رابطه بنیاد نوبل و «A.F.C»

چند سال پیش کنفدراسیون فوتبال آسیا در انتخابی عجیب همه برگزیدگان خود برای عنوان مرد سال فوتبال آسیا را از میان بازیکنان کشورهای عربی برگزید که این گزینش با شگفتی بسیاری روبه‌رو …

چند سال پیش کنفدراسیون فوتبال آسیا در انتخابی عجیب همه برگزیدگان خود برای عنوان مرد سال فوتبال آسیا را از میان بازیکنان کشورهای عربی برگزید که این گزینش با شگفتی بسیاری روبه‌رو شد.

حکایت گزینش‌های چند سال اخیر آکادمی نوبل نیز این‌گونه است، چراکه آنها تنها ادبیات را در محدوده کشورهای اروپایی و با محوریت فرانسه و انگلیس می‌بینند و گزینش امسال آنها نیز چون گزینش سال گذشته بر همین اساس است.

آکادمی نوبل در حالی که بسیاری منتظر بودند تا غفلت‌های چند سال گذشته در اعطای نوبل به بزرگان داستان ‌نویسی جهان و نیز شاعران ر ا جبران کند، ژان ماری گوستاو لوکلزیو، نویسنده کمتر شناخته شده فرانسوی را که بسیاری از منتقدان او را نویسنده‌ای درجه ۲ می‌شناسند به عنوان برگزیده و برنده جایزه نوبل امسال معرفی کرد.

این انتخاب در حالی صورت گرفت که تا یک هفته پیش در گمانه‌زنی‌های نوبل کسی نامی از این نویسنده فرانسوی نمی‌آورد و بیشترین حدس‌ها حول نویسندگانی از آمریکای لاتین و چهره‌هایی از آسیا دور می‌زد.

یکی از مسوولان بلندپایه این آکادمی، هفته گذشته در حالی به ادبیات آمریکا تاخته بود که برخلاف دیدگاه او قاره آمریکا همچنان یکی از مراکز مهم تولید ادبیات جدی جهان است و در حالی‌که هنوز نویسنده‌ بزرگ و تاثیرگذاری مانند جروم دیوید سالینجر در کنار نویسندگانی چون فیلیپ راث در آمریکای شمالی و چهره‌هایی همچون ماریو بارگاس یوسا و کارلوس فوئنتس در آمریکای جنوبی زنده‌اند، دادن نوبل به ژان ماری گوستاو لوکلزیو خنده‌دار است.

نوبل همچنان به شاعران نیز بی‌اعتناست و در حالی که شاعران بزرگی این سال‌ها از جهان رخت بربسته‌اند به ادبیات داستانی توجه نشان می‌دهد و از میان نویسندگان نیز چهره‌هایی را برمی‌گزیند که در ادبیات جدی جهان در ردیف نخست قرار ندارند.

آسیا و آفریقا در انتخاب‌های سال‌های اخیر کمتر مورد توجه واقع شده‌اند (بخصوص ادبیات آسیا که از انتخاب اوئه ژاپنی در سال ۱۹۹۴ به این سو برگزیده‌ای نداشته است) امسال بسیاری معتقد بودند که موراکامی ژاپنی، آیتماتوف قزاقستانی و ادونیس سوری‌الاصل نام‌هایی قابل توجه در این عرصه هستند، اما مرگ آیتماتوف، بی‌اعتنایی به شاعران و دور ماندن انتخاب‌های نوبل از ادبیات مینیمالیستی در سال‌های اخیر این شانس را از آسیا گرفت.

تنزل جایگاه اکادمی نوبل در حد کنفدراسیون فوتبال آسیا و انتخاب‌های ناامیدکننده این نهاد موثر در ادبیات جهان اندک‌اندک علاقه‌مندان جدی ادبیات را به این سمت سوق می‌دهد که از خیر بازی موش و گربه‌ای که نوبلی‌ها در طول سال برای انتخاب برگزیده خود در پیش می‌گیرند، بگذرند؛ چرا که در انتخاب‌های قرن بیست و یکمی این نهاد (جز درخصوص هارولد پینتر، نمایشنامه‌نویس)‌ بیشتر نوعی لجاجت با نام‌های آشنا و تاثیرگذار ادبیات جهان را دیده‌اند.

آرش شفاعی‌