دوگانگی دموكراسی ایرانی

اصلاح طلبان از گردونه قدرت خارج شدند, اما با رفتن خود همه عوامل و نیروهای پشت پرده سیاست ایران را به روی صحنه كشاندند

جامعه ایران انتخاباتی را پشت سر نهاد كه در آن خانواده اصلاح طلبان جدی ترین رقیبان دموكراسی را بر سر سفره قدرت نشاندند. در مسابقه ای كه میزبان و مجری آن دولت اصلاح طلب بود و محافظه كاران داورانش، این گروههای نوظهور خارج از مدار احزاب رسمی بودند كه گوی پیروزی را از احزاب اسم و رسم دار چپ و راست ربودند.

انتخابات سوم تیر، صورتی دوگانه اما دلپذیر از دموكراسی ایرانی به نمایش گذاشت: حزبی ترین رقابت انتخاباتی در تاریخ ۲۶ ساله جمهوری اسلامی رقم خورد، اما عاقبت سكه پیروزی به نام یك جریان شبه حزبی ضرب شد. نهال انتخابات با وزش نسیم رقابت و جاری شدن سیل مشاركت اصلاح طلبان بارور شد و قد كشید، اما میوه و محصول آن عاید گروههای مخالف گردید.روز سوم تیر همه گروهها، نحله ها و نیروهای اجتماعی و سیاسی به میدان آمدند، روشنفكران، هنرمندان، روزنامه نگاران، روحانیان و صنعتگران. كشتی دموكراسی و انتخابات با این حضور و همایش بی نظیر به ساحل اطمینان رسید، اما سرنشینانش اسیر تلاطم و توفان توده ها شدند.اما پارادوكس و دوگانگی دموكراسی ایرانی در انتخابات سوم تیر به اینجا ختم نشد، نظام اسلامی ایران این بار بر دوش مشاركت منتقدانش مشروعیت یافت، آرزوی مشاركت حداكثری نه به دست مدعیان سینه چاك نظام، بلكه به لطف حضور گروههای منتقد برآورده شد. انتخاباتی كه كانون نگرانی كارگزاران نظام بود و هر آن خطر تكرار دو تجربه تلخ انتخابات شوراها و مجلس هفتم در آن می رفت با حضور خیل گروههای اصلاح طلب و اپوزیسیون به محل نمایش اقتدار نظام تبدیل گردید.روز سوم تیر، پرچم تكثر و رقابت را گروههایی برافراشتند كه پیش از آن در كرسی اتهام تضعیف نظام بودند و بیرق تخریب در دست كسانی افتاد كه نام و نشان مدافعان مطیع نظام را یدك می كشیدند، گروههای منتقد و اصلاح طلب برای به صحنه آوردن توده ها بر مفهوم وفاق و عرق ملی تأكید كردند، اما جبهه مقابل برای برانگیختن هواداران خود در صور انتقام و تخریب و تلافی دمید.انتخابات سوم تیر با صورت دوگانه ای كه داشت، مسیر سیاست ایران را عوض كرد. نتیجه آرای صندوقهای سوم تیر یك جابه جایی و خانه تكانی جدی در كانون قدرت سیاسی است. با این اتفاق، آخرین حلقه از دایره حاكمیت جناح رقیب اصلاح طلبان بر اركان سیاست ایران تكمیل شد.

