغازه درواقع زندگی من است که توجه من به آنها جلب شد. ویترینی سراسری و کاملا تمیز با کلی اجناس قدیمی مثل شمعدانی های شیشه ای، قوری، فنجان، سینی و جااستکانی های نقره، کلاه، درجه های ارتشی، ساعت زنجیردار و البته مقداری سکه بود. جمعا حدود صد قطعه بود که پیرمرد می گفت: این موزه کوچک من است و از هجده سالگی آنها را جمع کرده ام، اما بقیه اجناس یا امانت هستند یا برای فروش یا خودم خریده ام. از او درباره نحوه چیدن اجناس که تابع هیچ قانونی نبود، پرسیدم و شنیدم این دقیقا همان چینشی است که مردم به دنبال آن هستند. به عقیده این کهنه کار بازار آنتیک فروشی، مردم میان این نابسامانی به دنبال خاطرات و علاقه هایشان هستند که این برای من و همکارانم فرصتی استثنایی است که بدون تردید از آن استفاده می کنیم، هرچه به هم ریخته تر و خاک گرفته تر، باارزش تر و جالب توجه.

می گفت اگرچه مغازه های آنتیک فروشی تهران به هر حال از قواعدی خاص پیروی می کنند، اما در شهرستان ها حتی از مغازه هم خبری نیست؛ بلکه حجره یا دکانی بدون ویترین فروشنده تاریخ است. نه ویترینی و نه نظافتی؛ به طور کلی می توان گفت برخی از این مغازه ها یا دکان ها کاملا فراموش شده به نظر می رسند، حال آن که آنهایی که باید، جلب این بی قانونی می شوند و زندگی در جریان است. اما نکته جالب درباره همه همکاران من این که چه جوان و چه پیشکسوت، خود کتابچه ناطق تاریخ هستند و تاریخچه کوچک ترین جنس خود تا باارزش ترین آنها را می دانند. فروشنده ادامه داد: برخی از این تاریخچه ها سینه به سینه منتقل می شود، برخی هم مستند است و قابل انکار یا دخالت نیست، اما به هر حال همه ما پس از چند سال صاحب نظر می شویم و گاهی هم این دانسته هایمان است که به تجارتمان رونق می دهد.

به پیرمرد گفتم حدود دو ساعت است در مغازه شما هستم، اما مراجعه کننده ای نداشتید. پاسخ داد خاک خوردن این کار لذت بخش است. با دست به شانه ام زد و گفت مشتری من شاید امسال هم نیاید، اما وقتی آمد من از آن معامله سود خواهم برد، چون ارزش جنس من مانند گذشته نیست و همین حالا اگر اجناس داخل مغازه را بفروشم حدود یک میلیارد پول گیرم خواهم آمد و اگر به حساب بانکی واریز کنم و سود بگیرم برایم کافی است، اما همین ور رفتن با اجناس خاک گرفته و قدیمی است که باعث جان گرفتم شده است. او می گفت: گاهی اوقات هیچ علاقه ای به فروش اجناس ندارم، اما اصرار مشتری و البته نیاز مالی است که مرا راضی به دل کندن از آنها می کند، هوای این مغازه برایم آرامش بخش است و امیدوارم پسرم هم با استشمام این هوا انرژی بگیرد.