\ تصویر جامعه در صندوق های سپید

اكنون اصلاح طلبان مانده اند و صندوقهای سرشار از آموزه عبرت و راه تازه ای كه با انتخابات نهم گشوده شد.واقعه سوم تیر برای اصلاح طلبان وداعی ناخواسته با قدرت و بازگشتی دوباره به میان توده ها بود. آنها اكنون در این رجعت با جامعه ای جدید و توده ای متفاوت از تصوراتشان روبرو هستند. همه چیز درباره باورها، پندارها و تحلیلهای اصلاح طلبان روز سوم تیر دگرگون شده است. صندوقهای سپید رأی، چون آیینه ای بی عیب و نقص، واقعیت های جامعه ایران را نمایان كرده است، واقعیاتی كه در اندیشه اصلاح طلبان یا مغفول مانده بود یا انكار می شد، اكنون صندوقهای رأی چون راویانی صادق اصلاح طلبان را به این باور رسانده مطالبات و مطلوبات جامعه تغییر كرده است و مدیریت و حكمرانی بر توده فقیر و گرفتار معاش، تدبیر دیگری می طلبد، اصلاح طلبان دریافتند كه فاصله میان خانه احزاب و خوان سیاست ورزی در پهنه اجتماع ایران فاصله ای از ثری تا به ثریا است و بازی در زمین توده ابزار و لوازمی فراتر از برپایی میتینگ و میزگرد سیاسی می طلبد، باور كردند كه فرایند اصلاحات اگر راهی به میان اقشار فرودست جامعه و نیازهای توده فقیر نیابد، برگشت پذیر است، فهمیدند كه حریف را نباید دست كم گرفت و جبهه رقیب آنها در جایگاهی فراتر از چند گروه سالخورده جناح راست نشسته است و قدرت آن را دارد كه حتی از ابزار دموكراسی و حربه اصلاحات برای جمع آوری توده سرگردان بهره جوید و ایمان آوردند كه سیاست ورزی فقط مبارزه و مقاومت نیست، مصالحه و ائتلاف هم هست و تكروی و تعصب آفت و بیماری احزاب محافظه كار نیست و ممكن است در كالبد هر اصلاح طلبی هم رخنه كند.به این ترتیب با سوم تیر دوران جدیدی برای اصلاح طلبان آغاز می شود. زندگی خارج از قدرت و بازی در برابر حریفی كه تمام اركان قدرت را در قبضه خود دارد، قواعد تازه ای می طلبد، اصلاح طلبان بر بازگشت به میان توده ناراضی و سردرگم ناگزیرند برای راه جدید نقشه ای نو و راهبردی تازه بیابند.انتخابات سوم تیر صحنه شكست احزاب بزرگتر بود، اما اكنون بر بستر این شكست جوانه های یك حركت نوین حزبی شكوفه می زند. بانگ بیدارباش صندوقهای رأی به غفلت طولانی سیاست ورزان ایران در باب ارزشهای جامعه حزبی پایان داد.آنها فهمیدند در غیاب احزاب فراگیر و فقدان جامعه نهادمند هیچ شانسی برای پیروزی در انتخابات ندارند و صندوقهای رأی هر آن ممكن است به جای صعود و جهش آنها، صحنه تلخ ترین شكستها و تراژدی حذف فرزندان دموكراسی شود.صندوقهای سوم تیر این آموزه را در ذهنهای ناباور نشاند كه در فقدان احزاب نیرومند، توده بی سازمان به دامان هر كس و گروه پناه خواهند جست.

> جوانه های امید بربستر یك شكست

اكنون صندوقهای سوم تیر برای همه فعالان نومید و نگران عرصه سیاست یك پیام نجات بخش دارد. همه آنها كه انتظار و آرزوی یك جامعه نهادمند و غیر توده ای را در این انتخابات سر دادند، همه آنها كه از وجود احزاب نیم بند و ناقص به تنگ آمدند، همه آنها كه با ریسمان امید مردان حزبی نا امید از كارزار انتخابات بازگشتند، اكنون می توانند چشم امید به پیامهای انتخابات بدوزند و باور كنند كه رویداد سوم تیر، مردان سیاست ایران را در آستانه یك تصمیم و یك انتخاب بزرگ قرار داده است، تصمیمی كه شاید به حیات سیاسی دوگانه و جامعه دوزیستی ما (نیمه ای توده ای و نیمه ای حزبی) پایان دهد. اكنون همه نیروها و نحله های سیاسی ناگزیرند میان خانه نشینی و كار تشكیلاتی، یكی را برگزینند و برای همیشه تكلیف خود را با كار حزبی یكسره كنند.۲۶ سال قباحت كار حزبی پای صندوق های سوم تیر ریخته شد، چه پیامدی فرخنده تر از این كه در فردای انتخابات غیر حزبی ترین چهره های حكومت تصمیم به ایجاد حزب گرفته اند، پرچم بر زمین مانده تحزب را اكنون كسانی بر دوش گرفته اند كه طی دو دهه، فضیلت سیاست ورزی را در دوری از احزاب یافته اند و در شناسنامه خود داشتن كنیه و القاب حزبی را نقطه تاریك پنداشته اند.بی آنكه مردان حزبی بخواهند، نطفه یك توافق بر سر تحزب و آیین جدید سیاست ورزی روز سوم تیر بسته شد. این توافق نه یك قرار سیاسی، بلكه عهدی تاریخی و پیمانی اجتماعی میان سه جبهه از فعالان انتخابات بود كه حول سه كاندیدای رقیب اصولگرایان (كروبی، معین و هاشمی) گرد آمدند.

---